BONIFAZIO LASKURAIN TXISTULARIA


1975eko maiatzaren 18an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
BONIFAZIO LASKURAIN TXISTULARIA
"Gorputza zuen liraiña eta / oiñak zebiltzan aidean", Donostiako "ume eder" batek, Iparragirrek diñoenez. Gorpuza zuen beroa izan zzan ta pelotari trebea: horregatik ditu gorputz liraiña eta oiñak zebillean aidean gure txistulari honek, bere 92 urtekin. Boni gaztetan dantzari lirain eta anka ariñak.
Bere lantokia estua da eta luzea: berak diñoenez zeruko bidea ta atea estuagoak dira. Bazter honetan, orain hogeitamar urte txistu ta danbolin lanean hasi zan, semearen laguntzakin. Ta gaur goizean ere nere begien aurrean danboliñ bat bukatzen ari da: erreztasuna trebetasuna du lanerako.
Gaur lehen baiño errezago egiten dira lan honeik. Orain "materiala" hobeagoa da, ta neurrian ebagita datorkigu. Guk "montau" bakarrik egiten degu.
Guk esan dezu?
Bai. Felix semeakin lan egiten det. Txistuak orain berak egiten ditu, ta lasiter maixu batek baiño hobeto egingo ditu. Nik azken lana bakarrik, gehienetan batez. Danboliñean ostera, nik egiten det lanik astunena.
Zenbat hillero?
Txistuak 10; danboliñak 15.
Ze preziotan?
Txistu on batek 300 duro balio du. Danboliñak 200.
Asko saltzen ahal dira?
Egiten ditugun denak salduta dagoz.
Ez ahal dira izango erakustokian eukitzeko bakarrik?
Gehienak joteko dira; gaur jende asko hasten da ikasteko gogoz: lana luzea eta astuna denez, batzuek laister aspertzen dira. Ta etxe batzuetan, tresna euskalduna ta ikusgarria dalako erosten dute.
Noiz arte egin behar dezu lan hori?
Jaunak esango dit noiz izango dan nahikoa. Behatzak arin eta indartsu dagozan artean, begiek ondo ikusten duten artean, ta zentzunak lorik ez baldin badu, aurrera! Lanak ez nau iñoiz aspertu, poza eman baiño.
TXISTULARIA
Nola hasi ziñan txistuak egiten?
Neronek behar nituan. Beti izan naiz txistularia.
Titiaren ordez ala?
(Honen parrea! Boni gizon alaia degu: beti patxadan, beti broman: bertsolarien anima du. Zirika egitea ta hartzea gustatzen zaio, ta neri ere bai. Ez du ezertxo ere txartzat hartzen).
Hara. Ni Iruran ajio nintzan. Ta Billabonan zortzi urte nituala, parrokiko koruan abeslari nintzan: orduan hasi nintzan solfeo ikasten. Gero klarinetea joten nuan herriko "bandan". Halako baten, Billabonako herriak txistularia behar zula ta ni bialdu ninduten Donostiara: Donostiako lenengo txistulari Eusebio-kin ikasi nuen txistulari soiñua ateratzen.
Diru soiñua etzan izango artean?
Bai zera! Billabonako plaza neretzako izan zan, baiña dirurik gabe, 1916-an Bergarara etorri nintzan; 1926-ko urtean hemengo plaza hartu ere bai: orduan milla pesta urteko. Berehalaxe aberastutzeko! 70 urte bete nituanean, etorri zitzaidan jubilazioa, Madril-tik.
Zenbat urte egin dezute, alkar musuka, txistuak eta zuk?
Hori bai galdera! Laister izango dira 80 urte txistua joten hasi nintzala. Ta egun batzuetan bai sei ordu, batez ere jaietan edo ensaio egunetan. Billabona eta hauzoko festa guztietan, goizetik illuntzera (orduan toki danetan "Agur Mariaren orduan" bukatzen ziran dantzak). Gero, Bergaran, nere bi seme Justino (hau bai zala txistulari bikaiña nere konparazioan!) ta Felix-ekin: zenbat konzierto ta konkursotarako ordu luze-luzeak! "Orfeón Donostiarra"-kin ibilli nitzan Portugal osoan; Prantziko Euskal-Herri osoa pausorik pauso, nere txistuaren alaitasunez betetzen. Ta, hemen, gure Euskal-Herrian, ba ote bazter bat ez naizena izan beti pozik , ta poza zabaltzen? Horreik gutxi baldin badira, zenbat ordu besteari erakusten txistua nola jo behar dan: ez da erraza, hiru zulotik hainbeste soiñu ezberdiñak ateratzea, ta pazientzirik haundiena behar da horretarako! Baiña beorrek, jauna, atera kontuak: pillatu denak, eta jakingo du zenbat ordu astun ta pozgarri musuka, ja, ja! Musuka txistuak eta nik.
Asko maite dezu txistua?
Iñork baiño gehiago. Zenbat ordu goxo, alai, pozgarri, eman dizkidan! Begira, txikitatik toki danetara joan naiz txistuakin. Orain ere, ez det etxetik irtetzen nere lagun hori barik. Baita ere Logroño-ra joaten naizaenean udaran: ta erriojanoek gustora entzuten dituzte hemengo soiñuak. Arantzazu-ra joango naiz, maiatzean, nere azkenekok sei ikasleekin, ta hantxe emango dugu konzierto eder bat, heurak seirak eta nik.
Gazteen behatzak eta zureak ez dira berdinak izango?
Egi borobilla. Baiña txistuari ikuturikoan, nereak ere piztutzen dira.
(Hartzen du txistua. Sartzen ditu behatzak, bat erastunean, besteak zuloetan, behar dan bezala. Gorputz guztia zutitu du. Meheia dugu Boni, gantza gutxitakoa. Sudurra zorrotza, ezpaiñak piperra bezelako gorri ta beroak. Begi nekatuak hainbeste lanen ondoren. Larrua mardul, baiña sudurretik ahora arko ederrak. Begi beltzak, sakonak. Betli beltzak, ille zuri arroa. Danboliña ere poztu da txistua entzutekoan, ta zarataka ari da: Bonik neretzako bakarrik emango du konzierto hau: ez gagoz teatroan, baztertxo batean baiko, hainbeste txistu ta danboliñen artean, eta denak kantuan dabiltzezela dirudi. Bai ariñak Bonik gorputza eta behatzak eta zentzuna!)
Gure gerra etorri ez balitz, Londres-en izango nintzan ta Inglaterra guztian. Hara zijoan udara horretan "Orfeón Donostiarra" ta ni heurekin, abesti batzuek txistuaren laguntza bero ta alaia behar dutelako.
Konkursoetan suerte ona izan ahal dezu?
Joan garenetan, denak guretzat izan dira. Batez ere, nere seme biekin joaten nintzanean. Baiña gazte hil zitzaigun Justino ta hirutasuna puskatu zan. Azkenekoa irabazi gendun 1950-an, orai 25 urte,. Zailla zan, besteak ere onak ziralako: horregatik gure garaikundeak gehaigo balio zuan.

SOIÑU-ASMATZAILEA
Soiñuak, abestiak, bihotzean jaiotzen dira, adimenean egosten dira, pentagraman azaltzen dira eta txistuak zabaltzen ditu. Laskurain-entzat etzan nahikoa besteen soionuak zabaltzea, berak ere bazeukan zer esan asko. Gaztetatikan hasi zen bere bihozkadak pentagraman jartzen.
Perretxiku billtzaille itsua nintzan. Ta menditik nebillen artean, sortzen zitzaizkidan melodi edo abesti berriak. Orduan, ibilli nebillela, papertxo bat hartu ta hantxe josten nuen abesti hori; gero, etxera sartzekoan, lehenbiziko lana zan pentagraman behar dan bezala ipintzea, bere ritmoak eskatzen zuanez.
Larogei urte honetan, abesti asko atera ahal dituzu?
Begira liburu honeri: "Colección de 100 piezas para txistu. Pasacalles, biribilketas, obras de concierto originales de Bonifacio Lascurain". Milla ale atera nitun, ta denak saldu dira. Gero, beste milla azaldu dira, ta bosteun saldu. Ta baditut baste melodi ta lanak, bigarren liburua betetzeko. Baiña egia esango diot: nahigabe haundi bat daukat dehar dan bezala ez dalako "armonia" ikasi; baiña nere bizitzak ez zidan erreztasunik eman horretarako.
Ez ziñan, ba, txikitatik soiñu artean bizi?
Bai, bizi soiñu artean, baiña ez soiñuetatik. Hori arnasa pixka bat hartzea bakarrik izan da. Nere bizi zatirik luzeena lantegietan eman det. Esan nion Billabona-n ez nuela txakur txiki bat hartzen; ta hemen, etorri nintzanean, milla pesta urtero. Orraitiño, oyal edo tela egilea nintzan beste langilleen bezelako bat. Soiñu kontuak lanetik kanporakoak izan dira beti.
Bi lan nola ongi ezkondu?
Soiñu kontuak, gehienetan jaietakoak ziran. Jai guztietan, lehendabizi biribilketa, gero Meza nagusi ostean ta illuntzean. Lantegitik ateratakoan, hasten nintzan txistu ta danboliñak egitera. Hortik aterako du ez detala tabernan eta zinean ibiltzeko astirik izan.
Gaur ere lan poliki egiten dezu!
Zergatik ez? Osasuna ba det, ta ezertxo egin gabe ezin egon. Orain bi lan baditut: danboliñak egin eta irakasle batzuei txistuaren mamia erakutsi. Lehen eskoletara ikasten nintzan solfeoa erakustera mutil kosokorrei, baiña hori ez da neretzako lana, 92 urte ditudala.
ANASAGASTI
(Aranzazu-tik)
Boni Laskurain
Boni Laskurain eta aita Anasagasti
6

GaiezKulturaMusikaMusika tradTxistua
PertsonaiazLASKURAIN1

Azkenak
2025-07-18 | Mara Altuna Díaz
Noelia Sánchez Jenkins, gales irakaslea Patagonian
“Galesak bizirik dirau Patagonian”

Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]


2025-07-18 | Gedar
SAPAri 2,3 milioi emango dizkio Espainiako Industria Ministerioak

Gipuzkoako enpresak hainbat kontratu sinatu ditu Israelgo industria militarrarekin, eta diru publikoa jasotzen du ibilgailu elektriko bat garatzeko, Espainiako Gobernuak finantzatutako proiektu baten bidez.


Massive Attack musika taldeak Gazaren aldeko musikarien aliantza sortu du

Ingalaterrako Massive Attack taldeak artisten arteko aliantza sustatu du, hasi berri diren artistei edo Israelen aldeko erakundeen zentsura pairatzen dutenei babesa emateko.


Euskara, katalana eta galiziera Europar Batasuneko hizkuntza ofizial gisa aitortzea babestu dute hainbat unibertsitatek

Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]


Aurreakordioa erdietsita, Eskirozko BSH enpresa abenduan itxiko dute

Bilera akigarria izan zuten asteazkenean Eskirozko BSHko lan batzordeko kideek eta multinazional alemaniarraren zuzendaritzako kideek: aurreakordioa lortu zuten UGT, CCOO, ATTIS eta Solidarik (17 ordezkaritik gehiengoa dute 12 kiderekin) eta ez dute mahai gainean jarritakoa... [+]


Bizkaia eta Gipuzkoako hainbat hondartza desagertzeko arriskuan daude

Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.


Iruñeko espetxeko osasun arreta “urria” dela salatu du Salhaketa Nafarroak

Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.


‘Eskumenlagoa’

Hezkuntza Sailak 2025-2026 ikasturtearen antolaketa bigarren hezkuntzako ikastetxe publikoetan ebazpena argitaratu du. Urteroko agiria da, uztail hasierakoa; ikasturte-hasierako ebazpena esaten diogu.

Aurtengoan, hauxe jasotzen du euskarazko bertsioak:... [+]


2025-07-18 | Aiaraldea
Gorrotozko delitu salaketa jarri dute Artziniegan eta Udalak “irain arrazistak” gaitzetsi ditu

Artziniegako Udalak mezua zabaldu du gertatutakoa gaitzesteko eta elkartasuna adierazteko irainak jaso dituzten herritarrei.


2025-07-18 | Elhuyar
Neandertalak San Adriango koban maiz ibili zirela berretsi dute, Aizkorrin

Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]


2025-07-18 | Sustatu
Fitxategi handien transferentziarako alternatibak (WeTransferrekoa ikusita)

WeTransferren baldintza berri gaiztoen aurrean, alternatibarik? Bai, pare bat, edo bien arteko konbinazioa. Enkriptazioa edo/eta Tori.eus zerbitzu euskalduna erabiltzea.


2025-07-17 | ARGIA
Europan espetxean denbora gehien daraman preso politikoa
40 urteren ostean Georges Abdallah askatuko dute uztailaren 25ean

Georges Ibrahim Abdallah, Frantzian 40 urteko espetxealdia igaro ondoren kaleratuko dute. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz... [+]


2025-07-17 | Piztu Donostia
Ez dakigu ahoa ixten

Azken sei urteotan Piztu Donostia eragile sozialaren talde motorra osatu dugunoi txanda pasatzeko unea iritsi zaigu, mila gai eta beste mila fronte zabalik geratzen diren arren.

Duela sei urte Eneko Goiak, PSOEren laguntzarekin, osaturiko Donostiako Udalak bideratzen zuen... [+]


2025-07-17 | Joan Mari Beloki
Ekialde Hurbila sutan

Ekainaren 13an hasi eta 24an amaitu zena “12 Egunetako Gerra” bezala ezagutuko da aurrerantzean. Gauza harrigarri batzuk gertatu ziren bertan, pentsaezinak ordura arte. Nahiz eta lerro hauek idaztean egun gutxi igaro diren bukatu zenetik, ondorio batzuk atera... [+]


Epai euskarafoboen gainetik, euskaraz jarraituko dutela jakinarazi eta protestara deitu du UEMAk

​UEMAren zuzendaritza batzordeko kideek hedabideen aurrean agerraldia egin dute ostegun eguerdian Zarautzen, Espainiako Auzitegi Gorenaren azken epai euskarafoboa salatzeko. Epaia "larria" dela adierazi dute, eta batez ere udalerri euskaldunei eta euskaraz aritzen... [+]


Eguneraketa berriak daude