Norvegia 1905
1905era arte Suedia eta Norvegia batuta zeuden.
“Oslo” bera, Norvegiako hiriburua, daniarrek bataiatu zuten “Christiania”; eta 1925era arte ez zen “Oslo” izendatu, jatorrizko izena berreskuratuz.
Norvegiak bortizkeriarik gabe lortu zuen askatasuna. Hori egia da.
Suedia gogor jarri zen norvegiar “separatisten aurka”, eta erresuma batua puska ez zedin neurri politikoak eta militarrak hartu zituen.
Baina norvegiar abertzaleek Michelsen alde bat eginik, borrokarako prestatu ziren 1905ko ekainean.
Michelsenen gobernu abertzaleak erreferendum bat antolatu zuen urte bereko udan, eta gehiengo guztizkoaz irabazi zuen.
Hori ikusita Suediak onartu egin zuen Norvegiaren askatasuna 1905eko urrian.
Arriskutsuak izan ziren lau hilabete haiek. Baina odolik isuri gabe gainditu ziren.
Eta norvegiarrek beren errege propioa hautatu zuten: Haakon VII; Ingalaterrako Edward VII.en Maud alabarekin ezkondua.
Hori guztia orain dela mendebete gertatu zen; eta mundu guztiko gobernu guztiek eman zuten ontzat erresuma berria.
Gertakariok nolabait “ikusteko” aski du irakurleak Grosselin-Delamarche-ren Atlas de Géographie famatua begiratzea (Ed. Bertaux, Paris, 1869).
Kolorezko mapaz horniturik, hor agertzen da Europa nola zegoen XIX. mende amaieran.
Mila aldiz begiratu izan ditut mapa argitsu haiek; Europa politikoa ondoko urteetan noraino aldatu zen neurtzeko.
Turkiarrek Esloveniarainoko lurralde osoa kontrolatzen zuten: geroko Jugoslavia, Bulgaria eta abar.
Austria-Hungariako inperio zabaletik, berriz, ezer gutxi gelditu da; Austria eta Hungaria ttipituak izan ezik.
Irlanda Ingalaterrako parte agertzen da, eta kolore berean.
Suomi eta erresuma baltikoen arrastorik ez dago: dena Errusiaren menpean. Eta abar.
Itzul gaitezen gu orain Suedia eta Norvegiaren lurraldeetara. Begira dezagun xeheki 67. mapa. Norvegia eta Suedia batuta
agertzen dira, larrosa kolore bakar batez. Eta “Oslo”, jadanik esan dugunez, “Christiania” da oraindik.
Badantzut: “Aspaldiko kontuak dituk horiek”. Eta hala da.
Baina estatuen arteko mugen sakratutasuna ez da inon ageri. Ipuin hutsa da. Gaurko estatuek asmatutako ipuina da.
Noski. Espainia ez da Suedia. Ondo dakit eta dakigu.
Baina on da Europa barruko gertakari horiek gogoan hartzea!
Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]
Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]
Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.
Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]
Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]