Harreman arriskutsuak

Francoren garaiko espetxea
Madril, 1979ko urtarrilaren 11. Arriskugarritasun Sozialaren Legea indargabetu zuten Espainian. Lege hura 1970ean onartu zuten; haren testuan irakur zitekeen, besteak beste, homosexualek eta transexualek “delitu-ekintzak nahiz ekintza antisozialak burutzeko joera” zutela. Joera horren aurrean, ez zen beharrezkoa pertsona “arriskutsu” horiek deliturik egitea atxilotuak eta espetxeratuak izateko. Alderantziz, komenigarria zen haiek gizartetik baztertzea kalte larriak eragin baino lehen.

Baina homosexualen aurkako jazarpen frankista ez zen 1970ean hasi. Hori bai, lehen garaietan frankismoa lanpetua zebilen disidentzia politikoa deuseztatzen, eta gai sozialetan 1933ko abuztuaren 4ko Ley de vagos y maleantes delako lege errepublikarrarekin jarraitzea erabaki zuten. “Gaizkileak eta proxenetak, eskale profesionalak eta haurrak, gaixoak eta elbarriak eskale gisa esplotatzen dituztenak” zituen jomuga lege hark. Baina 1954an legea aldatu eta zerrenda horri homosexualak erantsi zizkioten. Homosexualak zentro espezializatuetan sartu behar zirela zioen legeak, bertan “errehabilitatuak” izan zitezen. Baina aurrekontuek sekula ez zuten horrelakorik aurreikusi eta, besterik gabe, joera sexual “desbideratua” zutenak espetxe arruntetan sartu zituzten.

1970ean lege hura derogatu zuten ofizialki. Praktikan, izena baino ez zioten aldatu. Kolektibo berberak jazarri zituen lege berrituak eta, homosexualen kasuan, bost urtera arteko kartzela zigorrak ezarri zizkieten. Auzitegi Gorenaren Fiskaltzaren memorien arabera, Arriskugarritasun Legearen ondorioz 58.000 atxiloketa eta 21.000 kondena izan ziren. 4.000 atxilotu homosexualak izan ziren, ia guztiak gizonezkoak, eta 1.000 baino gehiago espetxeratu zituzten 1970etik 1979ra; 1970 baino lehenagoko daturik ez dago.

“Arriskutsu sozialek” ez zuten indultua, baldintzapeko askatasuna edo zigor murrizketa lortzeko aukerarik. Trantsizioan ere azkenak izan ziren espetxea uzten; preso politikoak ez zirenez, amnistiak ez zituen askatu. Ezkerreko hainbat alderdik, intelektualek eta zenbait kolektibo profesionalek batu behar izan zuten, UCDri presioa egin eta, duela 30 urte, Arriskugarritasun Legea bertan behera gera zedin.

Espainiako gobernuak neurriak hartu dituela esan arren, garai hartan atxilotutako eta espetxeratutako homosexualen polizia-fitxak komisarietan daude oraindik. Antonio Ruizek, esaterako, bost urteko borroka behar izan du beraren espedientea txikitu ahal izateko, polizia batek NAN eskatu eta bere lankide bati “kontuz, hau marikoia duk” esan ondoren. Lege horren gainerako biktimek, ordea, ez dituzte beren fitxak desagerrarazi nahi; Espainiako Artxibo Historikoan gorde nahi dituzte, guztien memorian, alegia.

Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude