Barakaldokoa naiz eta / daukat paro obrero / horregatik euskaltegira / noa ni egunero… Enrike Díaz de Duranaren kasuak badu hari bat, euskaltegira eraman zuena. “Zumarragako ospitalean ari nintzen lanean garai hartan, 1999 inguruan. Oftalmologoa naiz, lanbidez. Kontsultan lanean eta ez nuen inorekin harremanetan sartzeko arazorik, baina gaixoarekin nuen komunikazioa ez zen nik nahi bezain erraza. Adibidez esango dizut: agurtzerakoan, bai sartzerakoan eta bai irteterakoan, gaixoek erizain euskaldunari esaten zioten agur, ez niri. Oso egoera xelebrea iruditzen zitzaidan. Ni gasteiztarra naiz eta euskara ez zegoen nire bizitzan, baina Zumarragan bizi nuen egoerak euskaltegira zuzendu ninduen”.

Goizean goiz hasi behar dut / motibazio bila / euskara ez da ingelesa / baina ez dago hila… Zumarragako lan egoera ez ezik, besterik ere erabili zuen gasteiztarrak euskara ikasten hasteko. “Oposizioak ere izatekoak ziren eta jakina zen euskara baloratuko zutela. Eta, orduantxe, euskaltegira. Ordu arte, beti lanean, ez nuen astirik euskarari bi ordu eskaintzeko. Arratsaldeko hiruretan bukatzen nuen lana Zumarragan. Bada, mokadua egin, edo mokadua egin gabe askotan, autoa hartu eta Bilbora joaten nintzen, han bizi bainintzen, eta Juan Mateo Zabala euskaltegira joaten nintzen. Ordu laurden bat berandu, beti”.

Egun askotan pentsatzen dut / hau dela inutila… “Alde batetik, ondo euskaltegian, baina gelan denbora asko galtzen genuela iruditzen zitzaidan. Etxean ikasten ohituta nago, eta ez eskolan hainbeste ariketa egiten. Ikasturte bat egin nuen. Zumarragatik Bilbora egunero, autoan, ziztuan… oso handia zen arriskua”.

Lau gauzak izen bat dute eta / gauza batek lau izen… “Ez naiz baldarra hizkuntzak ikasten, arazorik ez dut inoiz izan frantsesa ikasten, ezta ingelesa ikasten ere. Aldiz, oso zaila iruditu zait euskara. Alderantziz hitz egin beharra! Hitzen bukaeran egotea giltza, esaldiak atzekoz aurrera antolatu beharra… zaila. Uste dut zaila dela lan egin eta euskara ikastea, oso zaila”.

Kokoteraino nago / klaseak aditzen / pegatak ipintzen / ta dirua biltzen / nola sartu nintzen / ez dut konprenitzen / lan on bat bilatzeko / ez badu serbitzen. “Gaur egun euskara ulertzeko gai naiz. Lagunarteko elkarrizketa bat, adibidez, ulertuko dut euskaldun berrien artekoa baldin bada, edo ETBkoa bezalakoa baldin bada. Gaur egun… Galdakaoko ospitalean lan egin dut duela sei hilabete arte eta Gasteizko Txagorritxun ari naiz orain. Han, euskaldunak ziren gaixoetako asko –Gernika, Markina, Durango eta bestekoak–, baina medikuarekin gaztelaniaz egiteko ohitura barneratua dute. Dena dela, euskaraz agurtzen nindutenean era berean agurtzen nituen nik, baina euskaraz segitzen bazuten, ezin izaten nien ulertu. Bermeokoak eta! Nik ezin ulertu! Gasteizko Txagorritxun, berriz, ez dut ia euskararik entzuten… Euskarazko harremanik ez dut lanean. Horraino heldu naiz… Gaur gaurkoz ez dut gehiago saiatzeko asmorik, hamaika eginkizun ditut. Dakidana erabiltzen saiatzen naiz, baina kosta egiten zait, asko: lotsa ematen dit, okerra besterik ez dut egiten hitz egiterakoan, jabetzen naiz horretaz eta ez dut batere ondo eramaten. Denbora behar izaten dut esaldiak osatzen, pazientzia handia behar du nirekin euskaraz hitz egin nahi duenak: nekagarria naiz!”.

Enrike Díaz de Durana Santa Coloma, ongi etorri euskaraz bizi nahi dugunon herrira!