Harritu naiz nazio-gabe izatea modan dagoela idatzi duzunean, Eider. Hori duela hilabete batzuk izango zen, merkatu eta mundu globalaren onurak sartu nahi zizkigutenean. Hori bukatu da, egunkariak irakurtzea besterik ez dago: krisitik nazionalismoak aterako gaitu. Espainiako Industria ministroak esan du: espainolek produktu espainol gehiago kontsumitu behar dituzte (kuota 150 eurotan ezarri du), espainolago izateko eta Espainia krisialditik ateratzeko, bide batez.
 
Obamak ere Buy American klausula sinatu du, 30eko hamarkadako depresiotik datorren eslogana berreskuratuz: “Be American, Buy American”. Eta hortxe dabiltza Erresuma Batuko birfindegietako langileak, atzerriko langileen kontra greban eta Union Jack banderaren gurutze zuriak baliatuz beren leloak idazteko: “British jobs for British workers”. Eta banderez ari garela: ez al daude ba hiru masta berri Gasteizko Legebiltzarrean, bandera banarekin? Antinazionalismoaren seinale? Bai zera! Beste kontu bat izango litzateke bandera horietako bakoitzak zer ordezkatzen duen argitzea: nazio bat, nazioen nazio bat, kapitalisten batasun bat, erreinu bateko autonomia-erkidego bat edo estatu kolonialistaren boterea. Modak joan, modak etorri, beti gainean dugun eztabaida.
 
* * *
 
Urtero sei milioi ume hiltzen dira gosez munduan. Hiru milioiri klitoria ebakitzen diete. 2008an bederatzi gerra egon dira munduan, eta 40 gatazka armatu –gehienak ez dira amaitu–. Espainian, diru-sarrerarik gabeko 800.000 familia omen daude. EAEn, egunero hamaika (11) emakumek bikotekidea salatzen dute tratu txarrengatik. ETAk heriotza-zigorra ezarri eta exekutatzen du. Kamiseta bat nahikoa izan daiteke norbait erakunde armatuko kide bezala auzipetzeko.
 
Ondo da. Ezagutzen dugu errealitate hau. Zutabegile garen heinean, ahotan izan beharko genuke hau guztia etengabe? Genozidioak, arma kimikoak eta ablazioak hizpide ez baditugu “azkazala apurtu zaion erreginaren papera” betetzen ari gara? Ez al dago erdibiderik?
 
* * *
 
Arrazoia duzu, Juanjo. Inork ezin du munduaren sufrimendu guztia sufritu. Fisikoki ezinezkoa da. Hala ere, munduagatik sufritzeko pribilegioa dugu, ez dakit behar bezala estimatzen dugun. Ez dut uste Gazako emakumeak asko kezkatuko direnik Zimbabweko kolera epidemia dela eta ez dela, eta alderantziz. Guk, ordea, informazioaren autobidean sartuta, eta gure filiak eta fobiak tarteko, asaldura sentitzeko baimena dugu injustiziak hartzen dituen forma desberdinen aurrean.
 
Beste kontu bat da, noski, zirrara horrekin zer egiten dugun.
 
1924an, Gerra Handiaren hamargarren urteurrenaren karietara, Ernst Friedrich izeneko bakezale batek Krieg dem Kriege! (Gerrari gerra!) izeneko argazki-liburua kaleratu zuen. Helburu argia zuen bakezaleak: gerrako irudiak errebultsibo moduan erabiltzea. Mutilazioak, aurpegi triskatuak, gizon exekutatuak, gosez hildako umeak... Hori guztia ikusita nork ez zuen gerraren kontra erradikalki egingo? Liburuak arrakasta handia izan zuen. Baina berrargitalpen eta itzulpenak alferrik egin ziren. Gerra Handia baino handiagoa izan zen beste gerra bat etorri baitzen berehala. Eta beste batzuk beranduago.
 
Baikorra naiz izatez, ordea, eta pentsatu nahi dut ondo dagoela jakitea, ikustea, sufritzea. Besterik ez bada, perspektiba lortzeko: gure sufrimendu barregarriak beti aterako baitira onik munduko sufrimenduarekin konparatuz gero.