Itsasoaren egoera oso larria da, baina babesten denean, segituan biziberritzen da
Biologoa. Euskal Izurde eta Baleazaleen Elkarteko kidea. Zetazeoak ikertzen ditu, eta bereziki, Izurde Handiak. Laster, hauengan oinarritutako tesiaz harrituko gaitu.
Zergatik dira zetazeoak horren garrantzitsuak?
Egitura trofikoaren goialdean daudelako. Harrapari naturalak dira. Sistema orekatuan harrapakinak eta harrapariak behar dira.
Bestalde, zetazeoak bioindikatzaileak dira, ekosistemaren egoera eta osasuna zein den erakusten dute. Zetazeoak baldin badaude, jakia dagoen seinale. Eta hauek pairatzen dituzten gaixotasunak ikusita, badakigu kate trofiko osoan, maila biologiko ezberdinetan, zein gaixotasun dauden eta nolakoak diren: birikoak, kutsadurak sortuak, mikrobiologikoak…
Zenbat espezie identifikatu dituzue?
Gure kostaldean, 17. Munduan 84 direla kontuan hartuta, asko dira. Horietarik 5 bertan bizi dira: Izurde Handia, Izurde Arrunta, Izurde Marraduna, Potzuak edo Izurde Pilotuak eta Zifioak. Azken hauek oso animalia arraroak dira, eta ankerrak. Oso animalia bereziak ikusi ditugu hemen.
Izurde Handia, zure tesian ikertu duzuna, legez babestu beharra dago.
Bai. Espezie mehatxatuen zerrendan dago eta hemen oso populazio garrantzitsua daukagu. Argi dago aberastasun handia dugula hemen, baina oso oreka hauskorrean, eta neurriak hartzeko momentua da. Ez da, gainera, aparteko neurririk ere eskatzen. Itsasoaren egoera larria da, eta hala ere, esperantza ematen du, babesten denean segituan biziberritzen delako. Baina Arrantza politikarekin egiten dugu beti topo, ustiaketa politikekin, azpiegitura politikekin... Ez uste, dena den, aparteko neurriak beharko liratekeenik ere.
Itsas korridoreko txosten zientifikoetan parte hartu duzu. Zer on ekarriko luke itsas korridoreak?
Itsas korridoreen funtsa eremu naturalak lotzea da, prozesu biologikoak bata bestearekin elkartuta daudelako, ez daudelako isolatuta. Hori lurrean hala bada, pentsa itsasoan, eremuak askoz zabalagoak direnean, ez direnean horren mugatzaileak. Zetazeoek mugikortasun handia dute, eta bazter batean babesten baditugu ondo, baina eremu horretatik ateratzean zer?
Korridore ekologikoak, mugikortasun eskasa dutenenei ez ezik, mugikortasun handia duten organismoei ere baldintza egokiak eskaintzen dizkie. Onura bizidun eta ekosistema guztientzat da.
Lapurdiko kostaldean badira eremu babestuak, Gipuzkoan eta Bizkaian ordea, solteren bat besterik ez. Antzematen al da desberdintasuna itsasotik begiratuta?
Babesa berri-berria da Lapurdin, eta, tira, babesa bezain inportantea da gero heltzen den kudeaketa. Gestio planaren arabera hasten dira neurriak hartzen eta han ere ez dira lanean hasi oraindik. Ekosistemetan epe luzera ikusten dira onurak. Zaintza, garbiketa, kontrola, hori dena gestio planetan zehazten da.
Bizipen gogoangarriren bat kontatuko zeniguke?
Gauza asko eta harrigarriak gertatu zaizkit itsasoan. Zer lan polita zuena, esaten digute, zer animalia ederra izurdea, zer irribarrea… Nik beti esan ohi dut izurdea idealizatuta dugula, baina izurdea, nik ikertzen dudan Izurde Handia, animalia basatia da, harraparia, eta borroka egin behar badu egin egiten du, bere espeziekoekin, beste espeziekoekin edo behar denarekin. Baina egia da xarma berezia dutela. Gugandik oso hurbil sentitzen ditugu, beren egitura sozialagatik. Gu egunero harritzen gaituzte, espontaneoak dira, oso sozialak, azkarrak... Beren inteligentzia emozionala da bereziki polita, elkarrekin nola bizi diren, nola babesten duten elkar, beste espezieekin erlazionatzeko duten erraztasuna…
Behin, itsasontzi batean haur mordo batekin gindoazela, Izurde Pilotuak agertu zitzaizkigun, familia estruktura oso itxia dute. Poliki-poliki, area horretan ziren guztiak hurbildu zitzaizkigun, ehunka ziren, inguratu egin gintuzten, ordubete eman zuten gure ondoan. Gure ustez, eta inguruan orkak zebiltzala jakinda, gu babestera heldu ziren.
Istorio tristeak ere ikusi ditugu. Behin itsasontzi batek katxalote bat jo zuen. Bost bat ordu eman zituen agonian, odola arnasten zuela, izugarria izan zen hura.
Eta balea bat ere ikusi genuen ziztu bizian pasatzen, hamabost izurde ondoan saltoka zituela, erotuta, pozik... Espezie nahastuak elkarrekin jolasean... Oso gauza ederrak.
Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]
Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]
Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.
Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]
Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]
Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]
Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]
Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]
Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]
Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]
Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]
Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]
Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]
Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]
Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]