Espainiako agintariek aspertzeraino errepikatu digute legea betetzeko dela, eta zer esanik ez, Espainiako batasuna kontsagratzen duen 1978ko Konstituzioa. Berriki gogoratu digute Kataluniako erreferenduma dela eta. Antzeko zerbait gertatu zitzaigun Ibarretxek Euskal Autonomia Erkidegorako (EAE) estatus berria onetsi nahi izan zuenean.
Ajuriaeneko Ituna indarrean zegoela, eta ETAk bere borroka armatuarekin jarraitzen zuen bitartean, “bortizkeriarik gabe, edozein helburu politikoa erdiestea posibe da, independentzia barne”, esaten ziguten, nahiz ez beraiek, ezta guk ere –ergelen bat kenduta–, ez genuen sinesten. ETAk armak utzi zituen eta orain desagertuta dago, baina Espainian ezin da ezer egin legeak horrela eskatzen omen duelako. Dena dela, “besteek” legea bete behar dute, baina berauei dagokienean bula dute ez betetzeko.
Berrogei urtera doa EAEko Autonomia Estatutua onetsi zela eta oraindik hogeita hamazazpi eskumen transferitu gabe omen daude, horien artean espetxe eta gizarte segurantza (GS). Eskumen garrantzitsuak, bai kualitatiboki eta zer esanik ez, diru kopuruari dagokionez.
Azken transferentziak ordainketa politiko bilakatu dira eta ez legea betetzea. Eta orain ere, aipatu espetxe eta GSren transferentziei dagokienean horrela izango da. Izan ere, gobernu zentralean dagoen alderdiak estatuko legebiltzarrean botoak behar baditu, orduan abian jarriko dira transferentziak burutzeko elkarrizketak.
Kasurako, GSren eskumena transferitzeko eskaera areagotu da Euskal Herriko kaleetan jubilatuok daramagun borrokaren ondorioz. Izan ere, edozein izanda ere norbanakoaren ideologia, beharrizan ekonomikoak bultzatzen gaitu hurbilen daukagun gobernuak eskakizun hori bidera dezan.
Azken transferentziak ordainketa politiko bilakatu dira eta ez legea betetzea. Eta orain ere, espetxe eta GSren transferentziei dagokienean horrela izango da. Izan ere, gobernu zentralean dagoen alderdiak estatuko legebiltzarrean botoak behar baditu, orduan abian jarriko dira transferentziak burutzeko elkarrizketak
Legeari dagokionez, Autonomia Estatutuaren 18. artikuluaren arabera, GSren arauak estatuko legebiltzarrak emango ditu, baina berorren kudeaketa ekonomikoa EAEk egikaritu omen dezake. Eskumen hori gauzatu ahal izateko, Estatutuaren 5. Xedapen Iragankorrak jasotzen duenez, Transferentzien Batzorde Mistoak bere gain hartu behar du gai hori.
Zalantzarik gabe, eskumen horren transferentzia ez da erraza izango, ez politikaren ikuspegitik ezta ekonomikotik ere. Gainera, Auzitegi Konstituzionalak esana dauka transferentzia horrek estatu barruko elkartasuna, ditxosozko solidaritatea, eta kutxa batasuna hautsiko dituela, eta ondorioz, estatu zentralaren eskumena izan behar duela, derrigorrez. Beraz, eskumen hori eskuratzeko borondate politikoa egon behar du eta horretarako zer hoberik indar korrelazioa gureganatzea baino.
Kutxaren batasun araua ere erabilgarri izan daiteke zerga sistemarentzat. Izan ere, Hitzarmen Ekonomikoak estatuko zerga kutxa hausten du eta Espainiaren batasuna ez du auzitan ipini. Gainera, Kupoaren bidez ordaintzen dugu solidaritate funtsa.
Hitzarmen Ekonomikoaren eredua aplika daiteke GSrentzat: ekarpenak hemen gauzatu eta kudeatu eta Kupoaren modukoaren bidez ordainketak burutu administrazio zentralari, beregain gordeko dituen eskumenak finantzatzeko, solidaritate funtsa barne.
Zertarako ordea GSren transferentzia orain, ekarpen apalagoa burutzen badugu eskuratutakoa baino? Aipatu amarrua da aitortzea EAEko GS defizitarioa dela. Estatu osokoa ere defizitarioa da, baina Hitzarmen Ekonomikoa bezala guk, hurbiletik, kudeatuko dugu eta eraginkorragoa bihurtu. Eta pentsio duinagoak izate aldera, geure aurrekontuetatik ekarpen osagarri eta egonkorrak egiteko aukera izango dugu eta ondorioz ongizate oparoagoaz gozatu.
Baina hori lortzeko, indar korrelazioa geure aldean ipini behar dugu, hortik etorriko da behar den borondate politikoa egokitzea.
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Urtarrilaren 4an argitaratu da Michel Houellebecq-en zazpigarren nobela, Sérotonine, eta publikatu bezain laster urteko fenomeno literarioetako bat bihurtu da Frantziako Estatuan, baita harago ere, itzulpenak azkar etorri baitira, asteazken honetan bertan publikatu da gaztelaniazkoa. Argitaratu aurretik zen handia ikusmina, Houellebecq ez baita alferrik gaur egungo idazle irakurrienetako bat, bere nobeletan Frantziaz eta Mendebaldeaz egiten dituen gogoeta sarkastiko, probokatzaile eta... [+]
Mila galdera ditu borborka antropologiarekin maiteminduta dagoen Artzibarko gazteak. Horietako bat Itoizko urtegiarekin lotua:
nola bizi daiteke bertako jendea zazpi herri eta hiru natura-erreserba ito zituen ur baltsa erraldoiaren ondo-ondoan?
Ikus-entzunezko Komunikazioan lizentziaduna, EHUn. 2017an, Ikus-antropologia masterra egin zuen Manchesterreko Unibertsitatean eta han Yours Truly zuzendu zuen C. Murray eta C. Hoskins-ekin. 592 metroz goiti dokumentala da master bukaerako lana. 2018an, Visions du Réel jaialdian (Nyon, Suitza) estreinatu ondoren, Donostiako Zinemaldiko Zabaltegi-Tabakalera sailean hartu zuen parte. Zinemagile nafarraren lana Kimuak 2018 sortarako hautatua izan zen. Orain Itoizko urtegiarekin lotutako... [+]
Eguneko 13 ordu baino gehiagoko lanaldiak, jai egunak barne. Osagarririk ez opor, baja edo gauean lan egiteagatik. Prekarietatea ordainsari langile migratzaileentzat. Eta grebari ekin diote. Ez gara ari Almeriako “plastikozko itsasoko” egoeraz, Azkoienen gaude, Nafarroako Gobernuak diru publikoz lagundutako enpresa batean. Urtetan Nafarroako landa eremuan izan den gatazkarik handiena da Huertas de Peraltakoa. Eta momentuz, Aldaketaren Gobernuak patronalaren ildoa babestu eta... [+]
Pistolarekin tiro egin zuen Espainiako polizia ohiak adierazi digu bere burua defendatu besterik ez zuela egin. “Mendian gaztainak biltzetik nentorren, eta bertatik pasatzera nindoala jakitun, baserriaren atarian mezu iraingarria jarri zuten jabeek: ‘Kontuz txakurra’. Urteetan sufritu behar izan dugu irain hori, eta bake garaiotan berdin jarraitzea ez da bidezkoa. Demokrata orok egingo lukeena egin dut, justiziaren eta elkarbizitzaren alde aletxoa jarri”.
Kultur eta kirol munduko aurpegi ezagunek aldarrikapen politikoekin bat egitea errazteko, “Atxikimendu-bonoa” sortu dute Euskal Herriko hainbat eragilek. “Ideia sinplea da”, esplikatu du Txintxo Garmendiak, ekimenaren bultzatzaileetako batek: “Beti jende berarengana jotzen dugu antolatu dugun zerbait aldarrikapen zabala dela adierazi nahi dugunean.
