Gizon grisen aurka (edo alde?)

  • Nere Lujanbio ::Oteiza, jenio hutsa.

    Elkar

    orrialdeak ::148

    prezioa ::12.10€

Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Biografia historia kontatzeko eta ereduak emateko beste modu bat da, kontalariak erabakiko du zein bertsio kontatu eta zein irudi utzi nahi duen gure gogoan liburua irakurtzen amaitzean. Nere Lujanbiok irakurlego zabala izan du buruan, era dibulgatiboan kontatu du, berarengana hurbildu gaitu jakin mina piztuz, azpititulutik hasita gertatu dena: “jenio hutsa”. Nori deitu ahal diogu jenio? Zeinek erabakitzen du nor den artista? Eta artisaua? Edozein da sortzaile?

Leibnizek zioen egiten ditugun ekintzen hiru laurdenetan garela automatak. Oteizaren kezketako bat haurren heziketa estetikoa zen; sormen-gaitasuna lantzeko eta garatzeko biderik ez zaiela ematen esaten zuen. Agian jenioa laurden horretan barneratu eta beste era batean pentsatu eta sentitzen duena da. Bide desberdina hartu eta bere lekua topatzen ahalegintzen den pertsona izango da artista. Beharbada jokabide ez-ohikoa izango du –edo ez– eta horren aurrean botereak goratu ala baztertuko du, jenio ala sorgin izendatuko.

Oteiza hasieratik hasi zen, hautemate prozesuari bueltak ematen, ezagutza jasotzeko moduari erreparatzen: oinarrizko forma geometrikoak landuz, figura eta fondoa aldatuz. Materiari lekua kenduz espazioa eskultura bihurtu zuen. Honela eskulturak funtzio sakratua hartu zuen, bere lanen helburua estetiko-erlijioso-soziala izanik. Artearen betebeharra espiritua sendatzea, gizakia babestea, pertsona berria eta hobea sortzea zela esaten zuen. Bere ustez arteak artista askatzen du honek errealitatea eralda dezan.
Baina ez zen bakarkako sorkuntza eta gogoetara mugatu. Materiaren desokupaziotik abiatuz talde lanera pasatu zen kultura biziberritzeko. Eskulturaz gain bere gogoetek eragin handia izan zuten jendearengan, bereziki Quosque tandem...! lanak. “Alegoria nazionalik eraginkorrena” izan da liburu hori Joseba Gabilondoren ustez, “kapital sinbolikoari ekarpen handia egin ziola” esango luke Pierre Bourdieuk. Lan erreferentziala euskal nortasuna deskribatzerakoan. Kontzientzia eta aldarrikapenak piztu zituen sua.

Abangoardian, modernitatean kokatu duten izaera bizi eta bortitzeko intelektuala izan zen Oteiza. Hautemateko eta baloratzeko kategoria berriak ezarri zituen –subertsio sinbolikorako bidea izan zitekeena, baina ez–. Pena da ideien munduan geratu izana Platonen ondoan, espirituari begira, intelektoa landuz, gorputza eta egunerokoari muzin eginez, aurrekoek egin bezala, beste behin.

Azkenak
Denon lepotik barre egin dute beste behin ere Donostiako Piratek

Eta, honekin bai, honekin amaitu da Donostiako Aste Nagusia! Piratei aste bete motz geratzen zaiela eta, egun bat gehitzen diote Aste Nagusiari. Aurten hogeigarren urtez jarraian egin dute Irrikitaldia. 


2025-08-18 | Behe Banda
Autosalaketa

Komisaldegian paper batzuk eman dizkidate. Izerdi tanta bakarra dakit bekokian behera bularreraino, piztu aire girotua, mesedez. Parrandan ondoegi pasatzearen asuntoak, hurrengo goizean galdutakoak salatu beharra. Inozo aurpegidun munipa batek hurrengo asterako zita eman ahal... [+]


Urkulluk gogorarazi du Txikik eta Otaegik errespetua merezi dutela biktima aitortuak direlako

Iñigo Urkullu lehendakari ohiak adierazi du Txiki eta Otaegi Eusko Jaurlaritzak aitortutako biktimak direla, eta hala "errespetua" merezi dutela. Haien biktima izaera ezin dela zalantzan jarri azpimarratu du.


2025-08-18 | Leire Artola Arin
Salpress berri agentzia
El Salvadorko gerrillaren arma ezkutua

Kontatzen ez dena ez da existitzen. Oso barneratuta daukagu lelo hori, baita informazioa boterea dela eta eragiteko gaitasun handia duela ere. Are gehiago gerra edo gatazketan, batik bat oraindik tresna digitalak asko garatu gabe zeudenean, informazioa ez baitzegoen hain eskura... [+]


11 urteko mutil bat hil da, igandean Bilboko igerileku batean bero kolpea jasan eta gero

Bilboko Errekalde auzoko igerileku batean gertatu zen ezbeharra. Larrialdi zerbitzuek erreanimazio lanak egin zizkioten adin txikikoari, eta Gurutzetako ospitalera eraman zuten; hiru egunetara hil egin da.


Ostiraleko bileran Putinek su-etena onartu ezean, Trumpek dio “ondorio larriak” izango direla Errusiarentzat

Ostiralean Alaskan izango duten bileraren bezperan heldu da mehatxua. Friedrich Merz Alemaniako kantzillerrak deituta, gailur birtual bat egin dute asteazkenean Zelenskik, Trumpek eta Europako hainbat agintarik. Ukrainako presidenteak adierazi du Trumpen eta Putinen arteko... [+]


50 maliar inguru ari dira kale egoeran bizitzen Gasteizen asilo eskaera ebazten duten bitartean

Ostegunean eman dituzte asilo eskaera tramitatzeko lehen txandak: bederatzik lortu dute, irailerako. Eusko Jaurlaritzak ebazpena arintzea, eta migiratzaileak ostatzeko zentroetara mugitzea eskatu dio Espainiako Gobernuari.


Alberto Alonso (Gogora): “Txiki eta Otaegi ez dira erreferente; indarkeria, beldurra eta terrorea erabili zuten”

Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".


Jai eredua neurodibergentziatik aztertzen

Bilboko Aste Nagusia pertsona autistentzat irisgarriagoa izateko zenbait gako dakartzate Oihan Iriarte Eletxigerrak eta Iker Boveda Martinek, euren esperientziatik.


Ostiraletik aurrera berriz debekatuko dituzte nekazaritza jarduerak Nafarroan

Tenperatura igoera dago aurreikusita datozen egunetarako, eta, sute arriskuak ekiditeko, ostegun iluntzeko 20:00etatik aurrera debekatuta egongo da uzta lanak egitea. Aurretiaz ere neurriak hartuta zituen gobernuak, baina Zarrakazteluko sutea kontrolpean izanda, neurriak malgutu... [+]


Auzo ibilbideak
Atzoko eta gaurko borrokak gogoan

Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]


Ipar Euskal Herriko 158 herritan ur murrizketak ezarriko dituzte, alerta egoeraren ondorioz

Ostiraletik aurrera ur murrizketak ezarriko dituzte Euskal Hirigune Elkargoak barne hartzen dituen eta alerta egoeran dauden 158 herritan, eta metereologia zerbitzuek abisu horia ezarri dute trumoien arriskuagatik. Hego Euskal Herrian, berriz, leku ugaritako termometroek 40... [+]


Jaurlaritzak Bailen Energia enpresari Oionen bi parke fotovoltaiko eraikitzeko baimena eman dio

Bakoitzak 1.680 eguzki panel izango ditu, eta megawatt bateko potentzia. Enpresak hiru urteko epea izango du Muga eta Val izeneko instalazio fotovoltaikoak eraikitzeko. 


Delitugile migratzaileak zuzenean deportatzea proposatuko du Erresuma Batuko Gobernuak

Erresuma Batuko gobernuak proposatu du delituak dituzten migratzaileak berehalakotasunez deportatzea, ekainean onartutako legearen bide beretik. Lege horrek baimentzen du sententzien %30 beteta dutenak deportatzea; igandeko proposamenarekin ez dute zigorrik bete beharko... [+]


7 urteko ume bizkaitar bat hil da Errioxako kanpin batean, zehaztu gabeko arrazoiengatik

7 urteko umea oporretan zegoen Fuenmayorren (Errioxa). Logroñoko San Pedro ospitaletik Nafarroako ospitalera eraman zuten eta bertan hil zen. 


Eguneraketa berriak daude