ESKULTORE BAT ETA LAU ARABAR PINTORE


1974ko irailaren 29an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
ESKULTORE BAT ETA LAU ARABAR PINTORE
Oraingo euskal artearen agerketa ikusgarri bat.
Donostiako azken Euskal Jaietan, San Telmo Museoaren, arabar artista talde batek -Agirre, Alvarez Vélez, Iñurrieta, Mieg eta Ortiz de Elguea aurten bertan egindako bere lana agertu du. Aspaldian ez dugu ikusi horren agerketa batu eta seriorik, euskal gogoeta-oinarrian horren sendoturik, gure lur zati horren erroturik, kalitatea. Batekoz beste, arras ona, ezin ahantzizkoa.
Bost eusko artistaok herri alderditik, biologiko-alderditik ekiten diote errealitateari, gutitan ikusten den iaiotasunez. Abstrakzio liriko batean erroturik, haien obrek hats berria eta garbia eman nahi diote euskal pinturari, beste euskal probintzietako artistek bezala; eta orobat, askatasun apur bat, eta aurrera egin eta jo dezan. Ez du argibiderik behar. Gure herriaz komunikatu nahi dute. Konpreni ditzagula, eta buruz irekiak gaitezela eskatzen digute.
-Agerketa honen izenburu neutralak zerbait esan nahi ahal du ala Araba ere badela esatera zatozte?
-Guk geure burua bazterturik ikusten dugu, nola Madriden hala geure lurrean, Araban. Gure lana alboan utzi nahi digute eta ez dute gurekin deusetarako kontatzen ez Erakunde Ofizialek, ez Leihaketetan, ez eta Madrideko eragina eta inde postimpresionistek. Beraz, guk alde egin dugu horienagadik, baina ez geure herriagandik. Gu ez gara alde batera gelditu. Hona hemen non gauden, gu eta gure lana.
-Baina, zergatik baztertzen zaituzte (ez dakit "baztertze" hitza egokiena den ala ez) sozio-politiko alderdiagatik ala zuek darabiltzuen hizkeragatik?
-Badaiteke dena bat eginik egotea; baina, beren hizkera, madrildarra izanik eta ez arabar tradiziokoa hizkeragatik batipat baztertzen gaituztela uste dugu. Gutariko bakoitzak zerbait jokatzen badu ere egin dihardugunaz aski segur gaude eta horregatik bateratu gara taldean.
-Zein sustrai du zuen hizkerak?
-Arabako paisajea beti dago gugan, formal abstrakzioan bertan. Lehen, ordea, paisaje konkretoa egiten genuen, eta orain aldiz, landua. Paisaje zehatzetik, duela zenbait urte, paisaje materikora iragan ginen; gero informalera; ondoren, paisajea eta irudia integratzera eta orain geometria soildu batetara heldu gara. Egun, paisajeko bakardadera dugu joera. Arabako paisajea barnekoia da, bakartia, nakazaritzakoa, gogoetara deitzen duten aldaketa eta lekuak dituena.
-Zenbait kritikalarik (Berruezo, Alvarez Emparanza, Aizarna) eta artista batzuek Oteiza...) formalismo hutsaren arriskua ikusten dizuete.
-Formalismo arriskua beti izan da artean, bai tradiziozko pinturan eta bai gurean. Guk arras lantzen dugu gure pintura eta orobat hizkera, eta ez zaigu iruditzen formalismo hutsa egiten dugunik. Gainera ez du Oteizak ezagutzen oraingo gure pintura. Gure pintura eta eskultura Arabako paisajean dago errotua, -gizonek eta abereek zapaldua-, gizarte jakin batek zapaldua den paisaje batean; madrildarra ez den gizarte diferent batek zapaldua den paisaje batean; horregatik, gure pintura ere, desberdina da.
Nola Ortiz hala Iñurrieta, orobat Aguirre eta Mieg ari zaizkit erantzuten. Beroriek luzaro mintzatu dira beren artean guzti horretaz eta ideia argiak dituzte, Donostiako kritikak (?) hala ez baderitza ere. Honen erasoak ideologia aurre-iritzietatik datoz eta lehen ere aski erabiliak eta ezagunak ziren.
-Begira: guk geure buruarekin zintzo jokatu nahi dugu; inork gure artearekin sintonizatzen baldin badu, ongi gauza. Gainera jende asko izan da gure agerketa ikusten eta gustatu zaio gure hizkera. Guk aurrera egin nahi dugu, eta ez beti gauza berean geldi; koadro bi ez daitezela berdinak izan, ez dezatela elkarren antzik ere, baina errotuak egon daitezela. Erro horiek non? Ba, aurreko Euskal Pinturan: Zubiaurrengan; eta oraingoan berdin: Txillida, Mendiburu, Larrea, Ruiz Balerdi, Zumeta, Zubiarrain, Goenaga... Ez zaigu interesatzen oro har, europear pintura; Errenazimentuko artistena eta Moore edo Palezuela bezalako oraingo batzuena salbu.
-Zer eskaintzen diozue, zuen hizkera dela medio, orain herriari, eta zer ematen diozue euskal arteari?
-Askatasuna, gu ere geuretzako bila bait gabiltza. Askatasuna etengabeko eboluzioan. Naturaleza diferent baten ikuspegi diferentea eskaintzen dugu. Guk badugu harremanik gure gizartean bizi diren beste artistekin eta, hortaz, izanen dugu haiekin berdintasunik aski: masak, tresnak, espazioak, habitat... Orain Euskal Pintura da, gure ustez, peninsulako hoberena. Katalunyan badira maisu handiak, baina gurea bezalako panoramarik ez.
-Non ipiniko zenituzkete zuen koadroak?
-Gure koadroen moldea eta neurriak ez dira komerzialak. Ikastoletan, sozial zontroetan, areto handietan, denak ibiltzen diren lekuetan eta milonarien etxeetan ere bai. 60.000 eta 200.000 pezeten artean dabiltza gure salneurriak. Koadro batek egun asko eraman ohi du eta hilabeteak, bebar bada. Garesti dirudi, baina ez dugu beste ogibideetan baino gehiago eskatzen. Zabalkunde bideak sozializatu beharko lirateke, halafede. Anitz gauza aldatu beharko litzateke.
-Zuen pinturak eta eskulturak laguntzen ahal dio aldaketa horri, iraultza horri?
-Koadro bat nahiz eskultura bat ona denean, iraultzaile da, noski. Baina, gure ustez, eskultura eta pintura gutien mintzaira da. Gainera, 8.000 urteko mundu alu eta ustel hau egin dugu zeharo aldatu; agian, pittin bat hobetu.
-Nola nahi duzue jendeak ikus ditzana zuen pinturak eta eskulturak?
-Borondate onez eta aurre-iritzirik gabe.
Astiro, luze eta astun doa kreatzaile ororen lana eta bidea. Azkenean... nork bere askatasuna bilatzera deitzen gaituzten koadro batzuk, eskultura batzuk, paisaje zati bat, espazio ireki bat, oihu bat. Araba ez da gaur pasadizoko lurra galderak egiten dizkigun eta elkarrizketara deitzen digun lurra baizik.
Edorta Kortari Olano
Jose G. Aguirre -Haritza-.
7

GaiezKulturaArteaErakusketak
GaiezKulturaArteaEskulturaTaldeak
EgileezKORTADI1Kultura

Azkenak
Papax Fagoaga, mutil-dantzaria 1970eko hamarkadatik
“Ezin nuen ulertu emakumeok herriko bestetan ezin genuela mutil-dantzetan parte hartu, horregatik hasi nintzen dantzan”

Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]


Faxismoaren aurka borrokan, munduan zein Euskal Herrian

Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.


Aroztegiko Elkartasun Komiteak salatu du bi kidek jazarpenak eta irain matxistak jasan dituztela

Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]


Aurten ere batxilergoko ahozkoa euskaraz pasatzeko aukera irekiko dute hainbat irakaslek

Ekainaren 23aren eta uztailaren 2aren artean iraganen da ahozko azterketa. Frantsesez pasa beharreko azterketa izanda, Seaskako, sail publikoko eta pribatuko irakasle batzuek publikoki jakitera eman dute euskaraz bideratzeko aukera eskainiko dietela ikasleei.


Espainiako Gobernuak ondorioztatu du itzalaldiaren errua Red Eléctrica de Españak eta argindar konpainiek dutela

Itzalaldiaren ondoren sortutako komiteak eginiko txostena aurkeztu du astearte gauean Sara Aagesen Trantsizio Ekologikorako ministroak. Horren arabera, "hainbat faktoreren batasunaren" ondorioz sisteman gehiegizko tentsioa izan zen, kate erreakzio gisa. Txostenak... [+]


Bikotekidea mugikorretik kontrolatzea gazteen artean ohikoa dela frogatu du EHUren ikerketa batek

Maitasun erromantikoari lotuta, nerabe askok normalizatuta eta barneratuta du bikotekideak mugikorraren eta sare sozialen bidez kontrolatu nahi izatea. “Inportantea da ziberbiolentzia gisa identifikatzea, eta ez maitasun seinale gisa”, gogorarazi dute ikertzaileek.


Sexu erasoei lotutako zenbait epaitan bost gizon zigortu dituzte azken egunetan

Sexu erasoei lotutako epai ugari eman dira azken egunetan, eta bost gizon zigortu dituzte. Tuteran izandako bortxaketa batengatik, bi gizoni 9,5 urteko kartzela zigorra ezarri diete. Gasteizen gizon bati bost urteko kartzela zigorra ezarri diote emakume bat bortxatzeagatik... [+]


Dagoeneko 400 gazatar hil dituzte Israelgo soldaduek, laguntza humanitarioa jasotzera bidean

3.000 zauritu ere utzi dituzte Israelgo armadaren erasoek. Maiatzaren bukaeran berrekin zioten laguntza humanitarioari, GHF fundazio estatubatuarraren eskutik; eta ordutik, bertaratutakoei tiro egin diete soldadu israeldarrek.


Oiher Urrutia. Marra gorriak argi
“Erabiltzen gaituzte herriok folklorismorako: landa, animaliak edo euskalkia bera”

Grabagailuari stop eman eta segituan galdetu dit Oiherrek: “Transkribatzean mantenduko duzu euskalkia?”. Baietz nik, batuaren mugek uzten didatenaren barruan baietz. “Arras inportantea da niretako”. Dutxa hartu eta Elizondora eginen du berriz, Aroztegiko... [+]


Amiantoaren biktimentzako konpentsazio-funtsa martxan jartzeko araudia onartu du Espainiako Gobernuak

Legea onartu eta ia hiru urte igaro direnean jarriko da martxan neurria. Espainiako Ministro Kontseiluak onartutako dekretuak dio biktima bakoitzak 32.000 eta 96.000 euro artean jasoko dituela kalte-ordain moduan.


Zein ama ospatu?

Maiatza Birjina Mariaren hilabetea den bezala, amak ospatzeko aukera da Mendebaldeko jendartean. Kasualitatea? Ez dut uste. Frantses lurraldean, Vichyko gobernuak besta hori instituzionalizatu zuen. Helburua bertuteko eta sakrifizioak egiteko prest den pertsona hori handiestea,... [+]


2025-06-18 | Jesús Rodríguez
PSOEren kea

Ekainaren 6an Presidente Autonomikoen Konferentzia egin zen Bartzelonan, Pedro Sánchez eta Felipe VI.a erregea –emeritu ustelaren oinordekoa, beti da ona gogoraraztea– buru zirela. Isabel Díaz Ayuso faxistak uko egin zion Salvador Illaren eta Imanol... [+]


Kantua gidari

Joan den maiatzaren 23an iragan da, Baigorriko elizan, aparteko kontzertu bat: 180 haurrek, 7 eta 15 urte artekoek, maila handiko kantu emanaldia eskaini diote eliza mukuru bete zuen jendeari. Haur horietarik batzuk Donazaharre eta Baigorri aldean kokatua den Iparralai musika... [+]


Eguneraketa berriak daude