«Cat domeinua lortu bazen, .eus ere lortuko da»

  • PuntuEus elkartea aurkeztearekin batera, .eus domeinuarekin amesten hasi gara guztiok. Domeinuen esleipenari buruz pixka bat gehiago ulertzeko Puntcat-eko –.cat domeinua eskuratzeko lan egin duen elkartea– zuzendari ohiarekin hitz egin dugu.
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Amadeu Abril da gaur egun domeinuak esleitzeaz arduratzen den ICANN erakundea hobekien ezagutzen duen pertsonetariko bat, ia lau urtez bertako Administrazio Kontseiluko kidea izan baita. Eus ekimena ere gertutik ezagutzen du, laguntzaile ari baita. Une honetan gehien kezkatzen duena AEBetako Gobernuak domeinuen onarpen prozesuan izan dezakeen esku-hartzea da, horrek epeetan atzeratzea eragingo bailuke eta “hori kaltegarria da, bai ekonomikoki eta baita ziurgabetasuna sortzen duelako ere”.

Puntcat elkarteko zuzendaria ICANN erakundearen barnean egoteak izan al zuen eraginik .cat domeinua eskuratzerako orduan?


ICANN sortu baino lehen ere hainbat lan eta bileratan parte hartu nuen. Beraz, ICANN erakundeak nola funtzionatzen duen, galderak nori zuzendu behar zaizkion, gauza bakoitzak zer epe dituen edo TLD [Goi mailako domeinu izena] bat lortzeko eskaera nola egin ezagutzen nuen. Hala, jakintza horiek eskuratzeko ez genuen profesionalei ordaindu beharrik izan. Baina ni ICANNen egoteak ez zion .cat hautagaitzari ez kalterik eragin ezta mesederik egin ere. TLD bat ez da onartzen edo ukatzen adiskidetasun edo ezinikusi kontuengatik.
 
Nik banekien gure hautagaitza berria eta espero gabea zela eta irakurketa “politikoak” zituela. Horregatik oso ongi egina egon behar zuen. Edozein akats txiki kaltegarria izango litzateke, ICANNi ez baitzion grazia izpirik egin .cat-en eskaerak.
 

Cat domeinua lortzeko egin zen bidea beste ekimen batzuentzako eredu bihurtu da. Eredu katalana “kopiagarria” al da domeinu horiek lortzeko?


Cat domeinuak bidea ireki zuen dudarik gabe. Batetik, horrelako eredua lortzea posible zela erakutsi zuen eta bestetik, bideragarria izateaz gain, “gatazkarik sortzen ez duten” domeinuen adibide bilakatu da.
 
Cat domeinua .eus bezalako ekimenen edo .berlin bezalako hiri domeinuen eredu bilakatu da. Ordura arte domeinuak lurraldetasunari loturiko irizpide politikoetan (.fr, .es, .uk...) edo jarduera ekonomikoarekin zerikusia zutenetan (.com, .org, .museum, .trave...) oinarritzen ziren. Cat-ek beste irizpide batzuk zehaztu zituen: “Hiztegia” (hizkuntza eta kulturari loturiko komunitatea) eta ez “pasaportea” edo “diru-zorroa”.
 
Zailena ICANNi .cat-ek egon behar zuela ulertaraztea izan zen. Cat domeinua lortu bazen, .eus ere lortuko da. Uste dut .eus oso ongi bideratua dagoela, zentzu guztietan.
 

Zer izan behar da kontuan prozesua arrakastatsua izan dadin?


Arrakasta lortzeko bi maila daude: domeinua lortzea eta erabilgarri egitea. Lehenengo kasurako hautagaitza irmoa behar da, domeinua sustatzen duenaren egonkortasuna eta gaitasuna erakusten duten irizpide teknikoz, finantzarioz eta profesionalez lagundua.
 
Baina .eus bezalako zerbait ezin da ikusi soilik proiektu profesional gisa. Erabilgarria izan dadin eta Interneten “euskal barrutia”ren nortasuna eta ikusgarritasuna sustatu dezan, ardatza izango den talde baten inplikazioa behar da, babes zabala eta komunikazio ona.
 

Interes politikoek edo lurraldetasun kontuek trabatu al dezakete .eus domeinua lortzeko prozesua?


Gaur egun hiru gauzek oztopatu dezakete .eus domeinua: baldintzak betetzen ez dituen hautagaitza aurkeztea (eta hori ez da .eus-en kasua), ICANNek prozesuarekin ez jarraitzea erabakitzea (eta hori ICANNek ez du “bere borondatez” egingo) edo kanpo faktoreek atzeratzea edo geldiaraztea. Hirugarren horri dagokionez, kezkagarria da AEBetako Gobernuaren esku-hartzea. Hainbat urte domeinuak liberalizatzeari buruz hitz egiten aritu ondoren, Gabonak baino lehen hainbat eskutitz bidali zituen esanez ez direla beharrezko azterketa ekonomikoak egin. Daukaten beldurra betikoa da: Domeinu berri asko esleitzeak enpresen edo instituzioen kostuak igoko lituzke, horiek hainbat domeinu babestu beharko bailituzkete. Barack Obamaren administrazio berriak honi buruz zer iritzi duen ikusi behar da, prozesua geldiarazteko eskatu dutenak Bushen administrazioko goi karguak baitira.
 

Zergatik lortu beharko litzateke .eus domeinua?


XXI. mendean Interneten zaude edo ez zara. XIX. mendean literaturarik, forma idatzirik, libururik izan ez zuten hizkuntzak gaur egun desagertuta daude edo desagertzear daude. XX. mendean eskoletara sartu ez ziren hizkuntza gutxik biziraun dute. Ondoren irratia eta telebista etorri ziren. Gaur egun Internet dago. Hizkuntzei eta kulturei prestigio soziala eman behar zaie. Interneteko euskal eremu horretan euskaldunek Txapeldunen Ligan jokatzen dutela erakutsi behar da, ez 2. B mailan. Beraz, .eus-ek prestigio soziala ematen du, normalizaziorako baliagarria da eta euskaldunen nortasuna indartzen du. Eta kanpotik begiratuta “barrutia” ikusgarri bihurtzen du, jendeari galderak eraginez: “Errentagarria al da merkatu hori?”, “nire software edo zerbitzua euskarara itzuliko al dut?”.
 

Cat domeinuarekin ia lau urte daramatzazue. Zer balantze egiten duzu?


Oso positiboa izan da. Domeinuak funtzionatu du, 33.000 domeinu baino gehiago erregistratu dira, nahiz eta .cat domeinu bat lortzeko irizpideak oso murriztaileak eta prezioak oso altuak diren –hasierako urteetan beharrezkoa da horrela izatea–. Bestalde, “gatazkarik”, ez politikorik, ez teknikorik sortzen ez duen domeinua dela frogatu da. Baina .cat-en arrakastarik handiena, “kalitate oneko” domeinua izatean datza: Googlek .cat domeinu pean indexatuta dituen orrialdeak beste edozein domeinu ertain edo txiki baino gehiago dira. Azkenik, erregistratutako domeinuen %30 baino gehiago Interneten lehenago inolako presentziarik ez zuten pertsona edo erakundeek egina izan da. Hau da, erabiltzaile eta eduki berriak erakarri ditu Internetera. Horixe izan da bere arrakastarik handiena.
ICANN
1998 urtera arte Internet AEBetako Gobernuaren esku zegoen. Urte horretan ICANNen sorrerarekin AEBetako Merkataritza Ministerioarekin kontratu bat sinatu zen. Hala, Gobernuak kontrolatutako sarea sektore pribatuaren esku geratu zen. Praktikan baina, botere transferentzia hori “zaintza” bilakatu da.

Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Sektore publikoan gurasotasun baimena luzatu eta seme-alaba bakoitzeko diru laguntza handituko duela iragarri du Jaurlaritzak

Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.


Eguneraketa berriak daude