Espainiak 1-Iranek 3

Irango azafrai biltzaileak.
Irango azafrai biltzaileak.

Sona gehien duen azafraia, Crocus sativus, espainiarra da. Mundu guztiak azafrai espainiarra saltzen du. Munduan ekoizten den azafrai ugari Espainiara joaten da, eta bertakoa balitz bezala saltzen da. Ikaragarrizko lapurreta dago antolatua. Garestia da, oso garestia, eta iruzurra latza.

Espainian Mantxan, babestutako jatorrizko izendapenen barruan, eta Aragoin, azken hamabost urteetan, batez beste, 2.800en bat kilo ekoitzi ziren. Ekoizpen txikia badirudi ere, ez da txantxetakoa: kilo bete azafrai sortzeko milioi laurden lore bildu behar da. Lan txatxua da: lorearen barruko lorexakiak edo estigmak dira espezia, eta, lorea ttikia izanik, hiru piru hari horiek kentzea, seko gogaikarria.

Espainiar azafraia izenarekin 36.000 kilo eskas esportatu da hamabost urte horietan. Eta, non arraiotik sortu dira bertan sortu gabeko beste 33.200 kilo horiek? Poetak dioen eran, tona horiek ez dira, ez alazankoa, baratze-saguzarraren eguerdiko doministikua! Tona pila hori, batez ere, Marokotik eta Irandik dator, merke zuhurrean egina. Batez ere, Irandik; ez alferrik, bera da munduko ekoizle nagusia.

Bada, aurkeztu berri dute azafrai “immigrantea” antzeman eta ezagutzeko teknika bat. Lorearen pirutxoak bildu ahala ahal den azkarrena lehortzea komeni da, alferrik galdu gabe luze iraun dezan. Horretarako toki bakoitzean teknika desberdinak erabiltzen dira. Espainian, agidanean, bahe batzuetan zabaldu eta hura suaren edo txingarren aldamenean jartzen dute 70 ºC inguruan. Horrek, itxuraz, oxidazio berezi batzuk eragiten dizkio, eta nabarmen azalduko du azafraiaren jatorria.

Oxidazioa gorabehera, patrikak igarriko dio jatorriari: espainiarra eskuratzeko, gramo bakar bat hiru euro ordaindu beharko dituzu. Irandarra, aldiz, hiru euro horiekin hiru gramo dituzu.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Bestelakoak
2019-05-19 | Jakoba Errekondo
Zaldaleak irabazten

Egunak gauari gaina hartzen dio udaberriko ekinozioarekin. Aurten martxoaren 20an gertatu da, 22:59an, udaberriaren atea irekiz. Eki aurrizkiak gauza bera esan nahi du. Ordura arte gaua luzeagoa zen. Egun hartan egunak eta gauak hamabina ordu izan zituzten. Ordutik eguna... [+]


2019-03-31 | Jakoba Errekondo
Klima aldaketa eta paisaia

Eguraldia aspaldian dugu hizpidean jarria; klimarena, ordea, berri samarra da. Klima aldaketa zer den argitu behar handirik ez dago. Paisaia zer den azaltzea bai, horren premia gorriagoa da. Puri-purian dago klimaren aldaketaz hitzaldi, mahai inguru edota nazioarteko... [+]


2018-09-16 | Jakoba Errekondo
Sagardoaren emakumeak

Fruituak bildu eta dolarerako bidean jartzeko sasoia da. Udarea (Pyrus communis), sagarra (Malus x domestica), mahatsa (Vitis vinifera)... Bide motz eta azkarra dirudi baina makina bat itzulinguru eta hauen saihesbide landu behar dira fruitua muztio eta muztioa edari alkoholdun... [+]


2018-07-22 | Jakoba Errekondo
Alde guztietatik jatea

Euskal Herrian nekazaritza etengabeko kolonizazioaren historia da. Toki guztietan bezala. Lehen lantzen ez zen lurra lugorritu; lehen ereiten ez zen uzta erein; lehen jaten ez zena gozatu. Dena beste nonbaitetik ekarria. Historia horietako asko idatzi dituzte nonahi laboreek;... [+]


2018-04-22 | Jakoba Errekondo
Kurka-kurka

Laboreekin egiten diren ardoetara itzuliz, ezker-aihena (Humulus lupulus) kontserbatzaile eta dasta mikatzaren eransle dute. Laboreak eta ezker-aihena uztartzeak makina bat zurrustada gozo sortua du, kurka-kurka, batik bat garagardoaren herrialdeetan. Lagun batek azaldu berri... [+]


Eguneraketa berriak daude