Ozenki irakurtzeko liburua

  • Franck Dolosor (Donibane Lohizune, 1977) kazetaria da hitzaren zentzurik beteenean. Hau da, jakin-mina eta kuriositatea ditu ardatz, erreferentzia ugari, jendearekin egotea eta mintzatzea gustatzen zaio, badaki galdetzen eta entzuten... eta, badaezpada, koadernoa eta boligrafoa beti eskueran erabiltzen ditu.
Franck Dolosor
Franck Dolosor
Hegoaldekook ETBko albistegietatik ezagutzen dugu batez ere; Baionako korrespontsaliatik, urtetan aritu da bi kateetan, ETB 1en lapurtar aireko euskararekin eta ETB 2n, frantses bernizdun gaztelaniaz. Aspaldian hortik kanpora ibili da, baina azaroan itzuliko da berriro.

Hogei urte betetzerako hasi zen kazetaritzan, eta pasatu ditu telebistaz gain, Gure Irratia, Radio Euskadi eta France Blue Pays Basque irratia, eta kolaboratzaile izan da Ttipi-Ttapa aldizkarian.

Azkenaldian Senpere eta Bilboren artean bizi da, oin bat han, bestea hemen, horrek ematen duen ikuspegi bikoitz eta osagarriarekin. Eta bi leku horietan arituz burutu du Senperetik Senpererat, begirada bat XX. mendeari liburua.

Liburua, etxetik, familiatik sortutako proiektu baten gauzatzea da. “Istorio franko jakin dut aitatxiren ahotik, baina ez naiz sekulan menturatu elkarrizketatzera. Haren lekukotasun zuzenik ez da beraz, liburuan, baina bere oroitzapenak leku handia du horko orrietan”. Horregatik, izen-abizenei aitatxiren izengoitia –Haltza– gehitu die liburua sinatzerakoan.

2008ko udan egin zituen harremanak Senpereko hamazortzi lagunekin, adinekoak denak. Horietatik hiru familiakoak –amatxi tartean–, eta gainerakoak, ezagunak batzuk “eta bertze batzuk arrunt ezezagunak ziren berriki arte. Senpere biziki zabala da, auzo anitzetan sakabanatua, 18 kilometro punta batetik bertzerat eta 11 herrik inguratzen gaituzte. Horrek aberastasuna ematen dio herriari eta denbora berean harreman guti izatea batzuetan, konparazione gazteak eta adineko jendeen artean”.

Eta hain zuzen ere, gazteen eta adinekoen arteko zubia eraikitzea zuen helburu Dolosorrek, aitatxi-amatxiek bizi izandako mundua bilobei transmititzea. Horretarako, galdetu die adinekoei lanaz –gauekoa barne, kontrabandoko herria izan baita Senpere–, jan-edanaz, osasuna zaintzeko erremedioez, ospakizunez, gerlez –bi Mundu Gerrak, Espainiakoa, Aljeriakoa, Indotxinakoa–... eta atera zaio eguneroko bizitzaren historia, joan den mendeko Senperen.

Badu proiektu osoak zerbait etnografiatik eta antropologiatik. Hizkuntza aldetik berriz, Senpereko hizkeraren ekarpena egiten du. “Lekukoen solasak erranak izan diren bezala idatzi ditut. Ahozkotasunari eman diot garrantzia”. Horregatik, egileak gomendatzen du “lekukotasunak ozenki irakurtzea, gisa horretan irakurleak entzun ahal izanen baitu jende xaharrek duten modua eta musika mintzatzen direlarik”. Baina Dolosor ez da ez etnografoa, ez antropologoa ezta hizkuntzalaria ere, eta liburua taxutzerakoan kazetariaren sena eta eskua ageri dira, testuen antolaketan ez ezik, argazki ugarik osatzen duten alderdi grafikoan.

Laurogeiren bat lagun bildu ziren Senperen, liburuaren aurkezpenera. “Sekulan elkartzen ez den jendea gainerat, giroa arraroa bezain polita zen”. Kontua da liburuak bidea hasi besterik ez duela egin. “Ohartu dira ahozko ondareak zoin garrantzia duen. Gure historiak, gure mintzaira... Orain jendea etxerat etortzen zait edo telefonoz deitzen naute, argazkiak, bertsuak eta agiri historikoak emateko”.

“Nostalgarik gabe” idatzi du Dolosorrek, iragana goraipatzeko asmorik ez. Ez du jasotako guztia kaleratu, nonahi bezala, Senperen ere bai baitira pasarte mingarriak, itxi gabeko zauri oraindik. “Bistan da ezin izan dudala dena idatzi. Historia berria da oraino eta oroitzapen guziak ezin dira argitaratu paperean. Baina niretzat biziki baliagarriak dira, gogoetak egiteko baliatzen ditut”.
Kazetariak badaki batzuetan isilik egoten ere jakin behar dela.

Azkenak
Chill Mafia taldeak jotzeari utziko diola iragarri du

Taldeak bere azken lana izango den Agur eta ohore x allá va la despedida lana kaleratu berri du. Oholtzak utzi eta agur bira egingo dutela iragarri du Chill Mafiak hiru urteren ostean. Iruñean abenduaren 25ean egingo dute azken kontzertuetako bat.


Frantziako armadak Baionako eremuan egitekoak dituen obren kalte ekologikoak salatu dituzte

Baionako Zitadelan egitekoak dituzten obrak salatu dituzte CADE ingurumen elkarteen batasunak, Bergeret-22 auzotarren kolektiboak eta Attaque elkarteak, prentsaurreko bidez. 1,5 hektarea oihan moztuko lituzkete; alta, Tokiko Hirigintza Planaren arabera eremu babestu gisa... [+]


2024-09-19 | Gedar
Gomazko beste milaka bala erosiko dituzte Guardia Zibilak eta indar militarrek

Guardia Zibilak 18.000 euro baino gehiago bideratu ditu aurten kautxuzko bolak erostera, "istiluen kontrako" materialaren barruan. Itsas Armadak, berriz, gomazko 1.500 pilota erosiko ditu. Poliziak erabiltzen dituen bitartekoak erregulatzen dituen araudia ez da... [+]


2024-09-18 | Axier Lopez
14 lagun hil dituzte Libanon bigarren leherketa olatuan, oraingoan walkie-talkieak eztandarazi dituzte
Milaka pertsonaren aurkako lehen eraso koordinatu eta indiskriminatuaren ondoren, asteazkenean ehunka walkie-talkiek eztanda egin dute eta 14 pertsona hil eta 450 baino gehiago zauritu dituzte. Hezbollahko iturri batek baieztatu dio Reuters agentziari taldeak erabilitako... [+]

José Manuel Uriagereka. Frantziskotarra Hego Korean
“Koreara joan ginenok euskara ederto kontserbatu dugu”

Bermeon jaioa, frantziskotar eginik Hego Korean egin zuen bizimodurik gehiena, 40 urte. Sasoi batean mutil-koskorretan askok egin zuena egin zuen, komentura bidea hartu. Gero, handik mundura jauzi egin zuen Uriagerekak, bestelako hizkuntza eta kultura arrotzetara.


Bilagailuen urrutiko leherketa masiboa
Milaka zauritu eta hamabi hildako Libanon, Israeli leporatu dioten atentatu indiskriminatuan

Israelek lehergailuak jarri zituen Hezbollahk inportatutako milaka bilagailutan, Reuters agentziak kontsultatutako iturrien arabera. Urriaren 7tik jasandako “segurtasun haustura handiena” izan da, talde armatuaren hitzetan. Erantzun bortitza hitzeman du Hezbollahk,... [+]


2024-09-18 | Jon Alonso
Bosgarren zutabea

Erribera, historian, sekula euskalduna izan ote den; horra hor Nafarroan, duela berrogei urtetik hona, hainbestean behin errepikatzen den eztabaida bizantziarra (eztabaida bizantziarra: eztabaida alferrekoa, zeinean alde bakoitzak ezin baitizkio frogatu bere baieztapenak beste... [+]


2024-09-18 | Castillo Suárez
Aldairak

Etxez aldatzen naizenean, edo, areago, norbait etxetik joaten denean, oroiminak hartzen dizkit burua eta bihotza. Orduan hasten naiz zer gordeko dudan eta zer ez erabakitzen saiatzen. Izan ere, objektu guztiek lotzen gaituzte zerbaitetara, edo norbait ekartzen digute gogora;... [+]


Lurraren altxamenduak

Estatu poliziala kanpora! Abesten dute negar-gasen leherketen artetik. Gaztetxo konprometituak, amatxi militanteak, aurpegi estaliak, edo ez, pailazoak, musikariak, sindikalistak eta politikariak, kaskodun medikuak, laborariak traktore gainean... Landa-eremuan zein hirian,... [+]


Palestinak munduari dakarkiona

Ezaguna da enpresa frantses batzuek (Thales, Airbus, Dassault) aspalditik laguntzen dutela Israel haren ekipamendu militarra osatzen. Disclose elkartearen inkesta baten arabera, berriz, Frantziako Gobernuak berak hornitu dizkio osagai elektronikoak Israeli, Gazako zibilak... [+]


Pentsamendu askeak

Gauzak ez dira horrela, gauzak horrelaxe daude. Esaldi hori iltzaturik geratu zitzaidan Gorka Urbizuren diskoa osorik eta patxadaz entzun nuenean. Uste nuen aurkikuntza itzela egin nuela identifikazio horrekin, inozentea ni! Gerora ohartu naiz, merchandising-erako leloa izateaz... [+]


Indarkeria, endogamia eta baztanga Trebiñun

Trebiñu, VI. mendea. Eremita talde bat Las Gobas kobazuloetan bizitzen hasi zen, eta historiaurretik okupatutako Laño ibaiaren haitzarte hartan kobazulo berriak hondeatu zituzten. Hurrengo mendean kobazuloetako bat nekropoli modura erabiltzen hasi zen bertako... [+]


Teknologia
Mundu ikuskerAA

Gizakiontzat ez da inoiz erraza izan lasai pentsatzeko denbora tarte luzeak hartzea, bizimodua aurrera ateratzearen ardurarekin bizi gara, bai geurea zein geure ondorengoena. Bizitzeko izan dugun aukera honetan, ahalik eta ongien nahi ditugu gauzak egin. Ardura horiengatik,... [+]


Eguneraketa berriak daude