Trittenheim (egungo Alemania), 1462ko otsailaren 1a. Johann Heidenberg jaio zen, jaioterria aitzakia Johannes Trithemius edo Tritemio izenez ezagun egingo zen abade beneditarra. Haurra zela hil zitzaion aita, eta handik zazpi urtera ama beste gizon batekin ezkondu zen. Ugazaita haurren hezkuntza akademikoaren aurkakoa zen, eta Johannesek oztopo handiak gainditu behar izan zituen ikasteko. Latina, greziera eta hebreera ezkutuan ikasi zituen. Eta ezkutukoak eta misterioak eragin handia izango zuen haren bizitzan.
17 urterekin etxetik alde egin zuen, ikasteko grinak bultzatuta. Besteak beste, Herbehereetan eta Kolonian izan zen, eta, azkenean, Heidelbergeko Unibertsitatean ikasi zuen.
1482an, Heidelbergetik jaioterrira zihoala, elur-ekaitz batek harrapatu eta Sponheimeko abade etxe beneditarrean aurkitu zuen babesa. Hantxe geratzea erabaki zuen. Hurrengo urtean, 21 urte besterik ez zituela, Sponheimeko abade izendatu zuten. Iritsi zenean abade etxeko liburutegiak 50 bat ale besterik ez zituen; Tritemio abade zela 2.000 alera iritsi zen.
Abadeak berak ere liburutegitxoa betetzeko adinako obra mardula utzi zuen. Historia, matematikak, kimika, lexikografia... landu zituen, baita zientzia ezkutuak ere. Zenbaitentzat, gaia seriotasunez eta oinarri sendoz aztertu zuen lehena izan zelako. 1508an Polygraphiae lana amaitu zuen, klabe ezkutuei buruzko lan mardula; guztira, sei liburuki zeuzkan. Kriptografiaz gain, Johannesek magia, astrologia, alkimia... landu zituen. Baina eliza katolikoaren itzala ugazaitarena baino luzeagoa zen eta, kriptografiari buruzko inoizko lehen lan inprimatua argitaratu eta urte batzuetara, magia beltza egitea leporatu eta Polygraphiaeren ale guztiak erre zituzten.
1506an Sponheim utzi eta Würzburgeko Done Jakue abade etxera joan zen. Hango abade izan zen hil artean.
Tritemiori buruzko datu askorik ez daukagu. Misterioa landu zuen, eta haren bizitza ere misterioz beteta dago. 1499an, Steganographia –mezuen barruan beste mezu batzuk ezkutatzeko teknikez arduratzen den kriptografiaren zatia– izenburuko trilogia prestatzen hasi zen, mende oso bat geroago argitaratu zen arren. 1990eko hamarkadan, La Roche unibertsitateko irakasle Thomas Ernstek eta Jim Reeds matematikariak, bakoitzak bere aldetik, trilogiaren hirugarren liburukiaren eduki guztia enkriptatuta dagoela ondorioztatu zuten. Sekretu gehienak azaldu gabe, klabe eta kodeak askatzeke joan zen Tritemio. Baina klabe horiek bere obran bertan egon daitezke.
Fiskaltzak Santos Cerdán PSOEko antolakuntza idazkari ohi nafarrari fidantzarik gabeko behin-behineko espetxeratzea eskatu dio astelehen goizean, eta ordu batzuetara, epaileak Cerdán espetxeratzea erabaki du. Cerdánek epailearen aurrean esan du legez kanpoko ezer... [+]
Manuel Casal Lodeiro (Barakaldo, 1970) informatikaria eta gai energetiko eta ekosozialen inguruko aktibista eta dibulgatzailea da. Besteak beste, 15/15/15 aldizkari eleanitza eta Galiziako Instituto Resiliencia koordinatzen ditu, eta Véspera de Nada por unha Galiza sen... [+]
Kanbon egin duten urteko biltzar nagusian ontzat jo dute lizeo berriaren garapenari buruzko txostena. Donapaleuko ikastolaren ondoan egongo da, eta hasiera batean 180 ikasle hartu ahal izango ditu, Seaskako arduradunen arabera. Lizeo berriaz gain, urteko biltzarrean azken... [+]
Laguntza humanitarioa banatzen duten puntuetan 50 palet inguru jartzen dituzte. Bertara elikagaien bila joaten direnek ahal dutena hartzen dute israeldar eta AEBko mertzenarioen erasoen artean.
LGTBIQ+ Komunitatearen Nazioarteko Eguna dela eta, hainbat kolektibok deituta sexu askapena eta harrotasuna aldarrikatu dituzte larunbatean Euskal Herriko hiriburuetan eginiko manifestazioetan. Loratuz Lotu, Anitzak, Lumagorri eta Sumin Trans taldeek jaso dute Ehgamek... [+]
Rosa Zarraren hilketaren 30. urteurrena da ekainaren 30ean. Ekainaren 29an, biolentzia polizialaren biktimaren omenaldian, hainbat eskakizun egin zituen Egiari Zor fundazioak. Zarraren familiak Juan Mari Atutxa Segurtasun sailburu ohiari barkamena eskatzea galdegin dio.
Bécquer no era idiota ni Machado un ganapán… Hogeita hamabost gradutan eta Gabinete Caligari-ren Camino Soria entzunez igaro dut bidaiaren gehiengoa, errepide ertzean noizbehinka agertzen diren zezen beltz erraldoiei agur eginez. Laugarren orduan sartzear,... [+]
Bere konpromiso politikoagatik eta unibertsitatean zuen militantziagatik, eskuin muturreko taldeen hainbat eraso pairatu zituen 1987 eta 1988 urteetan. Hemezortzi urterekin pairatu zuen lehen erasoa, Bilboko Santutxu auzoan bizi zen eraikineko igogailuan; geroztik, hiru eraso... [+]
Ekainaren 20ko osoko bilkuran, herritarren txanda baliatuta, hitza hartu zuen Auzoan Bizi etxebizitza sareak, gasteiztar guztiei errolda eskubidea bermatzea aldarrikatzeko. Etxebizitza sareko kideek PPko zinegotzi Gustavo Antépararen negozioak ere salatu zituzten, eta... [+]
Irungo udal gobernua ez da gai izan 29 urte luzetan alardeari lotutako gatazka konpontzeko… ez duelako nahi izan, beste alde batera begiratu duelako, alarde baztertzailea babestea aukeratu duelako, ausardia politiko falta eta arduragabekeria instituzional itzela erakutsi... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
Belazea gorri azaltzen zen, egun batetik bestera. Gorri-gorri, gorri bizi urrutitik ikusgarri. Gorbela zen, itsas-belarra edo alga. Nekazariak itsas bazterretik bildu eta lehortzeko belazean zabaltzen zuena. Gorbel arrea eta gorbel gorria izaten ziren eta gu bezalako... [+]
Aszidiak tunikadun modura ere ezagutzen diren itsas ornogabeak dira. Munduko ozeano guztietan dauden animalia iragazle sesilak dira: bizitzaren zatirik handiena azalera solidoetara –arroka, maskor edo egitura artifizialetara– finkatuta emango dute, ura etengabe... [+]
Ostirala da, bero handia egin du gaur ere. Baserriko lanak bukatu ditugu, belarretan egin dugu. Nekatuta, izerditan, berotuta, baina pozik! Denon artean lortu dugu, denok bat ekinda lana hobeto egiten da.