Sortzaile osoa
Euskal Herriko Arkitektoen Elkargo Ofizialak (EHAEO) bultzatutako Bilbo Bizkaia Architecture (BIA) plataformaren eskutik egingo da Bilbon lehendabiziko BIA Urban Regeneration foruma, irailaren 4tik 28ra. Bizkaiko eta Bilboko hirigintza dinamizatzea xede duen plataformak hainbat ekitaldi antolatu ditu. Besteak beste, erakusketak, film zikloak, lehiaketak, haurrentzako tailerrak edo arkitekto ezagunen eskutik egingo diren bisita gidatuak. Erakusketen artean ikusgarrienetakoa, Imanol Ordorika Bengoetxea 36ko Gerran Mexikora erbesteratu zen arkitekto lekeitiarraren atzera begirakoa.
Hiru seme-alaben artean zaharrena zen Imanol Ordorika Bengoetxea (Lekeitio, 1931 – Mexiko Hiria 1988). Nile eta Jokin zituen senideak. Gurasoak, berriz, Joseba Ordorika Asua (Lekeitio, 1896 – Mexiko 1973) eta Balbina Bengoetxea Alzola (Boisse, AEB, 1906 – Mexiko 1999).
Aita, Lekeitioko merkataritza itsasontzietako kapitaina, 1939an heldu zen Mexikora, hark gidatu baitzuen Vita, II Errepublikako gobernuko ondasunak Mexikora eraman zituen belaontzia.
Lekeitiko bonbardaketaren ostean, lehenik Bedaronako baserrian babestu ziren ama eta seme-alabak, gero Donibane Lohizunera egin behar izan zuten ihes (Lauaxetak lagundu zituen, Nile bere besoetako alaba baitzen). Handik gutxira, Mexikora jo zuten haiek ere, Bordeletik abiatuta. 1939ko azaroaren 22an heldu ziren. Imanol Ordorikak 8 urte zituen.
Inoiz ez zituen Euskal Herriarekiko loturak eten. Ohikoa zen familia Mexikoko euskal etxean ikustea, bertako zuzendaria izan baitzen aita. Imanolek, Jokinek eta Nilek Mexikoko Unibertsitate Autonomo Nazionaleko Arkitektura Eskolan egin zituzten arkitektura ikasketak.
17 urte besterik ez zituela ekin zien ikasketei, eta berehala nabarmendu zen, hango maisu handien laguntzaz.
1956an, Mexikon bizi zen beste euskaldun batek, Anton Elorriaga enpresariak hain zuzen, eta Mexiko Hiriko Majestic hotelaren jabeak, Acapulcoko Elcano Hotela egiteko enkargua egin zioten Imanol Ordorika gazteari. Eraikin modernoa eta funtzionala egin zuen. Beste batzuk heldu ziren haren atzetik: La Lagartija etxea, Mexicaliko Ospitalea, Hermosilloko Banco Mexicano de Occidente eraikina, Mexiko Hiriko Honeywell, eta Avenidas Insurgentes kaleko beste bulego eraikin bat.
Hotelak, hezkuntzarako eraikinak eta etxaldeak egin zituen batik bat. Erakusketako arduradun Ibai Gandiagak dioenez, “Garaiotan Europako abanguardiak hainbat bide berri zabaldu zituen porlana eta altzairua erabiliz. Teknikaok Bigarren Mundu Gerraren ondoren garatu ziren. Ordorikaren lengoaia isilagoa bazen ere, abanguardia horren espresibilitatea bereganatu zuen gerora ”.
Euskal sortzaileekiko lotura
Margolaria, eskultorea eta diseinatzaile industriala ere izan zen Imanol Ordorika. “Pertsona bizia zen, artearen bila aritzen zen. Ordorika ez genuke besterik gabe arkitektotzat hartu beharko, sortzaile oso bezala baizik, hainbat bidetatik bilatzen zuelako artearen espiritutasuna” azaldu digu Ibai Gandiaga arkitektoak.
Francoren diktaduraren ostean, Imanol Ordorika Lekeitiora itzultzen zen ahal zuen guztietan. Koldo San Sebastian kazetari eta Ordorikaren ilobak azaldu digunez, “hura euskalduna zen, baina mexikar izateari utzi gabe, eta halaber, mexikarra ere bazen, euskalduna izateari utzi gabe. Esker onekoa zen erbestean hartu zuen herriarekiko”.
Euskal Herrira itzultzen zen bakoitzean euskal sortzaile eta arkitektoekin biltzen zen. Oteiza, Txillida, Basterretxea, Larrea... Jorge Oteiza bere Mexikoko etxean bizi izan zen denboraldi batez, “eztabaidan etengabe, baina ondo pasatzen zuten biek”, gogoratu du Koldo San Sebastianek.
Euskal Herrian ez dugu Imanol Ordorikaren eraikinik, baina badira zenbait margolan. Bata, Santi Brouardek Lekeitioko ikastolarako eskatutako margolana. Bestea, Bilboko Arte Ederretako Museoan dagoen bat izan litekeela uste da.
Ikasketak egin zitueneko arkitektura eskolan irakasle aritu zen 32 urtez, eta Mexiko Hiriko arkitektura bulego garrantzitsuenetako bat gidatu zuen. Bestetik, Mexikoko Arkitektura Akademiako katedraduna izan zen. Hura zen akademian sortzez mexikarra ez zen bakarra.
Urduritasunaren alarmak mugikorrekoak baino ordubete lehenago jota hasi da niretzat Donostiako 72. Zinemaldia, edo halabeharrak edo oparitu didan rol honetan. Goiz gosaldu eta akreditazioaren bila joan ostean, Victoria Eugenia antzokira hurbildu naiz 9:00etarako saiora, Emilia... [+]
Ekialde Erdia dantzan jarri dute pertsona-bilagailuak eta walkie-talkieak lehergailu bihurtu dituzten erasoek. Israel isilik da, baina inork gutxik jartzen du zalantzan erasoen atzean hura dela. Besteak beste, iraganean aritu delako jada jolas hilgarri horietan, eta akusazio... [+]
Aurtengo Euskarabildua topaketa teknologikoa (iAmetzak antolatzen duena urtero) urriaren 17an izango da Donostian, San Telmo Museoan. "Artifiziala ez den teknologia" jarri diote goiburu gisa, adimen artifizialaren oldarraldi garai honetan "inoiz baino... [+]
Uda honetan, gutxienez hemeretzi erailketa matxista izan dira, eta horietatik gutxienez hiru kasutan, poliziak edo polizia ohiak dira hiltzaileak. Donostian, gainera, erailketa saiakera bat ere izan da ertzain baten partetik: bere bikotekidea hiltzen saiatu zen abuztuan.
(Baina Kievek Errusiari eraso egiten uzteak gerrara eraman gaitzake zuzenean).
George Beebe CIAko Errusiako analisi zuzendari ohia da eta bere artikulu hau Rafael Poch kazetariaren blogean argitaratu dute gaztelaniaz eta Brave New Europe webgunean ingelesez.
Europako Alderdi Popularrak ultrakontserbadoreekin eta eskuin muturrarekin landuriko ebazpenak aldeko 309 boto, kontrako 201 eta hamabi abstentzio jaso ditu. Ekaineko Europako hauteskundeez geroztik, lehen aldia da eskuina eta eskuin muturra baturik agertzen direla Estrasburgon.
Foru Legebiltzarraren arabera, “oinarrizko eskubideak eta askatasunak murrizten dituen legea da, eta zigor-atal neurrigabea du, demokrazia aurreratu bati ez dagokiona”.
Azken aukera asteburu honetan 'Inexa de Gaxen' pastorala ikusteko.
2016tik 2023ra bitartean, Pastguren paper-fabrika izandakoa erraustegi modura erabili zuen Glefaranek, elektrizitatea ekoizteko. Zazpi urte horietan zehar, errauts-partikulen isurketa-mugak urratu zituen, eta "gizakien eta ingurugiroaren osasuna arriskuan jarri" zuen... [+]
Internet hasieran askatasunaren espazio izan zen, baina gaur egun enpresa handien esku dagoen lurralde kontrolatu bihurtu da. Testuinguru honetan, teknologia burujabetza eta ongizate komuna lortzeko Internet berreskuratzeko beharra gero eta premiazkoagoa da. Egile eta aktibista... [+]
"Mozal legea" baliatuta jarri ditu poliziak isunak. Tubacexen eginiko piketegatik izan dira zigor gehienak.