Unibertsitatera, behar lukeen prestigioaren bila
Haur eta Gazte Literaturari lotuta, hiru tailer eskainiko ditu Yolanda Arrietak UEUn eta EHUko Uda Ikastaroetan. Bilbon, Donostian edo Baionan izan, hogei urte luzetako esperientzia trinkotuko du ikastaro praktikootan. Besteak beste, Haur eta Gazte literaturaren 25 urteko ibilbidea, idazketa sortzailea eta ipuinen kontaketa landuko dira.
Haur eta Gazte literaturak ez du bestela –alegia, adjektiborik gabe– aurkeztu ohi den literaturaren prestigioa, ez eta hedapena ere. Azpigenerotzat jotzen da sarritan, edo hezkuntzaren meneko osagarritzat, arte orori eskatzen zaion moduan emozioak eta sormena lantzen dituen arren. Ilusioan eta magian sinesten duelako egin zuen arlo horren aldeko hautua Yolanda Arrietak, bere gizarterako ekarpena horretan datzala sentitzen duelako. Gogo eta koherentzia horren seinale dugu azken hogei urteetan eskaini dituen ikastaro, tailer, hitzaldi, emanaldi eta eskola mordoa. Batik bat ikastetxez ikastetxe egin du bere ibilbide oparo baina diskretua, hutsetik hasi beharrean beti, oinarri-oinarritik, aurrekontu mugatuekin, eta prozesuko zeregin ugari bere gain hartuta, hala nola, ikastaroaren mamia taxutzea, antolakuntza, hedapena, promozioa… Master batek nekez eman dezakeena erdietsi du, beraz, arian-arian: jardunaren gaineko jakituria eta sistematizazioa. Baina non gal liteke urte luzetan landutako ekina transmisiorako antolatu eta kudeatu ezean?
Eskoletan atzera eta aurrera dabiltzanen eskarmentuak ofizialtasuna lor zezan, enbidoa bota zuen Arrietak duela pare bat urte. Ikasleei kredituak ematen zaizkien tokietara heldu beharra zegoela planteatu zuen; unibertsitatetik bideratu beharko litzatekeela “Esperientziaren kudeaketa” deitu zuena. Proposamenak ez zuen aurrerabiderik izan –interesgarria izan arren, unerik egokiena ez zela irizten zitzaiolako–, eta bere kasa ekin zion erronkari, une egoki hori iristen zen bitartean. Ahalegin horren emaitza ditugu aurki eskainiko dituen hiru tailerrak: Zelan kontatu ipuinak eta olerkiak haurrei. Nitik gura (Bilbon, ekainaren 27an eta 28an, EHU), Euskal Haur eta Gazte Literaturaz, zer dakigu? (Baionan, uztailaren 10ean eta 11n, UEU) eta Idazketa sortzailea gelan, dinamika, abiapuntuak eta baliabideak (Donostian, abuztuaren 26tik 28ra, EHU).
Lehena, ipuinen kontaketari dagokiona, ahozkotasuna gustuko duen ororentzat genuke aproposa eta hizkuntzaren barruan gauzak ondo kontatzeak, mintzoaren bidez momentu onak sortzeak duen balio erantsia nabarmentzera dator.
Idazketa tailerra ere, hezkuntzari begira programatuta dagoen arren, erabilpen zabalekoa dugu. Irakurle gazteak literaturara eta literaturgintzara hurbildu nahi dituzten hezitzaileei ez ezik, euskaraz idaztea atsegin duen edonori izango zaio baliagarri, bai eta idazteko ohiturarik ez dutenei ere. Halaber, aparteko tresna izan daiteke helduen euskalduntze prozesuan diharduten irakasleentzat, ikasleen euskarazko nia indartzen, osatzen eta aberasten laguntzen duelako.
Baionan uztailaren 10etik 11ra eskainiko den tailerrak, berriz, izenburuak aski ongi iradokitzen duenez, galderak eta eztabaida gaiak planteatuko ditu, partaide bakoitzak bere neurriko erantzunak bila ditzan. Esate baterako, zeri deitzen zaion haur eta gazte literatura; zer eskatzen zaion haur literaturari, berez ote den literatura ala eskolari lotuta joan behar ote duen ezinbestean; etika baten barruan sartutako literatur berezitua izan behar duen…
Ikastaro aski trinkoa izango da berez, arlo ugari laburbilduko dituena. Hasteko eta behin, azken mende laurdeneko ikuspegi orokorra emango du Arrietak. Haur literatura aspaldikoa dugu, baina Mariasun Landarekin batera hasi zen apurka modernizatzen eta literatur kutsua hartzen, eskolatik berezirik ere. 25-30 urteko tartean idazleak, ilustratzaile mordoa, argitaletxeak, programak, elkarteak, aldizkariak eta, hitz bitan, sistema osoa antolatu da aipatzen ari garen mugimenduaren inguruan.
Gero, generoz generoko errepasoa landuko du Arrietak. Izan ere, denetarik ugari du dagoeneko euskal haur eta gazte literaturak: ipuingintza, poesia, antzerkiak, album ilustratuak…
Ondoren sistema honetan aurkitzen den urrienari helduko zaio, kritikari. Liburuak nola baloratu edo iruzkinak nola egin jakiteko zenbait argibide emango ditu. Irakasleek eta gurasoek ez ezik, 8-10 urtetik gorako haurrek ere lantzeko modukoak izango dira.
Azkenik, Interneteko ozeanoan ez galtzeko erreferentziak, bibliografia eta estekak eskainiko zaizkie parte-hartzaileei.
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Bermeora, Zumaiara eta Leitzara etorritako bisitariei galdetu zaie ea zer iritzi duten euskararen inguruan, eta bisitarien %95ak erantzun du ez duela inolako arazorik izan euskararekin. Askok estimatu dute tokiko hizkuntza ezagutzeko aukera eta batzuek esan dute herri horietara joateko arrazoietako bat dela euskara. Aldiz, gurean, Game of thrones-en sukarrak eraginda, turismo eragileak euskara ezkutatu nahian dabiltza. UEMAk bideratu ditu hiru inkestak hiru herrietan eta Miren Segurolari egin... [+]
Nafarroako Behe Erriberan euskararen irakaskuntzak lau hanka ditu: Argia Ikastola 230 ikaslerekin, A eredua (euskara ikasgai duela) ikastetxe publikoetan 910 ikaslerekin, AEK 60 ikaslerekin eta Hizkuntza Eskola 28rekin. Daniel López Moreno euskaltzaleak argi du A eredua bultzatu behar dela eskualde honetan, hori izan daitekeelako euskararentzako sarbide eraginkorra.
Irakasle erretiratua, Tuterako Beterri peñako kidea, Geroa Baiko militantea eta euskaltzale sutsua. Bere hiru semeek Argia Ikastolan ikasi dute. Azken zortzi urteotan Tuterako Olentzero izan da. Hori aski ez eta inguruko herri eta ikastetxeetan ikazkinarena egiten du pozarren.
“Beterri peña, euskaldunen eta euskaltzaleen topagunea da Tuteran. Abesbatzak eta txistularien saioak izaten dira, edo haur txikientzako emanaldiak. Oso jator ari dira lanean, eta gainera, erreleboa lortzen ari da 25 urte inguruko gazte kuadrilla gogotsu bat sartu delako. Bazkide gehiago ezin da egin goraino dagoelako betea eta jaietan mundu guztia hara joaten da. Bitxia da ikustea nola eskuindarrak ere arazorik gabe ikurrinaren azpitik pasatzen diren tabernara sartzeko”.
“Hemengo jesuitei edo mojen eskoletakoei kritika egin behar diet: Nola liteke euskara ez balego bezala aritzea? Eskolatik aterako dira jakin gabe Goikoetxea zer den edo bat-bi-hiru kontatzen jakin gabe. Gutxieneko bat behar da, ez soilik A ereduan, G ereduan ere bai. Abesti batzuk, ezagutza minimo batzuk… Derrigorra beharko luke izan Nafarroa osoan. Ingurua ezagutzearen barruan sartzen da”.
Ikusezin zaigun izebergaren zatia azaleratzeari ekin dio Eragin Bilbo mugimenduak. Gazteen ikuspegitik, instituzioek ezarritako politikek sortzen dituzten albo-kalteen berri emateari, hain zuzen. Hiriburu bizkaitarra ardatz hartuta jendartean kontzientzia garatu nahi du Eraginek, Bilboren alde prekarioa ere postaletan ager dadin.
2019ko lehen hiruhilekoan ia 90.000 maliarrek etxetik alde egin behar izan dute, Maliko ipar eta erdialdean aspaldi errotua den biolentziatik ihesi. 2013tik hona, zonalde horretan daude barreiatuta Nazio Batuen 15.209 militar eta polizia eta AEBetako tropa eta mertzenarioen kopuru ezezaguna.
