Gure Bertsolariak, Lesaka Erri Politean. "Basarri", Arozamena, Mitxelena eta Lazkao-Txiki'rekin Berriketan

1964ko otsailaren 16an

Basarri, Arozamena, Mitxelena eta Lazkao-Txikiri elkarrizketa
Gure Bertsolariak, Lesaka Erri Politean. "Basarri", Arozamena, Mitxelena eta Lazkao-Txiki'rekin Berriketan
Ez nabillen oker sumatu nue nean zer edo zer zekartela, bertsolari auek Lesakan. Nola ez bada, Arozamena'ren sorterria baita eta bertsolari auek laguntasunaz gaiñera, arkitzen baitute alkartzen diranean arrazoi bat beren erretolikak agertu arazteko. Jakiña gañera, aitatu degun au, Nafarroako bertsolarien txapelduna izanik, zaletasunn berebizikoa sortu zan Lesakan, izendatu ditutenen bertsoak aitzeko.
Ala, antxe agertu giñan eta baita ere lagun on auekin maieran exeri. Ementxe, momentu auetan nabaitzen da gizon auek dakarten filosofia sustratsua. Errexat baldin badira kantuan, sakonak izketan, barruan daramaten olermena, edozein esakeretan iraultzen dakite. Or dira, or...
Lazkao-txiki, erderazko esaerak dion bezela, «Zozo-txuri bat degun (mirlo blanco). Bere inguruan dauden lagunak ba dute zar edo zar onentzat. Umorea barra-barra sakabanatzen du inguruan gure Lazkao'k. Onen xelebretasunak eta intenzioz jositako begiak, zorrozten dituzte bere ateraldi maltzurrak.
«Basarrin gure lagun jatorra, apal xamar arkitu det. Goraberak baititu; familiko arazoak, alegia. Beti oi dan bezela, ixil, apal. Ez da beriala zabaltzen. Onen jakiteak bertso kontuz ba dirudi batasun bat sortu arazi duela, danak baitira ikasi dutenak, maixu onen inguruan.
Bestia berriz, Mitxelena. Sendo, sakon, ixillik ere. Bein edo ebin parrari ekiten dio ta ikusten degu ere, zerbaitek atzerazten duela. Regimen pixka bat komeni zaiola ere, bixtan dago. Berdura eta legatz xerrak... Ezin degu asmatu nola etorriko dan arratsaldeko jai-aldia. Graziak Lazkaokin, pipertasuna barra-barra erabiltzen duelako. Ala, danak sartzen gera alkar izketan. .
Eta azkenik Arozamena. Napar-morrosko sendoa. Arrazaren erakustalle bikaiña. Naturaltasun. guztiarekin agertzen zaigu eta irri-parra sortzen da gure artean, berotzen asi geranean...
Gero, saioa. Bostak izango ziran igande otz-otz ontan, Lesaka'ko zinetxoa ondo osatu zanean, eta lau «artista. auek be
Gure lagun Muxika jaunaren magnetofonoari éskerrak, ekarri ditugu izparringira aurten bertso mordo batzuek:
Gaia, "Apaiza eta pekataria"... Apaiza Basarri. Pekataria, nola ez! "Lazkao-txikin":
B.–Txarrerako ba dauka abilidadia,
Apaizak ezagutzen du debilidadia
Zeruratzeko alare, ba dauka idia,
Noiztikan aztu zaizu, Eleiza bidia?
L.–Apaiz jaunak, zuek ere,
etzabiltzate fin,
Au jakin dezazuten,
nai nuke itzegin.
Gauzak gaizki esatiak,
neri ematen dit min
Guri lana galerazi eta berak egin...
* * *
Ala beste bertso batzuek.
* * *
Gai, Kaletarra eta baserritarra, Arozamena eta Mitxelena aurrez-aurre dirala.
M.–Konparazioz diyat jarriko,
ibaiaz baserritarra,
Zuen soroan aundi xamarra,
egiten danin belarra,
Eroziñeri esango diok,
ortxen da bide txigorra,
Au bezelaxen kalean ere,
dago ibilli bearra.
* * *
A.–Olago gauzak izaten ditu
bai Mitxelenak gogotan,
Oker aundiak ikusten ditut,
nik ere erria ontan,
Paret-izkiñan begira jarri,
eta an dago erdi lotan,
Arrai oriak alperrik dituk ez pasatze ezkerotan...

–Zenbat urte dituzu,"Lazkao-txikin"?
–Ogeitamasei urte, edozeiñentzat.
–Noiz ezkonduko zera?
–Datorren astean (oraindik etortzekoa baita)
–Datorren Txapelketa'n garaille ateratzeko presto?
–Ez!
–Bildurrik?
–Ez!
–Bigarren edo idugarren?
–Ori ez jakin
–Zer derizkiozu gaurko euskal-momentuari?
–Jartzazu auze: Nik berotasun aundia dot eta Erria ari da ozten, Eguzkiak lañoa baitaukan.
–Eskarrikasko, aundia zeran "Lazkao-txiki".
* * *
–Basarri, zer diozu?
--Esaten detana.
–Gaulko euskáltasuna, iraukor iduritzen zaizu?
–Asko egin da euskerari buraz, eta ortaz segi boar. Bañan kontu, ez tellatu eta ez bodega, erriaren ulertzeareFin jokatu buizik. Euskera sakona, aiten gandik artu genuena erabilli ezkeroz, etorriko zaigu Rondorena.
–Arrazoi dezu.
* * *
–Ta zuk Mitxelena?
–Euzkeraz egiteko amorrua eukitzit naikoa da euskera aurrera atera dedin.
–Gaurko egunean nola nabaitzen dezu gure izkuntza?
–Gaizki, gure ordoun beintzat. Ezagatzen ditudan lekuetan, atzera guazela nabaitzen det.
–Ain gaizki derizkiozu orduan?
–Mendian uste det biziko dala, andia artu bear buitu inda, satsua beruntz iraultzeko erri eta urietara gure euskal izakera berpiztera.
–Egia benebenetan.
* * *
–Jai ederra gaur Arozamena. Aizazu, gaurko gaztedia «nueva oiae deritzaiona, zer iduritzen zaizu?
–Erdi jakiñak diradela. Bai erderazkoak, baita ere euskerazkoak.
–Zer egin genezake?
–Saiatu egin bear alegiñak egiten. Napar bezela esaten dizut, garrantzizko lana dabillela. «Principe de Viana'koak ekiten diote euslcerari, eta gaurtikgaur, esaten dizut arrotasunez, eusEera emen irabazten arldula, aitatu dizadan laguntza degulako, eta e.san ere nere errlari opa diotela bertso auxe:
EskerriLasko lagun maiteak, saiaturikan orrela
Ikusitzen det jaiot-errzan,
oraindik maite nautela.
eman dirate neri bi aldiz,
nafarroako Txapela,
Lesakangatik saiatuLo naiz,
lengo urtetan bezela.
-–Ori dek.
TOLARETXIPI X.
Ezkerretik cskubira, Mitxelena, Lazkao, Basarri eta Arozamena.
8

GaiezKulturaBertsolaritBertsolariaBASARRI1
GaiezKulturaBertsolaritBertsolariaLAZKAO-TXI1
GaiezKulturaBertsolaritBertsolariaMITXELENA2
GaiezKulturaBertsolaritBertsolariaAROZAMENA1
PertsonaiazAROZAMENA1
PertsonaiazBASARRI1
PertsonaiazMITXELENA2
PertsonaiazLAZKAO-TXI1
EgileezTOLARETXIP1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Ertzaintzak herritar bati Irunen egindako erasoak haserrea eragin du

Lander Arbelaitz Mitxelena

54 urteko espetxe eskaera sei pertsonarentzat presoen ongi etorriak antolatzea egotzita

Xabier Letona Biteri

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Efemeridea: Joxepa Antoni Aranberri ‘Xenpelar’ bertsolariak neskazaharrren defentsan bertso sorta argitaratu zuen

ARGIA

Israel ahulduta eta Iran boterea hartuta

Asier Blas Mendoza

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude