A gripea eta osasun publikoa

Aurtengo martxoaren 29an ezagutu zen A gripearen edo “gripe berriaren” lehenengo kasua. Ordutik hona, eta etenik gabe, asko hitz egin eta idatzi da gai honi buruz, baina objektibotasunik gabe gehienetan.

Lehenengo kasuak eman zirenean, Mexikon eta AEBetan hasieran, eta handik Europara jauzi egin zuenean, bazirudien izurrite berri bat zetorrela, eta biztanleriaren zati handi batek hil behar zuela. Ondorenean, eta hainbesterainokoa ez dela ikusi ostean, asko izan dira negozioa egiteko edo bestelako gauzak ezkutatzeko erabili dela diotenak. Gauzak pixka bat argitzen saiatuko naiz beraz.

Gripearen birusak bere ezaugarriak aldatzeko gaitasun izugarria du, eta lehendik ere gripea jasan duena berriz infektatu dezake. Aldaketa hauek txikiak dira gehienetan, eta urteroko gripe epidemia eragiten dute. Baina aldaketa handia denean, kasu honetan esaterako, bere kutsakortasuna asko hazten da, eta biztanleriaren zati handi bati eragiten dio. Gaitza agertu eta gero, mundu guztian nola barreiatu den ikus dezakegu. Medikuon ikuspegitik, aukera berezia da gaitz hau, hilabete gutxiko epearekin epidemia bati aurre egiteko erronka iritsi zaigulako.

Osasunerako Munduko Erakundeak pandemia izendatu zuen ekainaren 11n, munduko bi eremu ezberdini eragiten ari zela alegia, eta Europara udazkenean iritsiko zitzaigula esan. Gobernuek, eta Osasun Publikoak beraz, lau hilabeteko tartea izan dute prestatzeko. Zer egin une horretan, epidemiaren benetako eraginak zeintzuk diren ziur jakin gabe? Neurriak gutxiegizkoak badira, beti izango dira nora begira zeuden esango dutenak; eta gehiegizkoak badira berriz, diru xahuketa eta alarmismoa izan dela diotenak. Zaila zen asmatzen beraz, edozein berri eta besteren jarduerak epaitzeko joera dugun egunotan.

Orain dakigunez, A gripearen birusa oso kutsakorra da, eta biztanleriaren %25ak jasango du. Baina ez da gaixotasun larria, eta bere hilkortasuna ospitalean ingresaturikoen %4 ingurukoa da. Gaixo kroniko askoren desoreka ekarriko du ordea, eta haien ospitaleratzea asko igoko da. Zenbat baliabide bideratu behar ziren beraz? Edo bestela esanda, zenbat balio du heriotza bat ekiditeak? Nire iritziz, txertoaren garapena derrigorrezkoa zen, eta txertaketa kanpaina ere bai. Nik hartuko dut behintzat. Eta olsetamivir edo “Tamiflu” botika eskura izatea ere bai, kasurik larrienak tratatzeko aukera izan dezagun. Horretaz gain, ahalegin berezia egin da osasun baliabideak aurreikusiak izan daitezen. Ez dakit azkenean asmatuko den, pasa eta gero hitz egitea erraza delako. Baina badakit neurri hauek gabe hildakoak ehundaka izango zirela, 1.000 inguru Euskal Herrian. Hemendik aurrera, zuena da hitza.

Azkenak
Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]


Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


2024-04-22 | Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.


2024-04-22 | Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]


'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]


Eguneraketa berriak daude