Mexiko, urdeak eta surrealismoa
Sikario eta hiltzaileek Ama Guadalupekoari otoi egitea normala da, beharbada. Baina gaizkileen otoitza barkamena eskatzeko beharrean laguntza eskatzeko izatea… hori lagunok surrealista xamarra bada.
Mexikarrak, oro har, kolonietako delinkuente espainolen araudietara moldatutako seme-alabak dira. El choro mareador delakoaren herrialdean deabru guztiak zintzoak dira, errukitik abiatzen dira azpijokoak eta maite zaituztelako kentzen dizute “sobran” duzuna.
Mexikoko surrealismo horren atzean pobrezia dago. Eta pobreziak sutzen duen “el que no tranza, no avanza” pentsaera bihurria. Horren arabera, Mexikon espazioa ez da euklideoa. Beti dago bihurguneren bat bidean, okerren bat narrazioan, ulertezinen bat elkarrizketan, egoera surrealista egiten duena.
Pandemiaren kontura, Mexikoko zabortegietan milaka urde hazten dela ere ikusi dugu. Irudiok ikusita, normala iruditzen zaigu inguru horretan urdeak gaixotzea.
Irtenbidea urde haztegi horiek ixtea bezain erraza dela pentsatu baduzu, ordea, gogoan hartu beste hau ere: urde-jabeek zabortegi horietan hazten dituzte urdeekin batera euren haurrak.
Eta, inportanteago, askotan gure iritzien atzean gure zilborra gordetzen dugu. Urde gripeak txertoa baduela jakin dugunetik pandemia ez zaigu interesatzen. Hemendik aurrera gaixotasun horrekin txiroak bakarrik hilko direnez, alarmaren bolumena jaitsi egin dugu. Gu ez gara surrealistak, gu “razionalak” gara, eta zabortegi batean urdeak eta haurrak ikusi eta urdeak handik atera ditzatela eskatzen amai dezakegu.
Pobrezia gainditzen ez bada, Mexikok kontrolagaitza izaten jarraituko du. Mexikar gehienen bizimodua herrialdea kontrolagaitza izatearen menpe dagoen bitartean, Mexikok surrealista eta kontrolagaitza izaten jarraitu beharko du.
Gainera, DF ere hor dago, Hiria, masa urbano infinitu hori. Eta DF ez da inoiz garbia, higienikoa edo osasuntsua izango. Hiri zikina, pilatua eta kutsakorra izango da halabeharrez. Kontrolaezina, berez.
Mexiko ez da Irak, ez dago insurgentzia antolatu bat, baina Mexiko surrealistak bere erara matxinatzen jarraitzen du. Eta dirudienez, azkenik lortu dute pobrezia arnasten dugun airean ipintzea.
Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]
Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]
Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.
Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]
Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]