Pulsarren azala, altzairua baino 10.000 milioi aldiz gogorragoa

Indianako Unibertsitateko (AEB) Charles Horowitz fisikariak, hainbat simulazio informatiko eginez, ebatzi du pulsarren azala ezagutzen dugun edozein aleazio metaliko baino askoz ere gogorragoa dela.

Pulsarrak neutroizko izarrak dira eta euren ezaugarrien artean bi dira aipatzekoak batez ere: batetik, 700 bira segundoko edo handiagoa den errotazio-abiadura dutela, eta bestetik, koilaratxo batean sartzen den pulsar zatiak 100 milioi tonako pisua eduki dezakeela; zulo beltzak lirateke pisu handiagoa izango luketen bakarrak.

Emandako datuak teorikoak baino ez dira oraingoz, ezin izan baita neutroizko izar bat bertatik behatu, baina zientzialariek uste dute izar horietan dagoen espazio-denbora erlazioa guk ezagutzen dugunaren desberdina dela. Guztiz posiblea da hori, Einsteinen Erlatibitate Teoriak frogatzen duenez.

Azkenak
Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]


Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


2024-04-22 | Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.


2024-04-22 | Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]


'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]


Eguneraketa berriak daude