Lehen argazkia. Cretas (Teruel) eta Arnes (Tarragona). 618 biztanle lehenak, 510 bigarrenak. Lau kilometro eskas batetik bestera, ez dute bestelako herrigunerik gertuago. Cretas: bertako kaleetatik pasieran, ultramarinos batera iritsiko zara, egunkariren bat erosteko asmoz. Erakusleihoan Heraldo de Aragón, El País, La Razón, Abc, juxtu-juxtu La Vanguardia borboizalea. Aurrera egin eta, bide guztien antzera, Erromara ez, herriko plazara, Plaza Españara aterako zara. Hantxe duzu, ongi etorria egiteko, pintaketa bat: Arriba España. Kalean behera segi, eta herria bitan banatzen duen errepidea aurkituko duzu, Avenida Generalísimo.

Arnes: superrean sartu zara, eguneko notiziak leitzeko intentzioarekin, eta hantxe dituzu Avui, El Punt, juxtu-juxtu La Vanguardia borboizalea. Paseatuko zara, noski, herriko kaleetan zehar, Lluís Companys, Onze de setembre, Plaça Catalunyara ailegatu arte. Bazter batean dago idatzia “Els catalans no són espanyols” –akaso espainiar batek idatzia, bestela “no som” idaztea baita logikoena–. Hotel bat ireki berri dute, gainera, herriaren tamainarekin alderatuta, erraldoia. Tamaina horrexegatik –eta beste gauza batzuengatik– ez balitz, Israelek han jarritako etxe zuri prefabrikatu bat dela imajinatuko genuke. Hotel atarian, etengabekoa da bikote beltzaran klonikoen sartu-irtena.

Bigarren argazkia

Cretas, atzera, bertan izan baikara oporretan. Bandoak esnatu gaitu, goizean goiz: “Se avisa de que se cortará el agua ahora mismo”. Kontxo, ibaian kendu beharko gaueko izerdia. Baina jendea ikusten duzu kalean, adinekoak horietarik gehienak, haur batzuk ere bai, eta zera arraro batean ari direla entzuten duzu, betiko kastillanoa ez den hizkuntza batean. Kurioski, aurreko egunean, lau kilometro eskas harago, Arnesen, entzun duzun hizkuntza berberean. Tabernan sartu, kafesnea eskatu, eta hantxe hurbilduko zaizu Tio Gerardo, adar jotzen. Kastillanoz hasiko zaizu, zuk katalan traketsean ihardetsi, eta barkamena eskatuko dizu: “Es que pensava que ereu castellans”. Behin solasa abiatuta, ausartuko zara zu ere, eta galdera egingo diozu. Ez da isilik geratzekoa: “Behin, kanpoan, nongoa nintzen galdetu zidaten. Erantzun nien katalana. Katalana, zein herritakoa? haien arrapostua. Queretes (sic) herrikoa, nik. Orduan ez haiz katalana, esan zidaten. Horrelaxe ikasi nuen nongoa ez nintzen, behintzat”.

Ondorio bat

Bada ibaitxo bat, Algars deiturikoa, Cretas eta Arnes, bi herriak banatzen dituena. Sikua oso, sasoi honetan, egingo nuke oinez ere iragan daitekeela. Baina, nago, ibaitxo horrek dakarrena baino ur handiagoek egiten dutela handi lau kilometroko distantzia.