Eta matematikako Nobel saria?

Stockholm (Suedia), 1901. Nobel sariak banatu ziren lehenengoz. Ordutik hona askotariko irabazleak izan dira: gazteak –Lawrence Braggek 25 urte zituen aitarekin batera fisikako saria jaso zuenean, X izpien errefrakzio eta difrakzio fenomenoak ikertzeagatik–, zaharrak –Leonid Hurwiczek 90 urte zituela jaso zuen 2007ko saria ekonomia alorrean–, gizonezkoak (761 guztira) eta emakumezkoak (38 baino ez).

Baina matematikaririk ez dute sekula saritu. Sariak prestatzen ari zela, Alfred Nobelek (1833-1896) matematika alorrean egindako ekarpenak ere saritu zitezkeela pentsatu zuen. Eta zera galdetu omen zien aholkulariei:  “Matematikan ere sariak banatzea erabakiko bagenu, Magnus Göstak Mittag-Lefflerrek irabazteko aukerarik izango al luke?”. Laguntzaileek baietz esan zioten, Mittag-Leffler (1846-1927)  suediarrak, besteak beste, funtzio uniformeak serie polinomikoen bidez aurkezteko teorema garrantzitsua formulatu baitzuen. Orduan, Alfred Nobelek matematikaren saririk ez banatzea erabaki omen zuen.

Zenbait historialari suediarrek nahiz frantziarrek ziotenez, gorrotoak eragin zuen Nobelen erabakia, baina bi eskolak ez datoz bat ezinikusi horren jatorrian. Suediarren arabera, Mittag-Lefflerrek ez omen zuen eskrupulurik izan ondasunak biltzeko eta bidean etsaiak ere bildu zituen, horien artean Alfred Nobel. Frantziarrentzat aldiz, emakume kontuek eragin zuten ezinikusia. Mittag-Lefflerrek Nobelen gustuko emakumearekin amodio afera bat izan zuen. Zenbaiten ustez emakume hori Nobelen idazkaria zen, eta beste zenbaitek emaztea zela diote, baina Nobel ez zen sekula ezkondu.

Gaur, bitxikeria hau legendatzat jotzen da, bi herrikideen artean ez zegoelako harremanik –Nobel Parisen bizi zen– eta ez dagoelako zurrumurruak egiaztatuko dituen dokumentaziorik, baina honek erakusten du Nobel sarien objektibotasuna zalantzan jartzea ez dela berria.

ASTEKARIA
2009ko abenduaren 13a
Azoka
Azkenak
BOLLOTOPAKETAK
Bollera subjektua erdigunean jartzera datorren hitzordua

Apirilaren 26, 27 eta 28 hauetan iraganen da Euskal Herriko bolleren topaketa, Leitza herrian. Izenak argiki dioen gisara bollerei irekitako jardunaldiak dira, baina, oro har, sexu/genero disidente oro da gomitaturik. Egitarau aberatsa eta askotarikoa ondurik, taldean... [+]


Gorputz hotsak
"Pianoa da konpainia izatea bezala, ez zara inoiz bakarrik sentitzen"

Musika klasikoa, regetoia eta rocka gustuko ditu Jakes Txapartegi pianistak (Hondarribia, Gipuzkoa, 2009). Itsua da, musika klasikoa jotzen du eta poliki-poliki jazza eta inprobisazioa ikastea gustatuko litzaioke. Etxean zuen teklatuarekin Pirritx eta Porrotxen “Maite... [+]


2024-04-28 | Axier Lopez
Dronea, munduko botere harreman desorekatuen ikur eta eragile

Giza asmakizun oro lez, onena eta txarrena egiteko gai dira. Baina, tamalez, dronea, beste ezeren gainetik, Mendebaldeko potentzia kapitalistek munduaren gehiengoa menpean jartzen jarraitzeko tresna nagusietakoa da. Zirrikitu teknologikoetatik haratago, funtsezko pieza da bizi... [+]


Iñaki Soto. Erredakzioko kazetaritza ardatz
"Gure Herriaren etorkizuna eta hizkuntzarena batera joango dira"

25 urte beteko ditu aurten Gara egunkariak. Ez da erraz izan. Teknologiak ekarritako iraultzari neurria hartuagatik ere, Espainiako auzitegietako epaileek erabakitako oztopo arbitrarioek egunean eguneko jarduna baldintzatu dute. Mirari hutsa, Iñaki Soto zuzendariaren... [+]


Migrazio eta Asilo ituna: Europaren legatu kolonialista denon begien bistan

Europar Batasunean berriki onartu den Migrazio Itunak, asko zaildu dizkie gauzak euren herrialdetik ihesi doazen eta asiloa eskatzen duten pertsonei. Eskuin muturraren tesiak ogi tartean irentsita, migratzaileentzako kontrol neurri zorrotzagoak onartu dituzte Estrasburgon,... [+]


Eguneraketa berriak daude