Korronteen gerra
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Baina berehala voltaje handiagoko energia kantitate handiagoak distantzia handiagoetara eramateko beharra sortu zen. Edisonena korronte zuzena zen, eta urrutira eramanez gero bidean elektrizitate kantitate handia galtzen zen. 1886an George Westinghousek Westinghouse Electric sortu zuen Edisonen General Electric-ekin lehiatzeko. Westinghousek Nikola Teslaren (1856-1943) alde egin zuen apustu, eta Tesla korronte alternoaren teoriaren sortzailea eta defendatzaile sutsua zen. Teslaren ikerkuntzen arabera, voltajea zenbat eta altuagoa orduan eta elektrizitate gutxiago galtzen zen bidean eta korronte alternoak voltajea transformadore baten bidez handitzea eta bezeroengana iristean gutxitzea ahalbidetzen zuen.
Teslak asmatutako teknologia zela-eta bere nagusitasuna arriskuan ikusi zuen Edisonek, eta Westinghousekin lehian hasi zen komunikabideetan; egunkariek “korronteen gerra” izena ipini zioten bien arteko norgehiagokari. Eta gerra zikina izan zen.
Edisonek korronte alternoko aulki elektriko bat asmatu zuen eta txakurrak eta katuak elektrokutatu zituen Teslaren korrontea arriskutsua zela frogatzeko. Proba krudelari erantzunez, Teslak bere burua erabili zuen akuri: korronte alternoa bere gorputzetik igaro arazi zuen inolako ondorio kaltegarririk gabe. Alderantziz, Edisonen prestigioari egin zion kalte kroaziarraren esperimentuak.
Gerraren hurrengo gudua 1893an izan zen, Chicagoko Erakusketa Unibertsalean. Azoka argiztatzeko aurrekontuak aurkeztu zituzten Westinghousek eta General Electricek, baina lehenengoarena askoz merkeagoa zen eta hari eman zioten ekitaldia argiztatzeko ardura. Ondorioz, Nikola Teslak berak asmatutako korronte alternoko sorgailuak, dinamoak eta motorrak aurkeztu ahal izan zituen.
Korronte zuzenak urte batzuk geroago jaso zuen azken kolpea, hilgarria. Niagara Falls Power Company-k Westinghouseri eskatu zion konpainiarentzat transmisio sistema garatzeko. Handik aurrera, Teslaren korronte alternoa zabaldu zen mundu osoan.
Irailean aurkeztu zuen enpresak Caparrosoko makroetxaldea handitzeko eskaera, eta ingurumen baimena argitaratu du gobernuak astelehenean. Asteartean hasi da makroetxaldearen aurkako epaiketa lurrak nitratoz kutsatu dituela leporatuta, eta akusazio partikularra osatzen duten... [+]
Maiatzean 145.142 sinadura aurkeztu zituen Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak Gasteizko Legebiltzarrean, pentsioak gutxieneko soldatarekin parekatzeko proposamen baten alde. Pentsioak jasotzen dituzten pertsonentzako babesa “dagoeneko sisteman txertatuta”... [+]
Irailaren 2an hasi da epaiketa Iruñeko Zigor Arloko 2. epaitegian, ustez 2021ean makroetxaldeak haren inguruko lurrak minden hondakinekin kutsatzeagatik. Sasoi hartan Valle de Odieta makroetxaldeko administrazio kontseiluan ari ziren bost pertsona epaituko dituzte. ARGIA... [+]
Urtebetean %0,8 handituta (165 milioi euro gehiago), Espainiako zentral nuklearrak itxi eta hondakin erradioaktiboa tratatzeko aurrekontua 20.367 milioi eurokoa da jada, Enresa enpresa publikoak emandako datuen arabera. Diru-partidaren zatirik handiena (17.520,5 milioi euro)... [+]
Lanbidean urteak daramatzagun basozainok, gogoan ditugu 1989. urtean Euskal Herria bortizki kolpatu zuten mendiko sute handiak. Urtarriletik luze zetorren lehorte latza udazkenean lehertu zen haize bortitzen bultzadaz. Dozenaka sutek beltzez jantzi zuten lurraldea, bereziki... [+]
6,0 graduko lurrikara bat eta hainbat erreplika izan dira igandetik astelehenerako gauean. Kalte oso larriak eragin ditu herrialdearen ekialdean. Ehunka etxe suntsitu ditu dardarak.
Irailaren 1ean hasi dute ikasturtea Ipar Euskal Herrian, euskarazko eskaintzari dagokionez, hainbat berrikuntzarekin. Esaterako, Sohüta eta Luhusoko haur eskola publiko banak euskarazko murgiltze eredua eskainiko dute, eta Hazparneko Armand-David laborantza lizeoak euskaraz... [+]
Hamar egun baino gutxiagoan, parlamentuko kideek euren buruari esleitutako pribilegio ganoragabeen aurkako ikasle-protestak, polizia-indarrek manifestari bat hil eta gero, benetako matxinada bilakatu dira.
Kufiya palestinar zapia eramango du Jaizkibel konpainia berdinzaleko kide ugarik, Hondarribiko jaien egun nagusian, Palestinarekiko elkartasuna ikusarazteko. Jaiak eta politika ez nahasteko diotenen aldean, “jaiak ere badira justizia eta eskubideak adierazteko plaza... [+]
Nafarroako Gobernuak eskaera egin duten familiei iradoki die "datorren ikasturteari begira" abiatu dezaketela tramitazioa.
.jpg)
Israelgo Gobernuaren esanetan, bere subiranotasunaren aurka eta Hamasen alde dago Global Sumud Flotilla egitasmoa. Hortaz, esku hartze gogorrak iragarri ditu.
Maximo historiko berri bat ezarri du Donostiako etxebizitzaren prezioak: 5.869 euro metro koadroko, batez beste. Hori da Higiezinen Jabetzako Artekarien Gipuzkoako Elkargo Ofizialak aurkeztu berri duen txosteneko ondorioetako bat; txostenak 2025eko bigarren hiruhilekoko... [+]
Agerraldia deitu zuen Laudioko mugimendu feministak igandean, Odoloste eguneko goizaldean Txosnagunean gertatutakoa salatzeko.
Donostia arpilatua, bortxatua eta propio erreta Espainiako independentziaren alde 1813ko abuztuaren 31n.
1808an Napoleon enperadoreak Baionan bildu zituen elkarren aurka borrokatzen ari ziren Espainiako errege aita-seme borboiak, Carlos IV.a eta Fernando VII.a, biek nahi... [+]
Sarriegi jokatzen dugu erreaktiboki Euskal Herrian eta Euskalgintzan. Albiste bat, elkarrizketa bat, epai bat, eraso bat. Ondoren, erantzuna. Tamalez, berriro ere inertzia berak nakar Ander Gurrutxagaren elkarrizketa euskarafoboa aztertzera. Gustura gelditu zen, tartean zera... [+]