Unibertsoko urik zaharrena

Effelsberg erradioteleskopioa.
Max Planck Erradioastronomia Institutuko lantalde batek, 100 metroko diametroa duen Effelsberg erradioteleskopioa erabiliz, orain arte Lurretik urrutien antzeman den ura topatu du.
Ura lurrun egoeran aurkitu dute, MG J0414 0534 izeneko quasarrean, eta zehatzago esateko, quasar horretan dagoen zulo beltzaren inguruko hauts-lainoetan. Kontuan hartu behar da, hala ere, hori ez dagokiola orainari, iraganari baizik: MG J0414 0534 quasarra gugandik 11.100 milioi argi-urtera dago, hau da, unibertsoak oraingo adinaren bostena zuen garaiko irudia jasotzen dugu harengandik.
Aurkikuntza honek Big Bang-a gertatu eta 2.500 milioi urtera unibertsoan ura bazegoela frogatzen du. Hau da, unibertsoko urik zaharrena aurkitu dute. Edo gazteena, nola begiratzen den.

Azkenak
Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]


Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


2024-04-22 | Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.


2024-04-22 | Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]


'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]


Eguneraketa berriak daude