DNAren froga
Ezertarako balio ez zaigunean iristen omen zaigu jakinduria, dio Garcia Marquez idazleak. Bizitzan mundua hil arte giza baldintzan luzatuko diren xelebrekerien artean beste bat. Errealismo magikoa deitu zioten Hego Amerikan, joan den mendeko hirurogeiko eta hirurogeita hamarreko hamarkadetan eleberrigintzaren korronte berri handiak ekarrita. Errealitatea ulertzeko beste modu bat da, are gehiago, errealitatea bizitzeko modu bat dela esango nuke nik. Istoriorik gogorrena bihotz-irribarre batekin ikusten jakitearen askatasuna. Carlos Fuentes, Julio Cortazar, Mario Vargas Llosa maisu dira praktika horretan, eta, batez ere, Gabriel Garcia Marquez. Euskal eleberrian, errealismo magikoaren adibide dira, esaterako: Juan Mari Irigoienen Poliedroaren hostoak (1982) nahiz Babilonia (1989), Bernardo Atxagaren Bi anai (1985), Anjel Lertxundiren Hamaseigarrenean, aidanez (1983) edo oraintsuko Julen Gabiriaren Han goitik itsasoa ikusten da (2004) eta Unai Elorriagarenak, besteak beste. Errealismo subjektiboak edo ukitu ameslariak jota aberasten den errealitate hori leku guztietatik ageri da, ikusi nahi duenarentzat behintzat. Ez ditut ahots horien pareko jarriko, baina errealismo tragiko xelebre modernoaren barruan sailkatuta jarriko nituzke azken egun hauen bueltan gure inguruan jazotako batzuk, esate baterako, 70eko hamarkadan lapurtutako umeez ari diren gezur eta egiak. Euskadi Irratian horrela mintzatu zen Rosa Jauregi bizirik duela uste duen ahizpari buruz: “1971n jaio zen Tolosako Asuncion klinikan. Amari esan zioten hilda jaio zela, 10 egun zeramatzala hilda sabelean, baina amak haurra sentitu zuen barruan erditu zuen arte”. Donostian eta Gasteizen DNA probak egin berri dituzte, eta ehun lagunetik gora joan dira euren aztarna genetikoa jasotzera. Ni 70ean jaioa naiz, eta Tolosako Asuncion klinikan. Pixkanaka baretuz joan zait sabeleko dardara, baina azken asteetan nire gurasoekin batera garai hartan erakusten nauten argazki guztiei eta haien eta nire gaurko keinu guzti-guztiei arreta berezia jarri dizkiet gertu-gertutik. Kontzientzia lasai dutela ematen du, eta ez dut uste salaketarik jarri beharko dudanik. Baina beti geratzen zaizu zalantza hori... Udalak, ordea, beti dira zalantzen argitzaile. Txakurren Udal erregistroan, orain arteko datuez gain, txakurren DNA analisia ere jasoko dutela jakinarazi dute. Identifikazio genetiko horren bidez Udalek espazio publikoetan jaso gabe utzitako txakur-kakak zein txakurrenak diren jakitea lortu dezake. Udaltzainek lagin bat hartuko dute Euskal Herriko Unibertsitateko DNA bankuak ezarritako protokoloaren arabera. Ondoren, banku horretara bidaliko dute, txakurra identifikatu ahal izateko, eta azkenik, jabearen aurkako prozedura irekiko dute. Baina pentsa DNA probak egin eta gorotz hori txakurrarena izan ordez, bizilagun batena dela deskubritzen dutela, adibidez, 70eko hamarkadan lapurtutako ume haietako batena edota Lanbideren datuak eguneratzean inon ageri ez ziren eta zenbatu dituzten 7.500 langabe horietako batena edo Babcock enpresara lanera 2004an aurre-erretiratutako 258 pertsona horien artean hilda ere itzuli behar izan duten langileetako batena. Uxuek heriotzaz aipatu zigun zerbait. Hori da, niretzat, errealismo magikoa, errealitateari hil eta berehala egiten zaion DNA probaren emaitza.
Astelehenetik asteazkenera bitarte eginiko aire erasoetan gutxienez ehun palestinar hil ditu Israelek, horietatik gehienak Gaza hirian, hura osorik okupatzeko asmotan. Gazako Osasun Ministerioaren arabera, 2023ko urriaren 7az geroztik 227 lagun hil dira elikagai eskasiagatik... [+]
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
Zer: Biarritz Piano Festival. Amaierako errezitaldia. Benjamin Grosvenor, pianoa.
Egitaraua: Schumann eta Moussorgskyren lanak
Lekua: Biarritzeko ‘Espace Bellevue’.
Data: abuztuaren 8a.
-------------------------
Biarritz Piano Festival... [+]
AEBetako presidenteak Ukrainarekin su-eten akordio batera iristeko ezarritako epea amaituta, Alaskan bilduko dira Trump eta Putin ostiralean. Bloomberg hedabidearen arabera, Errusia eta AEBak gerra "izozteko" plan bat prestatzen ari dira, Moskuk orain arte Ukrainan... [+]
IB3 telebista publikoaren neurria "katalanaren aurkako erasotzat" jo dute katalanaren normalizazioaren aldeko zenbait eragilek, eta "berehalako zuzenketa" eskatu dute. Zuzendaritza aldaketa izan da berriki kate publikoan, PP eta VOXen botoei... [+]
Zer: Euskadiko Orkestra
Zuzendaria: Diego Martin-Etxebarria. Easo Abesbatza
Zuzendaria: Gorka Miranda
Bakarlariak: Arantza Ezenarro, Gillen Munguía, Marifé Nogales, Lucía Gómez, Juan Laborería, José Manuel Díaz, Darío Maya, Luken... [+]
Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailak ingurumen baimena ukatu dio Piaspe egitasmoari, Statkraft enpresak Azpeitia, Zestoa eta Errezil artean eraiki nahi dituen errotek eta argindarra garraiatzeko azpiegiturek eragingo... [+]
Russell mendian gertatu da ezbeharra, amildegi batetik jausita. Gaztea Iruñekoa zen.
Suhiltzaileek itzaltze lanetan jarraitzen duten arren, egonkortu dute kontrolik gabeko sutea. Espainiako Gobernuak larrialdi aurreko faserako plana onartu du, autonomia erkidegoen eta Espainiako Gobernuaren arteko komunikazioa hobetzeko; dena den, larrialdien kudeaketa autonomia... [+]
Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]
Asteko albiste nagusietako bat izan da, zalantzarik gabe: ehuneko 50eko muga-zerga ezarri die Trump administrazioak Indiatik datozkien esportazioei. Brasilekin parekatuta, zerga estatubatuar astunenak pairatu beharko dituen ekonomia handia izango da, aldaketarik ezean,... [+]
Goizegi Hiltzeko
Ødei
Autoekoizpena, 2025
53 min.
Ulertzen nauten herrian ez da musika hau entzuten. Rap musikak akaso urte okerragoak izan ditu Euskal Herrian, baina oraindik ez da beste batzuen altuerara heldua. Denentzat ditu koplak Odei Barroso... [+]
Auzitegi Gorenak martxoan ebatzitakoari jarraiki, astelehenean irletatik penintsulako adin txikikoentzako zentroetara lekualdatuko dituzte zortzi asilo eskatzaile. Gobernuak adierazi du adin txikikoen babes sarean integratzeaz arduratuko den etorkinen %90 maliar jatorrikoak... [+]
Getariako txosnagunean eta Aian egin dute elkarretaratze isila. Jai batzordeak txosnak itxi zituen.
Gizona Bilorian (Araba) hil dute, ustezko hiltzailea atxilotu dute Añanan (Araba).