Ramu, Gizon - Otsoa


1969ko urtarrilaren 12an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Sharma sendagilleari elkarrizketa
Zer ikusi, ura ikasi
Ramu, Gizon - Otsoa
RAMU, 1968'aren Apirillaren 20'an il da India'ko hospital batean. 9 urte zituala arrapatu zuten Luchnow erriko trenbidean. Beste 14 urte hospitalean bizi Sharma'nen laguntzalle zala. Arrapatu zuten arte, RAMU otso artean azitako umea zan. Baserritar batzuek arrapatu zuten 1954'garren urtean.
Baña, otso artean bizitako gizadiak ez al dira fantasi ta amets utsak ?
RAMU aragizko gizona zan.
Umetxoa oraindik.
Medikuen iritzira etzituan bederatzi urtetik gora izango.
Ukalondo ta belaunetako azalak zeuzkan era bat gogortuta, lodiduta... Ukalondotik eskura bitartekoak eta belaunetik oñetarakoak, sekula erabilli ez ba litu bezela, oso zeuzkan melar ta indarge... Besagañak eta iztarrak, berriz, luze ta indartsu. Lau ankatan ibiltzen oitua zegon, ukalondo ta belaun-koskorren gañean...
Otsoren antzik ba ote zuan RAMU'k?
RAMU gizona zan ta giza arpegia zeukan. Baña, etzekian izketan egiten. Uluak, otsoren antzera, bai, ori ba zekian; batez ere, gauerdian... Sharma jauna zan hospitaleko buru ta Manson-Babr, bere laguntzalle, baña oietzaz gañera beste mediku sikologo askok ere ikusi zuten RAMU...
Ze asmo zeuzkan Sharma sendagile jaunak RAMU'ri buruz?
RAMU bere onera ekarri ta izketan erakutsi, bere aotik otsoen bizimodua ikasteko; otsoen arteko artu-emanak ta RAMU eta otsoen artekoak... Orra zenbait gauza jakingarriak...
Mostroren bat alzan RAMU?
Giza arpegia zuala esanda daukagu. Kolorea zuan beltxarana ta gorputza illetsua... Bana begietan zuan ark gizonenganako izugarrizko bildurra sartuta... Oro ikaratuta zegoan gizonen aurrean.
Zergatik zituan RAMU'k ankak eta besoak ain xelebreak?
Zutik ibiltzen ikasteko garatan etziolako inork lagundu zutitzen... Bere inguruan bizi ziranak, danak lau-ankan zebiltzen ta berak ere lau ankari entsi zion... aZer ikusi, ura ikasi»... Etzan sekulan zutitu... Ukalondo ta belaun gañetan ibiltzen ikasi zuan... ta oso bizkorra omen zan laisterka egiten... Beste aldetik, berriz, etzioten eskuakin jaten erakutsi ta aua bakarrik ibiltze zuan jateko. Otsoak bezelaxe; eurak bai ziran bere maixu... Ortzak oso zorroztu zitzaizkton...
- Ta jan, zer jaten zuan?
Baratzako berdura ta frutatik batere ez. Aragi egosirik ere ez. Baña okela gordiña aurrean ikusi ezkero, bere onetik ateratzen zan.
Ta hospitalean etzioten zutik ibiltzen erakutsi?
Ezurren bat austen ba zaizu, ta besoa edo anka denborale luzean loturik ba dezu, oiek bere onera erakartzeko xenpelarrenak ikusi bear... Ta bere bizitzako lendabiziko bederatzi urtean okertuta ibillitako gorputza zeñek zuzendu... ? Eziñ izan zuten.
Ta izketan etzioten erakutsi?
Aamalau urte hospitalean bete arren, etzuan itz bakar bat ikasi... Ezitzaion bururik argitu... Garraxi egin ta plantoa jo; ortz-karraskak atera ere bai... ta bildurra beti begi-barnean...
Zer nolakoa zan RAMU arrapatu zuten garaian?
Bildurrakin batera sua ta gorrotoa zerion begietatik... Argiak kalte egiten zion begietan, gauez ibiltzen oitua bai-zegon otsoakin... Soñekorik etzuan gorputzean aguantatzen inolare... Esnea, mingañakin miaztuta eraten zuan... Aragia, gordiñik jan... Bere gorputza garbitzeko urik etzuan bistan ikusi nai...
Ta ezer onik atera zuten berarekin?
Aizkenerako, arrapatu zuten egunean baño okerrago zegoan RAMU... Epilepsiak jo zuan... ta jostallu ta gauza politez inguraturik egon arren etzion ezerk pozik ematen... Ezitzaion ezergatik ajolik... Iru alditan bakarrik ikusi omen zuten emozionatuta: zoora eramantzuten batean, bere auerean txakur bat ekarri. ziotenean ta otsoaren ulua entzun erazi ziotenean...
Ta otsoek azitako umerik izan al da RAMU besterik ?
Bai izan dira beste batzuek ere. Ona umeoietatik irukote bat:
1867'an, India'n ura ere. Mutillotsoa arrapatu zuten eta Agra'ko Katoliko Misiora eraman. Ogei urtean itz bi bakarrik ikasita ilzan...
1920'an, alkuta inguruan, Aita Sing misiolariak, otsoen artean azitako bi aizpatxo arrapatu zituan: Kamala ta Amala.
Kamalak zazpi urte zituan. 1929' an ilzan. Bederatzi urte oietan, 42 itz ikasi zitun...
Amalak bi urte besterik etzituan arrapatu zutenean ta illebete batzuen ondoren ilzan. Izketan oso poliki asita zegoan...
Argibiderik atera dute ejenplo oletatik?
Bai. Izketan ikasteko urte aukerakoak ba ditugula gure bizitzan. Ta izketan ikasi gabe urte oiek pasa ezkero, gero alperrik dala ekitea... Oso zalla ta oso gaitza dala gerora ikastea...
Giza-gogoaren edo giza-animaren azitzea etetzen bada (animallen artean bizita), eta nori ez dala gero sekulan konponduko... Azitze ori betirako etenda geldituko dala... Ez dagoala urrungo une batean utsune ori betetzerik...
Ta besterik?
RAMU gizarajoakin etzuten amalau urtea naurrerapenik egiñ, naiz ta medikuz ta aurrerapenez inguraturik bizi...
Lan guztiak frakaso utsa izan ziran.
Baña sendagille talde oien lana ez da alperrikakoa izan.
Frakaso orretatik atera digute erakutsi ederrik! Ona zer dioten:
Umea, normala azitzeko, bear bearrezkoak ditu bere lendabiziko urteetan, artu-eman auek:
Ume ta bere ama, ume ta bere iñude, ume ta umeen arteko artuemanak.
Zer dala ta dira bearrezkoak artu-eman oiek? ~
Artu-eman oien paltan, umearen personalitate edo gizamenik erneko eztalako.
Oietako artu-emanik gabe, umearen biotz-sentimen, buru-adimen ta beste giza-almen bereizisk ernetzeko, erne gabe, geldituko dira... Orregaitik, gaurko eguneko zenbait orfanotrofioetan, iñudeak ekarri oi dituzte umetxoai titia emateko, artu-eman oiek umearen bizian palta ez ditezen...
Ori ez ote da geitxo esatea?.
RAMU'ren gorputzaren okerrak zuzentzerik ezpadago, anima edo gogoko okerrak zuzentzerik ere ez...
Gorputza okertu, ukalondo ta belaunekin ibiltzen oitu, auakin janariak artu, jantzirik ez soñean, illea gorputzean, gauez ikusi, zentsumenak bizkortu... animalki bisi ta azi...
Animalki gorputzez ta animalki gogo ta animaz...
Ez itzik egiñ, ez giza-sentimenik, ez giza-pentzakerik... ez ezer... Bere garaian ikasi etziralako...
Orra famili ta gizaarteko garrantzi izugarria guretako bakoltzaren azitzean...
(L'EUROPEA'tik artua).
7

GaiezGizarteaBesteak

Azkenak
NATOren eta Trumpen irizpideen aurka, Espainiaren aurrekontu militarra %5era igotzeari uko egin dio Sánchezek

Oraindik ez dago garbi noiz arte eutsiko dion bere erabakiari Pedro Sánchez Espainiako Gobernuko lehendakariak, baina korapilo handi samarra sortzen ari da NATOren barruan, honek aurrekontu militarra %5era igotzea arbuiatu ondoren.


Elkarte frankistak debekatuko dituen legea onartu du Espainiako Kongresuak

Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena


Beste familia bat etxegabetu dute Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kalean

Ostiral goizaldean emakume bat eta bere semea etxegabetu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kaleko 82. zenbakian. Espainiako Poliziaren laguntzarekin, epaitegiko segizio judiziala etxebizitzan sartu eta eta bizilagunak kanporatu dituzte.


2100. urtean herritarren %60 urak har ditzakeen eremuan biziko dira Eusko Jaurlaritzaren azterketaren arabera

Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.


Donostiako Gladys Eneako paumei emandako tratu txarrak salatu ditu Eguzki taldeak

Eguzki elkarte ekologistak salatu du Donostiako parkean gertatutakoa. Parkean bizi diren hainbat paumari lumak erauzi dizkiote, odoletan utzita. Beraz, erasoa izan dela ondorioztatu dute eta ez dela hegaztien lumaberritze prozesu naturala izan. Eguzki


Hamabost migratzaile bizi ziren kanpaleku bat hustu du Getxoko Udalak

Algortako Larrañazubi inguruan dago kanpalekua, eta Getxoko Udaltzainek hori husteari ekin diote ostegun goizean. Alkateak adierazi du han bizi ziren pertsonen "segurtasuna" bermatzeko eta "ingurune natural hori zaintzeko" desegin dutela. Getxoko EH Bilduren... [+]


Zizurren ikasleak komun eta aldageletan grabatzen zituen irakasleak 180 urteko zigorra jaso dezake

Zizur Nagusiko institutu batean 41 pertsona grabatu zituen eta haietako 30 bere ikasleak ziren. Argazki batzuk sare sozialak erabilita lortzen zituen eta adimen artifizialarekin aldaketak egiten zituen.


Jaurlaritzak babestu du Jerusalemgo kolonoentzat CAF egiten ari den tranbia

Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza, eta adierazi du CAFek nazioarteko legedia errespetatzen duela. BDZ Euskal Herriak gogorarazi dio gobernuak derrigortuta daudela okupazioa bultzatzen duten proiektuen aurka egitera.


Irungo ‘auzokide patruilen’ atzean, islamofobia, xenofobia eta erailketarako deiak

Maiatzaren 5ean “Lo Vimos en Irun” WhatsApp taldea sortu zenetik, 700 lagun baina gehiago bildu dira larunbatetan patruilak antolatzen dituen taldera. “Segurtasuna bermatzeko” eta “delituak prebenitzeko” aitzakien gibelean, gorrotoaren haztegi... [+]


2025-06-20 | Gedar
Basauriko Sidenorrek 1.207 tona altzairu bidali dizkio arma-ekoizle sionista bati

Egoitza nagusia Basaurin duen enpresak IMI Systemi egin dio bidalketa. Armagintzan bakarrik aritzen da Israelgo Estatuko konpainia hori.


Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 


Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]


Osasungintzak guztiz publikoa izan behar duela exijitu du OPA Plataforma Herrikoiak

Jose Ignacio Martinez Ortegak, OPA Herri Plataformako bozeramaileak, salatu du  Eusko Jaurlaritzak “azkar” itxi nahi duela osasun mahaiko eztabaida.


2025-06-19 | Sustatu
AA batek zenbat eta gehiago “arrazoitu”, orduan eta okerrago

Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]


Eguneraketa berriak daude