Inazio Uriaren hilketak udal eraketaren ohiko biharamuna utzi du ANV-EAE gobernuan den lekuetan. Batetik, Madrildik aztertzen dituzten mugimenduak daude, gobernuan dagoen alderdiaren beharretara indarrean jarriko direnak ala ez. Bestetik, udalaren bertako indar harremanen neurketa berria azaleratzen da. Lehenik eta behin, komeni da azpimarratzea indar harreman berri batek gehiengo zaharra alboratzen badu, hori zilegi dela demokrazian. Azpeitian orain arte izan den udal eraketa da horren lekuko, EAJren gehiengoari beste gehiengo bat nagusitu zitzaion eta kito. Eta kasu bakoitzak mereziko du dagokion balorazio politikoa, baina ez dago gehiengo berriak osatzeko zilegitasuna zalantzan jartzerik.

Zeren gainean eraiki, ordea, gehiengo berria? Azpeitiko ANVk, EAk eta Aralarrek ez zuten halako hilketarik aurreikusiko seguruenik -ohikoan beti bestearen etxean gertatzen da-, baina biolentzia eta gatazka medio arazorik izan zezaketela bai, horregatik hitzartu zuten gisa eskubideei buruzko puntu orokor bat, jakinik horrek une hartako akordioa gauzatzeko baliagarria zela, baina zerbait gertatuz gero, horrek ezer gutxirako balioko zuela eta unean uneko erabakiak hartu beharko zituztela, bakoitzaren jokaeraren arabera. Hala izan da, eta EA eta Aralarrek udal gobernua utzi dute.

ETAk euskal politikan ez duela eragin behar esaten da, baina behin eta berriro erakusten da baldintzatzen duela, eta nola gainera. Ez badu eragin behar, ez dadila ETAren jarduna kontuan hartu eta listo. Baina zentzu bako kimera da hori. Eta horregatik ez du zentzurik esatea ETA izango ez balitz moduan jokatu behar dela, sarri politikari askoren artean entzuten den bezala.

Ez da ona ez eraikitzailea gobernagarritasuna ETAren aurkako jarreran oinarritzea. Batetik, hori ANV -edo dena delako sigla- zeharka ETArekin parekatzea delako; Ajuria Eneko Itunean saiatu zen hori eta emaitza porrota izan zen. Baina kontua da, gobernagarritasuna are eta argudio ahulagoen gainean egituratzen dela oraindik, ETAren atentatua ez kondenatzearen gainean hain zuzen. Uriaren hilketak Azpeitiko herritarren gehiengo oso zabalen arbuiatzea eta gaitzespena ekarri du, eta ANVk jasan beharko ditu hilketa ez arbuiatzea edo ez gaitzestearen ondorio politikoak. Baina ANV ez da atentatuaren egilea, ez du ados egon beharrik atentatuarekin eta, gainera, seguru, ANVren hautetsi eta boto emaile asko ez dagoela ados hilketa berri honekin. Hori egitea, EAJ, EA edo Aralarri ilegalizazio politiken ardura egoztea bezala da.

Pertsona baten hilketa da giza eskubideen urraketen adierazpide gorena, baina giza eskubideen beste urraketa asko ere badira Euskal Herrian, joan den astean atxilotutako ustezko etakideen tortura salaketek argi adierazten duten moduan. Gobernagarritasuna edo akordio politikoak giza eskubideen etikaren oinarrian aztertu behar badira, modu orokorrean egin behar da, eta ez bakarrik ETAren hilketen kasuetan bakarrik.

Gobernagarritasuna ETAren kondena edo gaitzespenaren ardatzean eraikitzean, herritarrei proiektu politiko desberdinak gauzatzeko dituzten eskubide eta aukerak ezabatzen zaizkie. Hirigintza, politika sozialak, zerga bilketa, kultura eta abarrei buruzko hainbat ikuspegi dituzte alderdi politikoak, eta dena ETAren kondenapean estaltzen bada, errealitate anitza ukatzeaz gain, herritarrek ikusmolde desberdinak garatzeko duten eskubidea nabarmen kaltetzen da. Azpeitian -edo Arrasaten...- botere aldaketa izan daiteke eta zilegi da, baina botere jokoa da, ez etika edo ETAren aurkako eraginkortasun kontua. ANVk ere atera beharko ditu bere kontuak, koalizio gobernuek sarri dakarzkie deserosotasunak kideei, baina deserosotasun maila batzuek gainezka egiten dute eta orduan ura, saihetsi eziniko moduan, mahaian barreiatzen da, bazterretik jauzi eta lurrean galdu arte.