Txikien etorkizuna kanpoan ere jokatzen da
- Soziolinguistika Klusterrak II. Jardunaldiak egin zituen otsailaren 20an, Donostian. Hainbat gairen artean, eskola orduz kanpoko euskararen erabileraz aritu ziren. Tarte berezia izan zuen bestalde, teknologia berriek euskarari eskain diezaioketen aukera sortak.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Elorzak adierazi zuen ez dela egokia alderatzea eskolan haur horiek jasotzen duten ezagutza eta eskolatik kanpo egiten duten erabilera. Alegia, eskolan gazteek barneratzen duten hizkera, erregistroa, formala dela, ikasgai eta edukiekin lotua, eta erregistro horretan erabilera egokia egiten dutela. Baina eskolak, gaur gaurkoz, ez duela hizkera kolokiala, komunikatiboa, lantzen eta, beraz, esparru informalean erabiltzeko beharrezkoak dituzten bitarteko eta estrategiak falta zaizkiela gazteei. Arlo ez formalean erabilera areagotu nahi bada eta eskolak horretan zereginik badu –berak baietz uste du–, eskolaren jarduna ezin daiteke %80an entzutera eta idaztera mugatu.
Jardunaldiotako beste gai nagusia teknologia berriak eta hizkuntzak izan ziren. Vicent Partal Bartzelonako Vilaweb komunikabideko zuzendariak oso hitzaldi interesgarria eman zuen, eta esan zuen gaur egun ez dela nahikoa hizkuntza jatorrizko lurraldean normalizatzea, kanpoan ere normalizatu beharra dagoela. Partal katalan hizkuntzaren esperientziatik ari da eta hartatik gomendatzen digu euskaldunoi euskara hizkuntza globaltzat lantzea.
Estu-estuan hartuta, hizkuntza global nagusi bakarra dago gaur egun, ingelesa. Gertatzen da Interneten hizkuntza bakoitzak daukan presentzia ez dagoela automatikoki lotuta hiztun kopuruarekin. Ondorioz, hizkuntza baten erabiltzaileek lortu dezakete berenak Interneten presentzia edukitzea, halako globaltasun bat, hiztun gehiagoko beste hizkuntza batzuek baino handiagoa.
Partalek Interneten presentzia handiena duten lehen 40 hizkuntzak definitzeko erabili du “global” terminoa, eta hizkuntza aniztasunak elebitasunak ez bezalako aukera ematen duela adierazi du. Interneteko lehen 40 hizkuntza horien artean egotea da hizkuntza kanpoan normalizatzea, Partalen iritzian. Behin ranking horretan zaudela, ezaguna zara, existitzen zara. Bitartean ez. Hori lortua dute katalanek, eta froga gisa adibide bitxia eman zuen: Hanburgo hiriak duen webgunea katalanez ere badagoela konturatu zirelarik, horren arrazoiaren bila hasi ziren, eta, zera jakin zuten, webgunea diseinatzeko enpresak agindu bat jaso zuela, alegia, Interneten presentzia handiena zuten lehen 40 hizkuntzetan jartzeko.
Hiztun kopuruz euskararen tamaina antzekoa daukan Estonia aipatu du Partalek, Interneten daukan presentziagatik guretzat eredugarri izan daitekeelakoan.
Katalunian bezala, Euskal Herrian elebitasunaren inguruan ari gara beti lehian. Elebitasunak gurea bezalako hizkuntza minorizatuak desagertzera daramatzala dio Partalek. Aldiz, Internetek beste hizkuntza guztien artean lehiatzera garamatza eta lehia horretan aukera handiagoak irekitzen zaizkigu, aniztasunak dakartzanak. Hortik aldarrikatzen du komunikatzaile katalanak gurea bezalako hizkuntza txikien etorkizuna hemen bakarrik ez, kanpoan ere jokatzen dela.
Vicent Partal: “Gaur egun ezagutzen dugun telebista amaitzen ari da. Telebista lineala ez da sostengatuko. Etorkizuna kartara egindako telebista da. LTD oraindik ez da hasi eta jada hilik dago. Hemendik aurrera inporta duena da jendeak eta komunikabideek bideo txikiak Internetera igotzea”.
“Ordenagailuak desagertu egingo dira”.
Mundu erreala eta birtuala
Iratxe Esnaola: “Teknologia Berrietan komunikazioa euskaraz ematea premiazkoa da, mundu fisikoan hori islatu dadin”.
Gorka Julio: “Interneten ezagututako jende askorekin harremana dut mundu fisikoan, euskaraz; ni euskarazko Internet munduan murgildu naizelako”.
V. Partal: “Okerra da planteatzea bi mundu bereizi daudela, birtuala eta erreala. Gaur egun jendea ez da Internetera konektatzen, Interneten dago”.
Tresna informatikoak ingelesetik itzuli beharra
I. Esnaola: “Euskarak ezin du itzulpenaren zain egon, euskarak bere erritmoa du mundu fisikoan eta hala behar du birtualean ere. Hori Microsoften eskutik ezin da lortu, berak ezartzen baitu erritmoa”.
V. Partal: “Googlek euskararekin tratu ona izatea lortu behar da. Hori ez da lortzen dirua jarriz, baizik eta Googlen algoritmoetan eraginez”.
“Hizkuntz aniztasun egoeran ingelesa arriskutsua izan daiteke, baina gure kasuan arriskutsuagoak dira frantsesa eta gaztelania. Hor eragin behar dugu lehendabizi. Ez da beharrezkoa guztia itzultzea. Garrantzitsuena da erabakitzea zer itzuli behar den eta zer ez. Garrantzitsuena komunikabideak, kultura eta unibertsitatea norberaren hizkuntzan izatea da“.
Tamainak inporta al du? (.eus ekimena hizpide)
I. Esnaola: “.eus ekimenari atxikimendua emateak badu garrantzia, hor atzean komunitate zabal bat dagoela erakusteko”.
V. Partal: “Tamainak ez du inporta, interesgarriena sortzea da”.
I. Esnaola: “Txikiak izanik ere, beste batzuk baino aktiboagoak gara”.
Hernaniko Txosna Batzordeak azaldu duenez, gutxienez hiru eraso arrazista izan ziren herrian ekainaren 23ko gauean, eta horren harira zabaldutako “bulo eta gezur arrazistak” salatu ditu. Udalak ere adierazpen instituzionala onartu du gertaturikoa gaitzesteko. Amher... [+]
Asteazkenean bozkatuko dute NATOra bideratutako diru kopurua, eta Pedro Sánchez Espainiako presidenteak kuoten igoeran lortutako salbuespenak haserrea piztu du AEBetako eta Europako zenbait herrialdetako gobernuetan.
Sindikatuak adierazi du bi ospitale horietan behin-behinekotasunean daudela langile gehienak, eta ordezkapenak ez direla bermatzen; ondorioz, langileen lan-karga areagotzen dela. Gehitu du larrialdi zerbitzuetan “gainkarga” dagoela.
Egungo kurduerazko idazle esanguratsuenetakoa da Mizgin Ronak. Zortzi liburu ditu idatzita, bost eleberri eta hiru olerki liburu. 16 urte zituenean ihesera jo zuen, eta urte eta erdiren ondoren haren jaioterrian atxilotu zuten, Diyarbakirren. 1992an, 18 urte besterik ez zituela,... [+]
Irango hiru gune nuklearrei eraso diete AEBek pasa den asteburuan. Donald Trump eta aiatolaren arteko pultsuan eta Netanyahuren rolean zentratu dira hedabideak albistea ematerakoan, ez ordea bertoko zein diasporako herritarren larritasunean: Teheranetik ihes egiteko bultzakada,... [+]
Madrilgo presidente Ayuso faxistak itsuskeria egin dio EAEko lehendakari Pradalesi, euskaraz aritu delarik, harrokeriaz, aldibereko itzulpen sistema erabiltzeari uko egin eta alde eginda. PPko senatari batek ere “txorradatzat” hartu du “hogei... [+]
Lehengoan batera elkarrizketatu gintuzten Gonzalo Hermo poeta galiziarra eta neu. Kontatzen nion niri ere gustatuko litzaidakeela esatea nire aurrekoak marinelak izan zirela, baina nire familian denak dira galdatzaileak. Gainera, eremu industrial batean bizi naiz, itsasotik... [+]
Prekaritateak prekaritate, Euskal Herriko ezkerreko militanteak, oro har, ez gara txarto bizi. Udako oporrak dira horren adibide, asko baikara atseden plan bikaina dugunok; ikastaldi aroko gure ekologismoari, ordea, keroseno kiratsa dario. Zein baino zein hegaldi garestiagoak... [+]
Wesley Clark AEBetako jeneralak azaldu zuen moduan, 2001eko plana zen bost urtetan zazpi herrialde hartzea: Afganistan, Irak, Somalia, Sudan, Libano, Siria eta Iran. Ez dira bost urte izan, baina denak, azkena Siria, erori dira, Iran izan ezik.
Iranek erasoak Sirian, Iraken... [+]
Lau urtero hiru txapelketa jokatzen ari da Oihana Bartra Arenas azken hogei urteetan. Bertsolaritza lehia baino gehiago dela jakitun da, baina lehia uzteak ekar lezakeen amildegiak beldurra ematen dio.
Reggaetonarekin eta antzekoekin, musika estilo bat ez ezik, Puerto Ricok beste ideia bat zabaldu du mundu osora: turistifikazioaren eta iragan kolonialaren artean dagoen lotura estua. Milioika jarraitzaile dituen Bad Bunny artista da mezu horren bozgorailu. Azken diskoan Jorell... [+]