Porruako euskalduna
- Porruan (Asturies) Museo Etnografikoan bisita amaitzen ari ginen, alde egin aurretik harreran salgai zeuzkaten liburu eta diskoei begira. Erreparatu nion aulkian eserita zegoen gizonezko adinekoari. Zimela, bisera buruan, kontraste apur bat egiten zuen museoaren larrekotasunarekin, eta aldi berean antzematen zen etxean zegoela.
– Pues del País Vasco.
– Euskaldunak! Zer moduz?! –eta hortik aurrera euskaraz bota zuen parrafada, sorpresak gogoan hartzen utzi ez zidana.
Luis Manuel Romano Haces, 85 urte, Mexikon “en la mera capital” jaioa, familia indianokoa, Porruan beste asko bezala. Euskara non ikasi zuen? Ba, Comillasen, ikaskide euskaldunekin, eta burmuineko artxibotik hasi zen izenak ateratzen: Rekondo donostiarra, Forcada Odriozola Tolosakoa, beste bat gernikarra –Jaio bigarren abizena–, Nebreda –Algortako familia handiki batekoa–, Mendia Etxaniz, Zumarraga edo Urretxukoa... Eta memoriak egin ohi dituen lotura horiekin, hasten da kantatzen “Zibilak esan naute/biziro egoki...”. Mendia hark Iparragirreren kanta guztiak zekartzan liburutxo bat oparitu omen zion. Segidan “Ara nun diran, mendi maiteak...” eta pasartearen bukaerara iristean dio bi bertsio zeudela, bata “Ara España” zioena eta bestea “Ara Euskalerri”. Berriro memoriak beste salto bat eta Gernikako Arbola eta Eusko Gudariak kantatu ditu elkarren segidan, abertzaleen mitin bati azken puntua jartzen balebil bezala.
Gerra oste bete-betea izan eta euskara galarazita omen zegoen Comillaseko seminarioan. Errebelde tankera du gizonak eta horrek erakarriko zuen hizkuntza debekatura. Horrek eta hizkuntzekiko erraztasun eta zaletasun izugarriak. Lanbidez alemanetik gaztelaniarako itzultzaile izan da 30 urte pasatxotan, Bartzelonan. Ehundik gora liburu omen dauzka itzulita. Gaiak, zuzenbidea eta matematika ez beste guztiak. Interneten ageri dira haren itzulpenetako batzuen aipamenak, tartean Alma Mahleri buruzko bi, autobiografia bata eta La novia del viento bestea.
Zenbat hizkuntza ote dakizkien, ezin kontu garbirik atera: Comillaseko latina eta grekoaz aparte, bablea ez duela sekula benetan hartu, katalana menderatzera ez zela iritsi... Ahoskeran nabari zaio ingelesez ondo mintzatuko dela eta errusiera eta hebraiera behintzat lardatzen bide ditu, Ameriketarako itsas-bidaia eta egonaldietan ezagututako judutarrei esker. Mexiko hiriburuan, osaba batek zeukan kantinan zerbitzari ibili zen 1950eko hamarkadan. “Kantina ederra oso, Mexikoko onenetarikoa, Antzokitik hurbil, handik pasatzen ziren artista eta musikariak a tomar...”.
Etcéterarekin bukatzen ditu esaldiak sarritan, hitzak bizkor jaulki arren ideiak are azkarrago datozkiolako. Comillaseko garaian germanofiloa, anarkista alemanen kanta bilduma bat egina dauka, eta erlijioan, “ateoa ez, agnostikoa ere ez, panteista naiz”. Aita gurea eta Agur Maria bizkaieraz errezitatzen ditu.
Mende eta erdi kalkulatzen dion Erardt piano desafinatuak ez dio uzten notak behar bezala ematen, baina lotzen ditu potpourri gisa Ama begira zazu, Akerra ikusi degu eta Boga boga; “ez det nik ikusiko”ra iristean “zeinen tristea!!” dio, begiak bustita. Bere alaba Elgak, Alemanian bizi baita, “gaztainen kanta hori” (Ator, ator) gogoratzen du herriminak erasaten dionean.
PD. Porrua, Llanesetik lau kilometrora, 400 biztanle, Europako Kultur Herria izan zen iaz. Herriaz eta museoaz www.porrua.net. Luis Romanoren senitartekoen emaitza dira museoko etxe eta lurrak.
Astelehenetik igandera askotariko 106 jarduera antolatu dituzte auzoko bizilagun eta eragileek, parte hartzea, auzo harrotasuna eta autogestioa ardatz. Aurten Poliziak bortizki hustu berri duen Korda espazioa izango dute gogoan. Hamazazpigarren edizioa da aurtengoa.
Ostegunean hiru hilabete beteko dira Gasteizko lorezainak greba mugagabea hasi zutenetik aho batez, ELA, LAB eta ESK sindikatuek deituta. Gasteizko parke, igerileku eta berdeguneak belarrak eta sasiak janda ikusteak oso ikusgarri egin du greba, baina iragan astean... [+]
Eskirozko BSH lantokia ixteko asmoa plazaratu zutenetik lan taldearen mediku-bajak bikoiztu baino gehiago egin direla salatu dute gaur: "Abenduan prozesua hasi zenean lan taldearen %4 zegoEn bajan, orain %13 baino gehiago dago", adierazi du Sergio Ayucar BSHko langile... [+]
Hau idazten ari naizela, kanpaina bukatzear dugu. Datorren astelehenean jetzaldi batera pasako gara. Horrek esan nahi du hiru egunetik behin egingo dugula gazta, eta gaztek izango dituztela bospasei kilo. Uztailaren bigarren astean edo utzi egingo diogu gazta egiteari.
Duela egun batzuk Zeraingo mendietan nenbilela, gorpu bat topatu nuen bidearen erdian. Lehen aldia zen halakorik ikusten nuela, eta kosta zitzaidan identifikatzea. Bere tamaina txikia ikusita, kume bat izan behar zuela pentsatu nuen; baina oker nenbilen. Munduko ugaztun... [+]
Loratu da. Kostata baina loratu da, bai, arkakaratsa (Rosa spp.). Lore arin, mehe, hegalari itxurakoa da, arrosa bat da eta lorea ere arrosakara eta zuriaren arteko kolorea du. Urtero loratzen da lurrin fina zabalduz. Lore horiek destilatu egiten dira, ia erabat kosmetikan eta... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Oraindik ez dago garbi noiz arte eutsiko dion bere erabakiari Pedro Sánchez Espainiako Gobernuko lehendakariak, baina korapilo handi samarra sortzen ari da NATOren barruan, honek aurrekontu militarra %5era igotzea arbuiatu ondoren.
Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena
Ostiral goizaldean emakume bat eta bere semea etxegabetu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kaleko 82. zenbakian. Espainiako Poliziaren laguntzarekin, epaitegiko segizio judiziala etxebizitzan sartu eta eta bizilagunak kanporatu dituzte.
Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.
Eguzki elkarte ekologistak salatu du Donostiako parkean gertatutakoa. Parkean bizi diren hainbat paumari lumak erauzi dizkiote, odoletan utzita. Beraz, erasoa izan dela ondorioztatu dute eta ez dela hegaztien lumaberritze prozesu naturala izan. Eguzki