Getxoko Folk Jaialdian izan zen Goran Bregovic iazko irailean. Zorionez, nire adiskide batzuk ere bai, eta banekien zertara nindoan honakoan.
Balkanetako musikaren adierazle nagusienetakoa dugu Bregovic, 1950ean Sarajevon (Bosnia-Herzegovina, garaiko Jugoslavia) jaioa. Hamarkadak daramatza filmetarako soinu bandak konposatzen eta diskoak argitaratzen, gaur egun, Fanfare Ciocarliarekin batera, musika mota honen enbaxadore bihurtu dela. Bregovicek gainera jakin izan du bere jatorrizko musika tradizionalaren elementuak (haize-metalezko tresnak, eskala zingaroak, kantatzeko berezko modua) soinu elektroniko eta modernoekin uztartzen, baita ingelerarekin ere, publiko zabalagoa erakarriz. Dena den, aitortzekoa da musika honek berez duen indarrak edozein zoro bihurtzen duela aditu eta abantaila horrekin jokatzea luxua da haientzat.
Ez zen gaizki hasi emanaldia: publiko artetik banan-banan atera eta haien artean hitz egiten, jostatzen, hasi ziren bi tronpeta eta bi baritono, bonbardinoaren antzeko tresna, tronparen familiakoa, Europa erdialde eta ekialdean oso ohikoa. Jarraian saxofoi-jotzailea hasi zen eszena gainean, eta denen artean hasiera eman zioten lehen piezari. Bitartean abeslariak taularatu ziren, bi emakume bulgariar jantzi tradizionalekin atonduak, ahots nagusian eta perkusioan aritzen zen gizona eta azkenik, jantzi txuriz, Bregovic. Pieza amaitu eta segidan hasi ziren kanturik ezagunetariko batekin: Gas Gas. Bat-batean, inon ikusten ez zen helikoi bat –tubaren antzeko haize-metal familiako baxua– entzuten hasi zen bolumen ikaragarriz, base elektroniko baten laguntzarekin. Abeslari nagusiak bonbo eta txindatak jotzen zituen, kantatzen hasten zen arte, naiz eta hauek berdin-berdin jarraitzen zuten bozgorailuetan. Laburbilduz: entzuten zenaren erdia edo gehiago aurretik grabatua zetorren, “enlatatua”. Eta horrela eman zituzten kantu denak.
Baina nik, lehen esan bezala, banekien hau guztia aurkituko nuela Bregovicen kontzertuan, eta beraz disko bat entzuteagatik 30 euro pagatu nituela pentsatu beharrean, ahal izan nuen faktore positibo guztiekin gozatzen saiatu nintzen. Eszenatokian zeuden musikariak –guztiak serbiarrak, emakume bulgariarrak eta Bregovic bosniarra salbu– oso onak ziren, kalitate eta gustu apartekoak. Harritzekoa izan zen batez ere saxofoi-jotzaileak abiadura eta nota altuekin zuen erraztasuna. Emakume bulgariarrek zuten afinazio zehaztasun ikaragarriak –tonu laurdenak eta guzti erabili zituzten– momentu batzuetan auditorio osoa erabateko tentsio isilune batera eraman zuen, eta ahots nagusian ari zen gizonaren kantatzeko moduak denok zoratu gintuen. Bregovicek orokorrean gitarra batekin laguntzen zuen, bigarren ahots eta oihuak egiten zituen eta kanturen bat ahots nagusian eman zuen. Zuzendaritza lanak –sarrera eta amaierak batez ere– berak egin zituen.
Errepertorioan kantu ezagun guztiak aurkitu genituen: Gas Gas, Ederlezi, Balkaneros, Mesecina… Kontzertua partisanoen Bella Ciao eta Kalashnikov himnoekin amaitu zen, giro ezin hobea lortuz.
Iruzur egin zigutenaren sentimendua ezin izan genuen burutik kendu, baina disfrutatu genuen, nik bai behintzat. Zer kostatuko zitzaion gutxienez beste bi musikari eramatea helikoia eta perkusioa jotzeko –edo itxura egiteko–. Tira, akaso honi ere Mozal Legea baliatuz isuna jarri diote eta orain ez du dirurik musikari gehiagori ordaintzeko.
Urrun geratu da banda oso bat, koru eta soka-orkestra, eramaten zuen Goran Bregovic hura, bere ibilbideko azken fasea diru erraza irabazteko baliatzen ari dena.
Goran Bregovic & his Wedding and Funeral Orchestra. Champagne for Gypsies.
Iruñeko Baluarte auditorioan eskainitako kontzertua, 2016ko apirilaren 3an. Aretoa betea.
Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]
Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]
Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.
Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]
Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]
Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]
Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]
Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]
Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]
Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]
Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]
Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]
Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]
Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]
Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]
Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.