Talde bizipenak oholtzan

  • Gure bide galduak antzezlana estreinatu berri du Dejabu Panpin Laborategiak. Franco hil osteko urteetara jo dute irakasle talde baten istorioa kontatzeko, orduko ametsak egungoekin lotu ditzakeen haria taularatuz. Antzezlan honi egokitzen zaion lengoaia eszenikoa bilatu dute horretarako, talde lanean oinarritutako prozesuan.

Gure bide galduak
Gure bide galduakDani Blanco

Urko Redondok eta Ainara Gurrutxagak orain hamar urte inguru sortu zuten Dejabu Panpin Laborategia. Berriki Errautsak antzezlanaren koprodukzioari esker ezagutu dituzte antzerki zale askok, baina lehenago ere lan ugari taularatutakoak dira. Haien artean daude haurrei zuzendutako Azken portua eta helduentzako Gizona ez da txoria, ACT jaialdian lehen saria irabazitakoa, baita Pragako World Puppet Art jaialdiko zuzendari onenarena eta Serbiako Subotica Theatre jaialdiko aktore onenarena ere.

Gure bide galduaken kasuan lehenengo aldiz talde zabala bildu dute oholtzan: Miren Alkala, Maria Alonso eta Iñigo Aranbarri dabiltza aktore lanetan Redondo eta Gurrutxagarekin batera; Arantxa Vicedok du oholtzara egokitutako zuzeneko musikaren ardura.

Ainara Gurrutxagak erein zuen Gure bide galduak izango zenaren hazia. Bere amaren irudia zuen gogoan, nola jo zuen herri txiki batetik hirigune batera irakasle aritzeko, euskararen eta hezkuntza berri baten aldeko mugimenduan dena egiteke zegoen garaian. Horrekin batera bildu dute hiriguneetan nagusi zen langile borrokari loturiko haria, garaiko testuinguru politiko eta soziala osatzeko xedez. Gurrutxagak azaldu digunez, talde lanean garatu zuten istorioa: “Oso modu paraleloan eman dira idazketa eta espazioko lana. Interes handikoa zen talde osoarentzat garai hura aztertzea, denok genituen gurasoek kontatutako erreferentziak. Obra hau pertsonaietatik sortu da, nonbaitetik sortu bada”. Garai hartako giroak belaunaldi berrietan izan duen eragina izan dute presente une oro. “Esperantza zegoen, utopiarako gogoa, ideologiaren presentzia handia… Horrek zerikusi handia du gaur guk sentitu dezakegunarekin”.

Redondoren iritziz sekula amaitzen ez den trantsizio bateko belaunaldi batekoak dira egungo gazteak. “Guri garai hartako haurrak izatea tokatu zaigu. Horregatik hitz egin nahi genuen hari buruz, orduko ilusioaz eta geroko desilusioaz”. Miren Alkalaren esanetan pedagogiaren gaia hartu dute sinbolo bezala: “Garai hartan dena zen posible, iraultzetan amestea barne. Amets hori guri heldu zaigu, baina ahulduta”.

Gurrutxagak azaldu duenez gogoetagai ugari izan dute bidean: “Garai hartako testuak irakurrita, belaunaldi horretako jendearekin hitz eginda, txundigarriena da benetan pentsatzen zutela mundua alda zitekeela. Nik uste dut gaur nahi gabe asimilatua daukagula ezetz, hau dela dagoena eta honetara moldatzen saiatu behar dugula. Gaurko gizartearen begiradatik planteamenduak ia inuzenteak ziren”. Taldekideek garai hartako sentimenduetara gerturatzen dituzten loturak bizirik topatu dituzte, hala ere. “Pertsonak ziren, gu bezala; antzezlaneko pertsonaiei esker deskubritu ditugu orduko giza pasio txikiak, desioak, zailtasunak… ziur aski gaurko gazte batek edukiko dituen berberak. Guk ere nahi genuke gauzak bestela izatea, batzuetan zailtasunak kanpotik datoz eta besteetan barrutik; bat egiten dugu guztiz garaiarekin, amestea eta desenkantuan erortzea denok sentitu dugun zerbait da. Are gehiago antzerkira dedikatzen garen pertsonak izanik!”.

Koroa oinarri

Redondoren ustez ideologien arteko talka itzela zen orduan, eta beraiek ere hori bizi izan dute lan egiterakoan. “Ohitura handia zegoen eztabaidatzeko, norberak bere hautua azaldu eta plazaratzeko”. Talde lanean oinarritutako sormen prozesuak teatroa ulertzeko erabakigarriak badira ere, egun merkatuak inposatzen dituen baldintza gogorren aurrean zaila da horrelakoak topatzea. Talde lanak ikerketa, taldekideen arteko komunikazioa eta denbora eskatzen ditu funtsean; Gure bide galduakek gizartearen eta proiektuen izaera kolektiboa bizi zen garaia islatzen duen heinean, Dejabukoei koherenteena iruditu zaie lan prozesua ere horrelakoa izatea. Gurrutxagaren esanetan hasieratik izan zuten argi erronka handia izango zela. “Talde esperientziak oso intentsuak izaten dira, elkarrekin bide bat egiteko konpromisoa dago oinarrian. Elkarrekin ematen dira pauso guztiak eta horrek, noski, bere zailtasunak ere baditu, baina denon artean erabaki dugu istorioarekin noraino iritsi nahi genuen”.

Hastapeneko testua Ainara Gurrutxagaren eskutik etorri bada ere, aktoreen lanak erabaki du idatzitakoa nola garatu. Redondoren esanetan, lana oso oinarritua dago mugimenduan eta hitzak ere mugimendu horretatik abiatzen dira. “Gutxitan etorri dira hitzak lehenik eta bere horretan geratu”. Dramaturgiari dagokionez, aktore-koroaren bidea izan zuten hasiera-hasieratik gogoan, pertsonaia bakoitza ondo definitua badago ere, fisikoki obra osoan dago presente koraltasun hori. Sormen-prozesuak eskatzen zienaren arabera atondu dute eszenografia ere: oholtza oholtzaren barruan, akzioa aktoreak gainera igotzerakoan gertatuko da; handik ateratzerakoan berriz, aldaketak egiten ikusiko ditugu, pertsonaiatik at, baina agerian. Oholtzaren barruko oholtza bilakatuko da iragana eta oraina espazio berean elkartzeko ahaleginaren metafora argia.

Dejabukoek lan bakoitzarekin lengoaia berria planteatzera jotzen dute, baina hala ere, beren lanak ezagutu dituenak topatuko du jarraikortasunik, besteak beste objektuei bizitza emateko moduagatik. Gurrutxagaren esanetan “errealismo magikoa” datorkio burura egiten dutena definitzen saiatzen denetan. “Kuriositate handia dugu gure errealitatearekin eta antzerkia askotan aitzakia gisa hartzen dugu inguratzen gaituen mundua ulertzeko. Dejaburena ez da mundu intimoa, abstrakziora eta gorputzera jo dezakeena, gizartea eta haren testuingurua baizik. Horrekin batera teatroa fikzioa da, jolasa, plastikotasuna dauka, inondik ere ez litzaiguke bururatuko errealitate hori modu naturalista batean islatzea, horrek aspertu egiten gaitu. Txotxongiloei esker beti gaude kontaktuan materialekin, nahi gabe nahasketa etortzen zaigu, bien arteko transposizioak asetzen gaitu teatralki”.

Istorioaren planteamendua oso narratiboa izanik ere Gure bide galduak teatro fisikoa dela esan liteke. Alkalaren esanetan, fisikoa da espazioan gertatzen diren gauzak direlako, eta ez hitzez esaten direnak. “Ez delako intelektualki ulertu behar”. Redondoren ustez hitzetan oinarritu gabeko lan fisikoa da funtsean: “Ez gara hitza abiapuntu izateko bidean trebatu, txotxongiloek beti eraman gaituzte gauzak diferente egiten probatzera, gure burua harritzera bi objektu mugitu eta hortik istorio bat sortzen denean”.

Itsasun eta Aulestin aurre-estreinaldiak egin ostean, egonaldiak egin dituzte Azala, Harri Xuri eta EKErekin elkarlanean. Maiatzean Errenteria/Oreretan egin dute estreinaldia, eta udazkenean emanaldiak egingo dituzte Euskal Herri osoan.

Etengabe hutsetik hastea

Gure bide galduak antzezlaneko kide gehienek formazioa jaso dute atzerrian, Londreseko LISPA eskolan batez ere. Teatrorako joera, kultura eta babesa nabarmena da beste herrialde batzuetan; Euskal Herrian lan egiteak aldiz, ahalegin extra egitea ekar dezake askotan. Redondok nabarmendu duenez beste herrialde batzuetan antzerkia lanbidea da: “Hemen berriz, zerbait arraroa”. Alkalarentzat Gure bide galduak bezalako proiektu bat aurrera ateratzea ametsa da: “Londreseko eskolan sarritan nabarmentzen ziguten zurea den zerbait zure lekuan egitearen garrantzia”. Gurrutxagaren esplikatu duenez, “kanpoan ibili ostean guretzat hautu kontzientea da hemen antzerkia egitea, sekulako erronka izango dela jakinik. Londresen ere ez da dena zoragarria, baina denok bizi izan ditugu bestelako erraztasunak eta dinamika. Azpiegitura eta babes aldetik hemen bizi ditugun gabeziak itzelak dira, urte asko daramagu teatroan eta, hala ere, lan bakoitzarekin hasten gara hutsetik, egingo dugun azkena izango balitz bezala. Etengabe planteatu behar diogu gure buruari zertan ari garen, zergatik, aurrera jarraitu ahal izateko”. Redondoren hitzetan gizarteak etengabe behartzen zaitu antzerkia eginagatik zure burua “justifikatzera”, are gehiago “antzerki mota hau eginez” dio Alcalak. Hala ere denek azpimarratzen dute honakoa, irribarre batekin: “Honetan jarraitzen dugu, buru gogorrak garelako”. Gure bide galduetan dago apika, aurkitzeke diren urratsak.


Azkenak
Internet demokratiko eta burujabe baten alde lanean

Internet hasieran askatasunaren espazio izan zen, baina gaur egun enpresa handien esku dagoen lurralde kontrolatu bihurtu da. Testuinguru honetan, teknologia burujabetza eta ongizate komuna lortzeko Internet berreskuratzeko beharra gero eta premiazkoagoa da. Egile eta aktibista... [+]


2024-09-20 | Euskal Irratiak
Maider Mourgiart eta Paul Laborde
“Pastoralari esker Xarnegu eskualdeko herritarrak elkar lotu gira”

Azken aukera asteburu honetan 'Inexa de Gaxen' pastorala ikusteko.


2.500 euroko isuna ezarri die Ertzaintzak sei aiaraldearri, iazko greba feminista orokorragatik

"Mozal legea" baliatuta jarri ditu poliziak isunak. Tubacexen eginiko piketegatik izan dira zigor gehienak.


2024-09-20 | Gedar
Balmasedako Glefaran enpresak etengabe gainditu ditu ezarritako kutsadura-mugak

2016tik 2023ra bitartean, Pastguren paper-fabrika izandakoa erraustegi modura erabili zuen Glefaranek, elektrizitatea ekoizteko. Zazpi urte horietan zehar, errauts-partikulen isurketa-mugak urratu zituen, eta "gizakien eta ingurugiroaren osasuna arriskuan jarri" zuen... [+]


2011 eta 2023 arteko epealdia
Amnistia Legea aplikatzea eskatu dezakete Kataluniako prozesuarekin lotuta zigortutako euskal herritarrek

Bizkaiko Probintzia Auzitegiak amnistia aplikatu die Kataluniako prozesu independentistarekin lotutako mobilizazio batengatik kondenatutako lau gazteri. Kataluniarekin elkartasun ekimenengatik herritar gehiago ere zigortu zituzten Euskal Herrian 2011 eta 2023 artean, bide... [+]


2024-09-19 | Nicolas Goñi
Saguzarren osasunak gure osasuna babesten du, ezusteko moduan

Ameriketako Estatu Batuen ipar ekialdean azken urteotan maila handiko fenomeno batek eragin garrantzitsua izan du osasun publikoan, eta basa animalien osasunaren garrantzia oroitarazten du. Argitaratu berri den ikerketa baten arabera, gertaera hori eta sortu dituen ondorioak... [+]


2024-09-19 | Ahotsa.info
Mintzapraktika egitasmoetan izena emateko epea zabalik dago

“Eta euskaraz egiten badugu?” lelopean, hasi da dagoeneko, Mintzapraktikako izen-emate kanpaina Euskal Herriko hainbat herri eta hiritan. Beraz, ikasturte osoan zehar, zaletasun ezberdinen bueltan euskara praktikatzeko aukera izango dute parte-hartzaileek.


2024-09-19 | Axier Lopez
Inoiz ikusi gabeko atentatuak Libanon. Nola eta zergatik?

12 hildako –tartean bi adingabe– eta 3.000 zauritu inguru, asteartean. 26 ordu geroago, beste 20 hildako eta 450 zauritu baino gehiago, Libanoko Osasun Ministerioaren arabera. Bi leherketa masibo eta koordinatu izan dira, lehena milaka pertsona-bilagailutan eta... [+]


2024-09-19 | Bertsozale.eus
Lazkaon eta Elgoibarren izango dira hurrengo saioak, irailaren 21ean eta 22an

Gipuzkoako Bertsolari Txapelketako lehen asteburua jokatuta, Lazkaoko eta Elgoibarko saioen txanda da orain. Irailaren 21ean izango da lehenengoa, eta 22an bigarrena. Sarrerak eskuragai daude bertsosarrerak.eus atarian.


2024-09-19 | ARGIA
Euskal preso politiko bati langabezia jasotzeko eskubidea aitortu dio EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ebatzi du hirugarren graduan dagoen presoak eskubidea duela langabezia jasotzeko. LAB sindikatuak aurrekari gisa ikusi du epaia eta urrats bat dela dio "presoen oinarrizko eskubideak aitortzera bidean".


Arabako Aldundiak Solariaren hiru parke fotovoltaikoren aurkako alegazioak aurkeztu ditu

Solaria enpresaren Zierbena 2, 3 eta 4 proiektuak lurraldean luketen eragina “onartezina” dela diote aldundiaren txostenek. Jaurlaritzak hartuko du azken erabakia, behin alegazio epea amaituta. Solariak gutxienez 25 parke fotovoltaiko ezarri nahi ditu Araban. Urrian... [+]


Sara Ruilope eta Urko Blanco, Osakidetzako administraria eta medikua
“Ezin duzu osasun zentro bat izan pertsonal egokirik gabe, horretarako hobe genuke pertsiana ixtea”

Osakidetzako administraria eta ZIU mugikorreko medikua dira Sara Ruilope eta Uruko Blanco, hurrenez hurren. Osakidetzako Larrialdi Zerbitzuen egoeraren inguruan hausnartu dute Aiaraldea Komunikabidearekin.


2024-09-19 | ARGIA
Hizkuntz eskubide urraketen aurrean “desadostasuna agertzeko” elkarretaratzea deitu dute Kontseiluak eta Bagerak Donostian

Irailaren 18koa da azken sententzia: Donostiako udaltzaingorako lanpostu deialdiaren euskara eskakizuna atzera bota du EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak. Euskalgintzaren Kontseiluak eta Donostiako Bagera Euskaltzaleen elkarteak elkarretaratzea deitu dute Donostian, Alderdi... [+]


Jaurlaritzak ez du Zubietako erraustegia zigortuko Artaxoara lixibiatuak eramateagatik

Mikel Jauregi sailburuaren esanetan Eusko Jaurlaritzak ez du "inolako arau hausterik atzeman" Ekondakinek Zubietako erraustegitik Artaxoako zabortegira bidalitako lixibiatuetan. Hala, ez du sozietate publikoa zigortuko, Nafarroako Gobernuak eskatu bezala.


Eguneraketa berriak daude