Espainiako agintariek aspertzeraino errepikatu digute legea betetzeko dela, eta zer esanik ez, Espainiako batasuna kontsagratzen duen 1978ko Konstituzioa. Berriki gogoratu digute Kataluniako erreferenduma dela eta. Antzeko zerbait gertatu zitzaigun Ibarretxek Euskal Autonomia Erkidegorako (EAE) estatus berria onetsi nahi izan zuenean.
Ajuriaeneko Ituna indarrean zegoela, eta ETAk bere borroka armatuarekin jarraitzen zuen bitartean, “bortizkeriarik gabe, edozein helburu politikoa erdiestea posibe da, independentzia barne”, esaten ziguten, nahiz ez beraiek, ezta guk ere –ergelen bat kenduta–, ez genuen sinesten. ETAk armak utzi zituen eta orain desagertuta dago, baina Espainian ezin da ezer egin legeak horrela eskatzen omen duelako. Dena dela, “besteek” legea bete behar dute, baina berauei dagokienean bula dute ez betetzeko.
Berrogei urtera doa EAEko Autonomia Estatutua onetsi zela eta oraindik hogeita hamazazpi eskumen transferitu gabe omen daude, horien artean espetxe eta gizarte segurantza (GS). Eskumen garrantzitsuak, bai kualitatiboki eta zer esanik ez, diru kopuruari dagokionez.
Azken transferentziak ordainketa politiko bilakatu dira eta ez legea betetzea. Eta orain ere, aipatu espetxe eta GSren transferentziei dagokienean horrela izango da. Izan ere, gobernu zentralean dagoen alderdiak estatuko legebiltzarrean botoak behar baditu, orduan abian jarriko dira transferentziak burutzeko elkarrizketak.
Kasurako, GSren eskumena transferitzeko eskaera areagotu da Euskal Herriko kaleetan jubilatuok daramagun borrokaren ondorioz. Izan ere, edozein izanda ere norbanakoaren ideologia, beharrizan ekonomikoak bultzatzen gaitu hurbilen daukagun gobernuak eskakizun hori bidera dezan.
Azken transferentziak ordainketa politiko bilakatu dira eta ez legea betetzea. Eta orain ere, espetxe eta GSren transferentziei dagokienean horrela izango da. Izan ere, gobernu zentralean dagoen alderdiak estatuko legebiltzarrean botoak behar baditu, orduan abian jarriko dira transferentziak burutzeko elkarrizketak
Legeari dagokionez, Autonomia Estatutuaren 18. artikuluaren arabera, GSren arauak estatuko legebiltzarrak emango ditu, baina berorren kudeaketa ekonomikoa EAEk egikaritu omen dezake. Eskumen hori gauzatu ahal izateko, Estatutuaren 5. Xedapen Iragankorrak jasotzen duenez, Transferentzien Batzorde Mistoak bere gain hartu behar du gai hori.
Zalantzarik gabe, eskumen horren transferentzia ez da erraza izango, ez politikaren ikuspegitik ezta ekonomikotik ere. Gainera, Auzitegi Konstituzionalak esana dauka transferentzia horrek estatu barruko elkartasuna, ditxosozko solidaritatea, eta kutxa batasuna hautsiko dituela, eta ondorioz, estatu zentralaren eskumena izan behar duela, derrigorrez. Beraz, eskumen hori eskuratzeko borondate politikoa egon behar du eta horretarako zer hoberik indar korrelazioa gureganatzea baino.
Kutxaren batasun araua ere erabilgarri izan daiteke zerga sistemarentzat. Izan ere, Hitzarmen Ekonomikoak estatuko zerga kutxa hausten du eta Espainiaren batasuna ez du auzitan ipini. Gainera, Kupoaren bidez ordaintzen dugu solidaritate funtsa.
Hitzarmen Ekonomikoaren eredua aplika daiteke GSrentzat: ekarpenak hemen gauzatu eta kudeatu eta Kupoaren modukoaren bidez ordainketak burutu administrazio zentralari, beregain gordeko dituen eskumenak finantzatzeko, solidaritate funtsa barne.
Zertarako ordea GSren transferentzia orain, ekarpen apalagoa burutzen badugu eskuratutakoa baino? Aipatu amarrua da aitortzea EAEko GS defizitarioa dela. Estatu osokoa ere defizitarioa da, baina Hitzarmen Ekonomikoa bezala guk, hurbiletik, kudeatuko dugu eta eraginkorragoa bihurtu. Eta pentsio duinagoak izate aldera, geure aurrekontuetatik ekarpen osagarri eta egonkorrak egiteko aukera izango dugu eta ondorioz ongizate oparoagoaz gozatu.
Baina hori lortzeko, indar korrelazioa geure aldean ipini behar dugu, hortik etorriko da behar den borondate politikoa egokitzea.
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Lurrari, ekoizle txikiei, baserriari eta elikadura burujabetzari lotutako proiektu ugari ari da sortzen Euskal Herrian azken urteotan, kontsumo elkarteak eta baserritarren sareak esaterako. Baina, ez al da kontraesankorra ustezko garai "oparo" honetan proiektu agroekologiko ugarik ateak itxi behar izatea? Edo nekazari asko egoera oso zailean egotea? Ba al dakigu nola bizi diren gure hurbileko ekoizleak?
2018an mugaz gaineko 1.400 milioi bidaia zenbatu ziren munduan, duela 50 urte luxua zena zenbateraino demokratizatu den seinale. “Demokratizatu”, diozu? Lurra planetako hamabost biztanletatik batek bisita ditzake gainerako hamalauak, baina hauek ezingo dute joan bakar haren sorterrira... ez bederen opor usainean. Atsedenezko bidaien koste-etekinen banaketak injustizia neurri bera dauka: turismoak jendeen arteko desberdintasunak handiagotzen ditu.
Debako Arte Eskola itxi dute. 1970ean sortu zuen Jorge Oteizak bere programa kultural eta politikoa martxan jartzeko, baina ez zitzaion esperimentua ondo atera. 80ko hamarkada hasieran bigarren fase bati ekin zion, iazko abenduan udalbatzak ixtea onartu zuen arte. Arte Eskola Bizirik plataformak jardunaldi batzuk antolatu ditu martxoaren 23an, itxiera salatzeko eta aurrerantzean Arte Eskolak hartu behar lukeen norabidea birpentsatzeko.
