Munduko lotsaren zenbakiak

  • Mundu osoko krisialdi ekonomikoan murgilduta gaude, baita egoera hori sortu duen sistema kapitalista beraren krisialdiaren erdian ere. Iparraldeko herrialde aberatsen krisiak zuzenean eragiten digunez, Hegoaldeko herrialde txiroen, Hirugarren Munduaren egoera ahaztuta daukagu, eta hango datuek planeta osoa lotsatu beharko lukete.
Kapitalismoaren krisialdia
Kapitalismoaren krisialdiaArgia
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
CADTM, Hirugarren Munduko Zorra Baliogabetzeko Batzordeko aditu taldea – besteak beste, Damian Mollet eta Eric Toussaint adituek osatzen dute–, aurtengo martxoan Kuban bildu da, munduko ekonomiaren eta kanpo zorrak itotako eta jazarritako Hirugarren Munduko herrialde askoren egoera aztertzeko. Iparraldeko herrialde aberats nagusiak kanpo zorraz aprobetxatu dira. Zorra neurrigabe hazi da 1980tik, Hegoaldeak esportatutako oinarrizko ondasunen nazioarteko prezioek behera egin dutelako eta interes tasak hazi egin direlako. Lehenik eta behin, garapen bidean dauden herrialdeek, 2007a arte, 102 aldiz ordaindu dute 1970ean zor zutena eta, tarte horretan, kanpo zorra 48z biderkatu da. Zorraren diferentzia garbia –jasotako maileguen eta diru-itzultze guztien arteko aldea–, osotara minus 759.000 milioi dolarretakoa izan da 1985etik 2007ra.

Gaur egun, Amerikako Estatu Batuetako kanpo hartzekodunek guztira sei bilioi dolarretatik gora (6.642.000 milioi) zor dituzte, eta horietatik bi bilioi baino gehiago (2.055.000 milioi) garapen bidean dauden herrialdeei dagozkie.

Munduko errealitateari buruzko datu estatistiko hauetan oinarrituta, giza garabide negargarria, desoreka izugarriak, zor gorrotagarria, herrialde aberatsen aldeko lukuruzko transferentzia finantzarioak eta herrialde aberatsen mesedetako lehengaien nazioarteko prezioen jaitsiera sortzen direla ondorioztatu daiteke. Segidan, mundu lotsagarri hori islatzen duten zenbait datu estatistiko eskainiko ditugu.

Munduko desorekak

2006an munduan 6.500 milioi biztanle zeuden. Horietatik %77 Hirugarren Mundukoak dira, %7 PECOTeko herrialdekoak (Erdialdeko eta Ekialdeko Europa, Turkia eta Erdialdeko Asia), eta %16 herrialde aberatsetakoak. Barne Produktu Gordina (BPG) 48,46 bilioi dolarretakoa zen 2006an. Horietatik %19 Hirugarren Munduari dagozkio, %6 PECOTeko herrialdeei eta %76 herrialde aberatsei. Biztanleko BPGaren batez bestekoa 5.800 dolarretakoa da mundu osoan, 1.520 dolarretakoa Hirugarren Munduan, 2.700 dolarretakoa PECOTeko herrialdeetan eta 28.600 dolarretakoa herrialde aberatsetan.

Jarraian datozen datuak zehatzagoak dira eta ederki adierazten dute Iparraldearen eta Hegoaldearen arteko desoreka sakona. Planetako 500 pertsona aberatsenen errenta 416 milioi pertsona pobreen errenta baino handiagoa da. 2005ean, 2.600 milioi pertsona eguneko bi dolar baino gutxiagorekin bizi ziren eta 1.400 milioi, 1,25 dolar baino gutxiagorekin. 1981etik 2004ra egunean dolar bat baino gutxiagorekin bizi ziren pertsonen kopurua asko hazi zen. Hala, Saharaz azpiko Afrikan, 1981an 214 milioi pertsona zeuden egoera horretan; 2004an, aldiz, 391 milioi. Hego Amerikan eta Karibean, 1981ean 46 milioi pertsona ziren, eta 2004an 46 milioi. Hegoaldeko Asian, datu hori 584 milioi pertsonatan zegoen 1981ean, eta 2004an 596 milioitara iritsi zen. Azkenik, munduan goseak diren pertsonen kopurua 848 milioikoa zen 2005ean, eta 2008an, aldiz, 963 milioikoa.

Zorrak oztopatutako gizarte zerbitzuak

Hirugarren munduan 100 milioi haur daude eskolatze adinean (Lehen Hezkuntza) baina eskolatu gabe. Urtean 500.000 emakume hiltzen dira haurdunaldiari eta erditzeari lotutako konplikazioak medio. 1.100 milioi pertsonek eskura edateko ura. 2.600 milioi pertsonek ez dute oinarrizko saneamendu sistemarik.

Egoera hau ulertzeko, nahikoa da Hirugarren Munduko zenbait herrialdetan, 1992tik 1997ra, oinarrizko gizarte zerbitzuetara bideratutako aurrekontua eta kanpo zorra ordaintzeko erabilitako dirua alderatzea. Hala, Kamerunek %4 bideratzen du gizarte zerbitzuetara, eta %36 kanpo zorra estaltzera. Boli Kostak, %11,4 gizarte zerbitzuetara eta %36 kanpo zorrera. Kenyak, %12,6 gizarte zerbitzuetara eta %40 zorrera. Zambiak, %6,7 gizarte zerbitzuetara eta %40 zorrera. Nigerrek, %20,4 gizarte zerbitzuetara eta %33 zorrera. Tanzaniak, %15 gizarte zerbitzuetara eta %46 zorrera. Nikaraguak,%9,2 gizarte zerbitzuetara eta %14,1 zorrera.

Munduko Bankuaren, OMEren, UNESCOren eta nazioarteko beste erakunde batzuen arabera, munduko biztanleria osoari oinarrizko gizarte zerbitzuak –lehen hezkuntza, osasuna, ura eta saneamendua– bermatzeko, hamar urtetan, urteko 80.000 milioi dolar beharko lirateke.

Aberatsak gero eta aberatsago

2001ean 1.000 milioi dolar baino gehiago zituzten 497 aberats zeuden munduan, eta guztien artean 1,5 bilioi dolarreko ondasuna zuten. 2007an kopuru hori 1.125era iritsi zen eta guztira 4,4 bilioi dolarretako ondasuna osatzen zuten.

CADTMko adituen arabera, kopuru horietan oinarrituta, ondasun horien gaineko urteko %2ko zerga nahikoa litzateke 88.000 milioi euro lortzeko eta, beraz, Hirugarren Munduko oinarrizko beharrak asetzeko.
Kapitalismoaren krisialdia
Iparraldearen gastu militarra bilioi bat dolarretik gorakoa da
Hegoaldeko herrialdeak, Hirugarren Mundukoak, alegia, nekez bizirauten duten bitartean, Iparraldearen gastu militarra bilioi bat dolarretik gorakoa da (1.339.000 milioi). Publizitatean 486.000 milioi dolar gastatzen dira urtero. Droga trafikoari lotutako gastuak urtean 400.000 milioi dolarrekoa da gastua. 2007a arte, Irakeko gerrari zuzenean lotutako Amerikako Estatu Batuen gastuak 400.000 milioi dolarretakoak ziren. Amerikako Estatu Batuek, hilero, 16.000 milioi dolar bideratzen dituzte Irakeko eta Afganistango gerrara. Eta Nazio Batuen Erakundeko urteko aurrekontua horixe bera da, 16.000 milioi dolar.

Nazioarteko Moneta Funtsak (NMF) 2009ko urtarrilean egindako kalkuluen arabera, Iparraldeko –hau da, herrialde aberatsetako– banku pribatuen krisiak 2,2 bilioiko kostua izan du. Royal Bank of Scotland-ek bakarrik 30.000 milioi dolarreko galerak izan zituen 2008an. Esaterako, kopuru hori bera Kenya osoko Barne Produktu Gordina da.

Azkenak
Tortura argitara atera ezinik oraindik Euskal Herrian

Ondo jakina da Euskal Herriak bere buruaren jabe izateko beharrezko duen botere politikoa ukatua duela Espainia eta Frantziako estatuen aldetik. Euskal Herrian, bertan bizi, lan egin eta euskaldun izan nahi duen biztanleriari, herritar gisa bizi-proiektu duin eta ziurra garatu... [+]


Langile bat hil da Gasteizen, altueratik erori eta gero

Langilea uztailaren 15ean hil zen eraikin baten estalduraren konpontze lanak egiten zebilela, eta ostegunean jakinarazi du ELA sindikatuak. Estaldura apurtu, eta altueratik erori zen. Guztira 31 langile hil dira Hego Euskal Herrian 2025ean, bostgarrena Araban.


Israeli armak ez saltzea adostu dute hamabi estatuk Kolonbiako goi bileran

Hagako taldeak deituta 30 estatu bildu dira bi egunez Kolonbian, eta horietako hamabik sei neurri sinatu dituzte "Israelen Palestinako kolonizazio ilegala" gelditzeko. Horietako bat, Tel Avivekin duten kontratu publiko oro berrikustea, okupazioan eraginik duen ala ez... [+]


Migrazio politikak gogortzeko eskuin muturrarekin bat egin du Portugalgo Gobernuak

Portugalgo Gobernua osatzen duten Alderdi Sozialdemokratak eta CDS-Alderdi Popularrak Chega eskuin muturreko alderdiarekin bat egin dute Atzerritarren Legea erreformatzeko. Delitu larriak egiten dituzten migratzaile nazionalizatuei pasaportea kenduko diete, herritartasuna... [+]


UEMAk mobilizatzera deitu du Espainiako Auzitegi Gorenaren epai euskarafoboaren aurka

Vox alderdi ultraeskuindarraren eskariz EAEko Auzitegi Nagusiak 2023ko irailean baliogabetu zituen EAEKo Udal Legearen hainbat artikulu, euskararen normalizazioaren ingurukoak. Erabaki hura berretsi du orain Espainiako Auzitegi Gorenak, eta ez dago helegiterako aukerarik... [+]


DIPCko presidente Pedro Miguel Etxenike Landiribar
“Zientzialaria izatea pribilegio bat da, eta horrek ardura bat dakar”

DIPCko bere bulegoan izan da elkarrizketa. Argazkilaria lanean hasi denean, arroparengatik desenkusatu da [kirol-jertse bat dauka jantzita]: “Ez nintzen gogoratzen elkarrizketa genuenik”. Baina Elhuyar aldizkariarentzako dela eta, gustura egingo omen du. Euskaraz... [+]


2025-07-17 | Sustatu
WeTransfer: erabilpen baldintza berri ez oso fidatzekoak

Hautsak harrotu ditu azken orduetan Interneten WeTransfer zerbitzu oso praktiko eta erabiliak iragarri dituen erabilpen baldintza berriek, abuztuan jarriko direnak indarrean. WeTransfer da oso fitxategi (edo fitxategi multzo) handiak bidaltzeko modu bat. Ez dira kabitzen e-posta... [+]


2025-07-17 | Gedar
Faxisten protestak porrot egin du Torre Pachecon: Polizia eta prentsa gehiago, manifestariak baino

Lintxamenduen ostean immigrazioaren aurka izan den lehen mobilizazio-saiakerak ez du jarraitzaile gehiegi erakarri, baina izu arrazistak hartu du herria.


Israelekiko harremanak mantentzearen alde egin du Europar Batasunak

Israelek Gazan eta Zisjordanian egindako giza eskubideen urraketak argi uzten dituen Kanpo Ekintzarako Europako Zerbitzuaren txostena esku artean, EBko Atzerri ministroek erabaki dute Israel-EB elkartze-akordioarekin berdin-berdin segitzea. EBren "ekintza-eza" ikusita,... [+]


Algortan izandako taldeko sexu-eraso baten ustezko egileetako bat atxilotzeko agindua eman dute

Getxoko 3. Instrukzio Epaitegiak atxilotze-agindua eman du 2023ko urrian Algortan jazotako talde sexu-eraso batean ustez parte hartu zuen egileetako baten aurka. Kasua sexu-eraso larri gisa sailkatu du magistratuak eta poliziari eskatu dio, gaztea aurkitzen dutenean, epaitegira... [+]


Sudango paramilitarrek asteburuan 300 zibil hil dituztela salatu dute, eta krisi humanitarioa areagotzen ari da

Giza eskubideen aldeko Sudango abokatu talde baten arabera, Sudan mendebaldeko hainbat herrixkari eraso egin zieten larunbatean eta igandean, eta zibilak tiroz hil edota bizirik erre zituzten, etxeetan giltzapetuta. UNICEFek salatu du Ipar Darfurgo 40.000 haur artatu zituztela... [+]


Delinkuentzia eta segurtasun eza, migratzaileak jipoitzeko aitzakia faltsuak

Jazarpen arrazistak eztanda egin du Espainiako Torre Pacheco herrian, Euskal Herrian ere ezagun zaizkigun diskurtsoak hauspotuta: immigrazioa lotzea delinkuentziaren, sexu-erasoen eta segurtasun faltaren gorakadari. Baina datuek frogatzen dute gezurra direla gorroto diskurtso... [+]


Israelen okupazioaren aurkako neurriak adosteko goi bilera egiten ari dira Bogotan

Hagako Taldeak deituta, Kolonbiak eta Hego afrikak antolatu dute gailurra. Herrialdeetako ordezkariez gain, Francesca Albanese Palestinar Lurraldeentzako NBEren errelatorea ere Bogotan da, eta Israelekin harreman oro etetea exijitu die. EBk adierazi du Netanyahuri bere aire... [+]


1.385 euroko gutxieneko soldata: Jaurlaritzaren azterketaren bi hutsune eta alde on bat

Eusko Jaurlaritzako Ekonomia, Lan eta Enplegu sailburu Mikel Torresek asteazken honetan aurkeztu du EAErako gutxieneko soldataren inguruan egindako azterketa, eta 1.385 eurorainoko kopurua jarri du erreferentzia moduan, "aurreikuspen baikorrenean". ELA eta LAB... [+]


Pentsiodunen Mugimendua omenduko dute Donostiako Piratek

Abuztuaren 9tik 17ra izango da Piraten Aste Nagusia, eta aurten "Auzolanari tiraka!" ariko direla adierazi dute. Abordatzea abuztuaren 11n izango da, eta Piraten Egun "berezia", hilaren 15ean.


Eguneraketa berriak daude