Han ere kulturgileak oinutsik

Xabier Mendiguren Elizegi
Markos Zapiainek Le Magazine Littéraireren azken alea komentatzen dit. Idazle frantsesen txirotzeari buruzko erreportaje bat dator bertan: herrialde handi, ustez kulturazale eta bere idazleak zaintzen dituen horretan, gero eta gehiago omen dira estu eta larri bizi direnak. Goncourt saria irabazitakoak ere ba omen dira, nekez iristen direnak hil amaierara. Artikuluak badu sentsazionalismo apur bat: jatekoa edo liburuak erosi aukeratu behar duenaren egoera, zahartzaroan pobrezia gorrian amaitu zuen ospetsuaren kasua eta abar. Dena dela, eta merkekeriak alde batera utzita ere, egia izango da aldizkariak dioena: gero eta titulu gehiago ateratzen da, hemen bezala han, baina tiradak apalduz doaz eta, horrekin batera, egile-eskubideak ere beherantz: %10aren ordez %8 ordaintzea bihurtu omen da orain normalena; eta horrez gainera, gainbehera ekonomikoaren mamua...

Hori baldin bada Frantziako panorama, zer ez ote dugu euskaldunok? Honezkero jasoko zuten euskal idazle gehienek aurreko urteko salmenten likidazioa; idazle frantziarrak kexu omen dira, idazleen erdia ez delako iristen hileko SMIC edo gutxieneko soldata irabaztera (1.300 euro pasatxo). “1.300 euro hileko?” galdetuko lukete euskal idazle gehienek, ikusiz bere liburu guztien urte osoko irabaziak ez direla kopuru horretara iristen.

“Eta? –esango lidake deabruaren abokatuak buru barrutik–. Zer nahi duk ba? Herri txiki batean jaio bazarete, hizkuntza ñimiño bat hautatu baduzue, kultura xixtrin bateko partaide baldin bazarete…”. Egia da, bai, ez daukagula erraza. Sasoi batean letra-kontuotan sartzen ginenok ez genuen planteatzen ere hortik bizitzeko aukera. Gure belaunaldian Aristi izan zen lehena, aurretik Atxaga, ondotik mordoxka bat ausartu dira. Nik ez dut ezagutzen bon-bonkerian bizi den inor; aitzitik, bizimodu austeroa egiten dute, eta era guztietako enkarguak onartu, beren fakturak ordaindu ahal izateko: telebistarako gidoiak, egunkarietako zutabeak, irratietako tertuliak, handik edo hemendik eskatutako idazkiak…

Orain, berriz, behi gizenen aroa pasatu dela esaten digute, eta krisia bereziki krudela izan ohi dela lehendik ere oparoaldirik bizi ez zuenarekin. Garai latzak administrazioari eskupeko eske joateko, alde batera utzita ere agintari berriek horretarako borondate handirik duten edo ez duten.

Eta, halaz guztiz, gure sortzaileak zaindu behar ditugu, eta kultur azpiegiturei zutik eutsi. Ez daukat errezetarik, ez bada talentua, ahalegina, ilusioa eta auzolana.

Azkenak
2025-05-07 | Elhuyar
Biodibertsitate iluna neurtuta, giza jardueren eragina uste baino handiagoa dela ikusi dute

Giza jardueren eragina uste baino handiagoa dela eta ehunka kilometrotara ere irits daitekeela ondorioztatu dute biodibertsitatea neurtzeko ohikoa ez den metodo bat erabiliz. Biodibertsitate iluna neurtu dute: leku jakin batean bizi daitezkeen baina bizi ez diren espezieen... [+]


Bilobak zaintzeaz nekatuta amaitzen duten amona-aitonak

Hamar amona-aitonatik seik akituta bukatzen du, hainbat egunez bilobak zaindu eta gero, eta amona-aitonen %30ak dio haien bizitza pertsonalean eragiten duela biloben zaintzak. Frantziako Estatuko Hirugarren Adineko Behatokiaren datuak dira, Benjamin Muller kazetariak berriki... [+]


EHZ eta Hatortxu Rock jaialdiek bonu bateratu bat iragarri dute

Bi festibaletara joateko bonuak 150 euro balio ditu eta maiatzaren 6tik 19ra eskuratu daiteke. EHZ jaialdia ekainaren 27tik 29ra ospatuko dute Aberatzen eta azken Hatortxu Rocka Lakuntzan izango da, uztailaren 24tik 27ra.


Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak negoziazio mahaira deitu ditu sindikatuak ostegunerako eta proposamen “berria” iragarri du

Steilas, LAB, ELA eta CCOO sindikatuek deitutako greba astearen atarian dator Hezkuntza Sailaren mugimendua. Ostegunean bilduko dira sindikatuak eta Hezkuntza Saila, bertan ezagutaraziko du sailak proposamen zehatza, baina zenbait eduki aurreratu ditu asteartean Begoña... [+]


Langile bat hil da lan istripuan, Laudion

Langile bat hilik topatu dute astearte goizean Laudioko Bebidas Serrano enpresan. Osalanek adierazi du hipotesi nagusia gizonak bihotzeko bat izan duela dela. Istripu honetan hildakoarekin, 2025ean 19 langile hil dira jada lan istripuetan.


Ertzaintzaren eraso arrazista bat salatu dute Bilboko San Frantzisko kalean

Erasoa ile apaindegi batean egin zuen Poliziak iragan astean, Bilboko Kontseilu Sozialistak salatu duenez. Ile apaindegiko kamera baten irudiak zabaldu dituzte.


Merzek ez du eskuratu kantziler izateko gehiengo osoa Alemaniako Parlamentuan

CDU-CSUren eta SPDren arteko aliantzak 328 aulki baditu ere Bundestagen, 310 diputaturen babesa jaso du Merzek astearteko bozketan, gehiengoa lortzeko behar direnak baino sei gutxiago. Lehen aldia da Alemania errepublika federala denetik ez dela kantzilergai bat lehen bozkaketan... [+]


2025-05-06 | Estitxu Eizagirre
Amasa-Villabonako Udala Premier enpresarekin negoziatzen ari da Amasamendiko herri lurretan bi haize errota jartzeko baldintzak

Ander Goikoetxea Amasa-Villabonako zinegotzia da eta EH Bilduko Legebiltzarkidea. Premier ESPF Ipaz Haizea enpresak Amasamendin ezarri nahi dituen bi haize erroten orain arteko prozesua nola izan den azaldu du.


2025-05-06 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Haitz galdu batzuek baldintzatuko ote dute Asia Ekialdea?

Taiwan eta Japoniaren artean dauden Diaoyu edo Senkaku irlak hizpide izan dira berriro: Txinako kostazaintzako helikopteroek japoniar hegazkin koxkor bat uxatu zuten pasa den larunbatean irlen ingurutik “legez kanpo txinatar aire-espazioan” sartzeagatik. Bost... [+]


2025-05-06 | Antxeta Irratia
Irungo Lakaxita gaztetxeak pintaketa faxistak salatu ditu berriz

Joan den abenduan gaztetxeak pintaketa nazi-faxistak salatu zituen ere, eta oraingo honetan “Stop LGTBI”, “Fuera degenerados” edota “No os dejaremos dormir” bezalako mehatxuak izan dira asteburuan Lakaxitako hormetan azaldu diren mezuak, diana... [+]


23 eurodiputatuk Europar Batasunari eskatu diote esku hartzeko Askatasunaren Ontzidiaren alde

EBko diplomaziaburuari gutuna bidali diote lau talde parlamentarioko hainbat legebiltzarkidek, tartean EH Bildukoak. Oraindik nazioarteko uretan segitzen du Askasunaren Ontzidiak.


Errumaniako lehen ministroak dimisioa aurkeztu du, eskuin muturraren gorakadaren aurrean

Errumaniako presidentetzarako hauteskundeetan Simion eskuin muturreko hautagaiak lortu duen garaipenaren ondorioak azkar heldu dira. Marcel Ciolacu sozialdemokratak dimisioa eman du, ultraeskuinaren hazkundea geldiaraztea xede zuen gobernu koalizioak "jarraitzeko arrazoirik... [+]


Josebe Iturrioz Naizenen biltzarrean:
“Sarritan ikerketa objektu bezala tratatzen gaituzte trans pertsonak”

Naizenek I. Nazioarteko Biltzarra antolatu du haur eta gazte transexualitateaz hitz egiteko. Egitaraua maiatzak 5 eta 6 artean egin dute eta hitzaldiz josia izan da. Eztabaida eta hausnarketa bateraturako "espazioak sortzeko" ezagutza arlo ugaritan espezializatutako 400... [+]


Eguneraketa berriak daude