Londres, 1527. Sir Henry Norris Ingalaterrako errege Henrike VIII.aren Groom of the Stool izendatu zuten. Norrisek Sir William Compton ordezkatu zuen zeregin horretan, eta hamar urtez eutsi zion tituluari. Ondoren, Sir Thomas Heneagek beste hamar urtez bete zuen zeregina eta, azkenik, Sir Anthony Dennyk urte bakar batez eutsi zion karguari, erregea hil baino lehen. Izenaren aurreko “sir” horrek pertsonaion noblezia adierazten duen arren, Groom of The Stoolen itzulpenak ez du halako kutsurik; “gorozkien zerbitzari” esan nahi du, hau da, aipatutako laukoteak erregearen sabel-husteez arduratzeko ohorea izan zuen.
Gorozkien morroien lanbidea noiz sortu zen garbi ez badago ere, Ingalaterrako gortean mendeetan aritu zirela badakigu. Erregearen zerbitzupean zeuden soilik, eta haien egitekoa agintariari iraizte funtzioan laguntzea eta, ondoren, hondakinak garbitzea zen. Baina erregearengandik hain “hurbil” egoteko aukera ematen zuenez, postuak gero eta garrantzi handiagoa izan zuen. Erregearen konfiantzazkoak ziren eta haren idazkari izatera ere iritsi ziren. Henrike VII.aren (1457-1509) agintaldian zergak ezartzeko eskumena lortu zuten ipurdi garbitzaileek. Horrenbestez, ingeles nobleziako familia nagusien artean hain kargu ohoragarria lortzeko lehia gatazkatsuak izan ziren.
Baina ofizioaren hurbiltasunak, pribilejioez gain, arriskuak ere bazituen. Aipatutako Sir Henry Norrisi Anne Boleynekin sexu harremanak izatea egotzi zioten, eta Henrike VIII.ak lepoa moztea erabaki zuen, geroxeago Anne berarekin egingo zuen bezalaxe. Horrela eskertu zion erregeak Norrisek urtetan eskainitako zerbitzu berezia.
Gorozkien zerbitzarien tradizioak ez zuen luze iraun. 1558an, Elisabet I.ak koroa jantzi zuenean, lehenengoz emakume bati egokitu zitzaion zeregina. Baina hurrengo urtean erreginak kargua bertan behera uztea erabaki zuen. Dena den, agintariei ipurdia garbitzeko ohitura, literalki ez bada ere, bizirik dago oraindik.
2023ko uztailean jaso genuen berria antzuolarrok. Irimon bi aerosorgailu erraldoi jartzeko proiektu bat aurrera eramateko eskaera jaso zuela Udalak. Hasieran zalantzak eta galderak: nor zegoen proiektuaren atzean? Zein zen proiektuaren benetako helburua? Zein izango... [+]
Emakumea eta lurra elkartzen dituen liburua idatzi du Onintza Enbeitak: Bizitza baten txatalak. Gure aurrekoen bizimodua jaso du, andre baten ahotan: "Baserria bere horretan, erromantizismorik gabe". Feli Madariaga (1932, Baldatika, Forua, Bizkaia) da andre hori, lurrari... [+]
CaixaBank Researchek egindako ikerketak agerian eman du Nafarroako etxebizitza merkatuaren egoera. 2007-2008 arteko higiezinen burbuilaren garaian baino %3,7 garestiagoa dira etxebizitza eraiki berriak Nafarroan.
Hemeretzi errusiar dronek Poloniako muga zeharkatu dute, eta Poloniak leherrarazi egin ditu. Poloniako aire eremuari “inoiz egindako erasorik handiena” dela dio armadak.
Protesta eguna da gaur Ipar Euskal Herrian eta Frantzian, François Bayrou lehen ministro ohiak egindako aurrekontu proposamenen aurka altxatu dira gizarte eragileak. Goizean goizetik, Baionako sarrerako biribilgunea blokatzeari ekin diote. Jada hogei manifestari atxilotu... [+]
François Bayrouk dimisioa eman eta ordu gutxitara izendatu du Emmanuel Macron Frantziako presidenteak ordezkoa: Sébastien Lecornu izango da lehen ministro berria, aurretik Defentsa ministro izandakoa eta Macronen oso gertukoa. Oposizioa haserre mintzatu da, ezker zein... [+]
17. edizio honetan hamar proiekzio antolatu ditu Donostiako Zinemaldi Alternatiboak, beste horrenbeste eragilerekin elkarlanean. Helburua, urterokoa: "Zinemaren bidez hausnarketa kritikoa sustatzea, hainbat gizarte-gai eta -gatazkari buruzko lanak proiektatuta eta... [+]
Ikasturtearen hasiera, lankideekin, laneko deskantsuan, kafe baten inguruan, atzean utzitako hilabeteen oroimenak mahairatuz. Deskantsua paraje desberdinetan egin izanagatik ez ditugu alboratu gizarte gisa ibiltzen dugun garaia. Distantzia hartu eta geldiunean gaudenean gai gara... [+]
Ez dira gauza bera. Sistema demokratiko bat, edozein eskalan, parte-hartzailea ez bada ez da demokratikoa. Demos batek ez badu lehentasunik erabakiak hartzerakoan, demokrazia eredu hori hutsala da. Israelgo Estatuan hauteskundeak egiten dira, baina ariketa politiko horrek ez dio... [+]
Arantzaren buruko loreek ez zuten arantzarik, Arantzaren bizitzak, ordea, asko. Emakume izatearekin batera, jaiotzetik batzuk. Besteak gaztetatik eransten joan zitzaizkion, komisarian torturak ezarriak, Burgosko prozesuan eta kartzelan, arantza horiek denak patriarkatuak... [+]
Aste honetan, etxeko lanak jarriko dizkizuet. Hori gertatzen zaigu urte luzetan irakaskuntzan aritu garenoi: dena bihurtzen dugu arbel, etxeko lan eta ikas-egoera. Demagun euskal jai bat antolatu behar dugula herrian. Zer egitarau proposatuko dugu? Nola ospatu, dantzatu eta... [+]
Teknologien azken joerengatik galdezka aritu da mastodon.eus-eko erabiltzaile bat, ezagutzen zuenak ez baitzion zirrararik eragiten. Zer pentsatua eman digu zenbaiti, eta jaso dituen erantzunak oso ezberdinak izan dira.
Nik adierazi diot teknologiek gizakion arteko... [+]
Trumpen muga-zergen dantza da azken hilabeteetako berri nagusietako bat. Gerra komertziala eta ekonomikoa hedabideen eta analisten ahotan daude oraindik ere. Gehienetan, baina, herritarrei gauzak era oso sinplean azaltzen zaizkie, gutxi-asko esanez Etxe Zurian ero bat dagoela... [+]