Katebegi galdu bat
Jon Andoni Irazusta ::Joañixio
Ekin argitaletxea, 1946 (1991n EEEk berrargitaratua)
orrialdeak ::202
prezioa ::6€
Egia da, errautsez beteriko urteak izan ziren, idazten zen, baina gutxi, atzerritik. Galdua zen dena. Izan ordea, baziren idazleak. Jon Andoni Irazustak 1946an publikatu zuen Joañixio, bere lehen nobela, Buenos Airesko Ekin argitaletxean. Nire eskuetara irisi den edizioa, Euskal Editoreen Elkarteak 1991n argitaratua, Gotzon Garatek apailatu zuen.
Joañixio, zioen Garatek sarreran, euskaraz idatzitako lehen nobela errealista izan zen. Europako beste literaturekin alderatuz 76 urteko atzerapenez heldu zitzaigun errealismoa, partean, gerra osteko giroak eraginda, ohitura-eleberria bazterrean uztearekin.
Zailtasun handirik gabeko istorioa da: Joañixio gaztea Argentinara doa artzain Amezketatik. Han urte asko bizi ondoren etxera bueltan, dirudun baina zahar, ezagunik gabe, bere iloba Maitexarekin ezkonduko da. Momentu hori –nobelaren zati interesgarriena, gaur egundik begiratuta– iritsi bitartean Joañixioren joan-etorrien berri emango zaigu: artzain bizimodu bakarti eta errepikakorra.
Uste dut Garatek arrazoi zuela liburu hau errealistatzat hartzean, bi arrazoirengatik: egileak darabilen hizkera oso kalekoa da, batetik, eta horrek urrundu egiten du ohitura-eleberrien molde puristetatik; bestetik, pertsonaien barne gatazkak nola edo hala azaleratu egiten dira –Maitexak osabarekin ezkontzeko jartzen dituen eragozpenak, etsenplu argiena–. Nobela errealista ez dela diotenen argudioei jarraituz, aitortu behar dut Euskal Herria topos soila baino areago, patua dela protagonistarentzat, aberriaren nolabaiteko idealizazioa sumatzen zaiola idazleari; edonola ere, euskal ohitura-eleberrian ohikoa zena baino lightagoa da hori nobela honetan.
Gatazkak eta istorioko beste min batzuk –kasu, atzerrira beharrak eragindakoa– ez daude oso modu efektiboan kontatuta. Irazustaren prosak sinesgarri egiten dizkigu elkarrizketak, baina narratzailearekin ez da ber gauza gertatzen, non eta ez den ari ekintzaren bat kontatzen. Esango nuke liburuak orri asko soberan dituela, eta euskal literaturaren ikuspegi orokorretik trantsiziozko lana izan zela. Erdibideko urratsa.
Esan dut, katebegi galdu bat zen niretzat Joañixio, deserrian egindako esker txarreko lana, eta hala ere ekarpen xumea egin zuena. Zenbat halako ote dauzkagu, apaletan hautsa hartzen...
Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]
Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]
Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]
Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]
Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]
Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]
Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]
Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]
Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]
Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.
Beasaingo enpresak 1.695 milioi euroko kontratua lortu du Belgikako SNCB-NMBS tren konpainia publikoarentzat 54.000 plaza dituzten bagoiak egiteko. Baina aurretik, belgikar konpainiak eskatu dio bere jarduerek nazioarteko zuzenbidea eta giza eskubideak errespetatzen dituztela... [+]
Musika-eszena antikomertzialean alea jartzeko asmoz sortu dute Aurka kolektiboa. Martin eta Katalin kideekin hitz egin dugu arlo horretako kolektiboen loraldiaz, musika politizatuaz eta musikaren potentzialitateez, industria musikalaz, makrojaialdiez eta beste.
Lizarrako Udalak udarako antolatu dituen bost musika ikuskizunetan eta beste horrenbeste film emanaldietan bat bera ere ez da euskaraz izanen; datorren astean hasiko diren festen egitarauan haurrentzako ekitaldi bat dago euskaraz programatua, justu, erraldoi eta buruhandien... [+]
Abu Youssef Al-Najjar Ospitaleko zuzendari Marwan Al-Hams kanpainako ospitaleen arduraduna da eta Gazako Osasun Ministerioko bozeramailea. Uztailaren 21eko arratsaldean atxilotu dute Israelgo Indar Armatuek.
Eusko Jaurlaritzak eta Bizkaiko Foru Aldundiak bultzatuta eta Agirre Lehendakaria Center erakundearen eta New Yorkeko Columbiako Unibertsitatearen gidaritzapean egindako entzuketa prozesuaren emaitzak aurkeztu dituzte uztailaren 23 honetan. Museoa eraikitzearekin sustatuko... [+]