Donibane Lohizunetik Azkainerako bidea hartzen baduzu, nabarmena egingo zaizu aldarria. Bazter orotik helduko zaizu egunetik egunera ozenagotzen ari den mezuaren oihartzuna, eta lagun egingo dizu bidaia osoan: LGV Non, AHT ez.

Margo zuriz eta atzekoz aurrera idatzitako lerroak aurkituko dituzu errepidean; bide seinaleen itxurako panelak, bidearen albo banatan; plastikozko banderola errepikakor berde-beltzak, han-hemenka, paretetan, langetan, zuhaitzik zuhaitz zeharka lotuta... Eta denek galtzen dute ikusgarritasuna, jada Azkain parean, Larrun mendi enblematikoaren magalean sasiz eginiko lelo erraldoiak errepideari arreta galtzeraino erakartzen zaituenean: LGV Non, AHT ez. Oraingoan, alimalekoa.

Paisaiak hunkitu egiten du, barneratu egiten zaitu, xede honen aurka daudenek darabilten argudio kalifikatzaile bakoitzak bere egiten gaituen bezala: lurren suntsitzailea, bertakoekiko errespeturik gabekoa, diru-xahutzailea, gezurraren eta amarruen gainean eraikia, bereziki krisi garaiotan adar jotze konpletoaren itxura hartzen duena...

Eta txikikeria badirudi ere, zuzen dezagun, badaezpada, euskarazko leloa, AHT ez delakoa, alegia. Lapurtarrek ez baitiote tren lasterrari muzin egiten. Egungo tenbidetik pasatuko balitz, ados baileudeke oro har. Haserrea, tren mota honi zabaldu nahi zaion bide berriak sorrarazi badu, Abiadura Handiko Trenbide Berriari ez, beharko luke. “AHTB ez”, “AHT ez”-en ordez. Tira, antzeko zerbait.
 

Ez dira pasako...

“…Hemendik ez behinik behin”. Urruñan entzun nuen, aspaldiko partez. Abenduaren 11ko manifestazio jendetsua iragan eta berehala izan zen, astearte buruzuri eta izoztu batean –zero gradutik gora nekez egin zuen termometroak–, ehunka lagunek eta hogeitaka traktorek Ibardinera doan bide bazterrean bat egin genuenean. Fundasol enpresari bidea galaraztea zen helburua, Frantziako Trenbide Sarearen aginduz egin beharreko ikuskapena, edo zundaketa, edo dena delakoa, eragoztea.

“Ez dira pasako, hau ez da Hegoaldea”, gogorarazi zidan Ixabel Etxeberria hautetsi abertzaleak, “hemen ez dute hango nagusikeria erakusten ahal”. Nafarroako autobidea eraikitzen ari ziren garaiak ekarri genituen gogora, eta Gipuzkoako AHTren lanak, bertan ari diren langileen prekarietatea, gertatu berri zen istripua, heriotza… Pantxoa Tellier CADE Ingurumenaren aldeko taldeko kideak aurrerago azalduko ziguna komentatzen ari ziren ondoko taldean: zundaketa egiteko prozedura legez kanpokoa zela, teknikariek dakarten agiriak ez diela tresna astunak sartzeko edota lurra 60 metroko sakoneran zulatzeko eskubiderik ematen.

Manifestazio arrakastatsuaren osteko euforia baino gehiago, tinko segitu beharra zen han arnasten zena. Gauzak aldrebestu zitezkeela jakinda ere –beste zundaketetan ikusi denez–, gogotik eutsi beharra. “Ez naiz desobedientziaren aldeko” argitu zuen Odile de Coral Urruñako auzapez andreak, publikoki mintzatu ez bazen ere, “baina herria defendatu beharra dut…”, eskua xingola gorri-zuri-urdinaren korapiloan pausatua zuela.

Itxaronaldiak luze jo zuen –bisitariak ez ziren azkenik heldu–, eta bitartean, Michelle Alliot-Marie Frantziako ministro eta Donibane Lohizuneko zinegotziari ere heldu zitzaion errepasorako garaia. Bakarren batek, zinismoz, edo itxaropenez, edo bien nahasketaz, “hura bederen gure alde dugu” bota zuen, 2009ko maiatzean Lapurdiko zatia gelditzeko eskaria egin zuela gogoratuz. Dominique Bussereau orduko Garraio estatu idazkariarekin batera egindako deklarazio polemiko hura zabalago azaldu zion Goizeder Tabernari, Le Journal-erako, gerora:

“Hemengo biztanle eta hautetsi asko bezala, Bordele-Dax-Gasteiz-Madril abiada bizian lotzearen aldekoa naiz. Beti esan dut. Zalantza bigarren bide horren gainekoa da, Euskal Herriko lur biziki sentsibleak zeharkatzea ezinbestekoa ote den edo ez (…) Hemen urtetan eman dizkiguten argudioak lausoak eta kontraesnkorrak izan dira (…) Egungo bidea hemendik hogei urtera saturatu arte ez da bigarren bide horren beharrik sumatuko. RFFk esana da. Eta, izatekotan, epe hori baino lehen ezinbesteko izango ez bada, ez da beharrezkoa ikerketekin gaur jarraitzea. Horixe ondorioztatu genuen. (…) Abiadura Handiko lotunea egungo trenbideetan egin daiteke, hainbat egokitzapenen ostean”.

Xedearen kontrakoak ez daude arrabotsa isiltzeko prest. Baina aldekoak ere ez. “Nola pasatuko da etorkizuneko AHTa egungo bideetatik, Baionak 17.000 lagun eta Biarritzek 1.800 biztanle besterik ez zituzten garaikoak, alegia 1842koak, baldin badira?”, erantzun zion agudo Jean-Marie Berckmans Akitaniako Merkataritza eta Industria Ganbarako presidente ohiak; “egungo trenbidea egokitzeak inpernu ekologikoa ekarriko lieke inguruko biztanleei, ez da ahantzi behar (Ipar) Euskal Herriko populatuena dela”.

Argudio-borroka

Kopuruen gaineko argudioak behin eta berriz kolokan jarri zaizkiela-eta, xede berriaren defendatzaileek sentimenduen esparrura jo dute sarri. Hona hemen, adibide gisa, Max Brisson Akitaniako Kontseilari Nagusi miarriztarrak iritzi artilu batean plazaratutako hainbat perla:
“Aurpegia txikitzen duen labankadaren antzean aurkezten da beti AHT, sekula ez garapenaren mesederako tresna bezala”.

“Ozen adierazi izan dugu beti, gure herria orekatua eta harmoniatsua izatea nahi genukeela, baina ekonomia produktiboak bizi duena, eta ez, garai bateko ‘errenta ekonomian’ oinarritua”.

“Ez ote dugu ikusten gure auzokide espainiarrak tren honen bidez datorren iraultzara egokitzen ari direla, 110 mila milioi euro inbertitu dituztela haien atzerapenari aurre egiteko? Inflexio honen bazterrean gelditu behar ote dugu?”

“Nik, europar naizen honek, ezin dut onartu Euskal Herria katearen maila hautsia izatea Europako garraio sarean, bere kokapenagatik, naturalki istmo mediterraniarraren eta ardatz atlantikoaren sarearen giltza izan beharko lukeenean”.
 
“Paradoxa bitxia, bide berriari ezezkoa ematen diotenek, tren bidezko iraultzari, Europaren eraikuntzari, Bidasoaren bi aldeen loturak indartzeari eta Eurohiriari ere ezezkoa ematen dioten horiek, denetan progresistenak beharko luketen horiek, lur-jabe kontserbatzaileenekin egiten dutela bat”.