Ikasle ohiak mihia astintzen
- Atera ezazu mihia! Horra Iruñeko Jaso ikastolak aurtengo Nafarroa Oinezerako egiten digun gonbita. Leloari leial, Jasoko lau ikasle ohi jarri ditugu mihia astintzen. Bakoitzak bere alorrean sona lortu duten ikasle ohiak dira eta euren iritzia eskatu diegu Nafarroan euskarak eta ikastolek duten egoeraren inguruan.
Roberto Martinez Tiko, futbol jokalaria: «Ezinbestekoa da euskararen aldeko apustu sendoa»
Roberto Martínez, Tiko. 32 urteko iruindar hau 1996. urtean Osasunarekin hasi zen jokatzen. 1999an, Athleticera egin zuen jauzi eta egun Eibarren ari da.
Futbol zaletasuna Jaso ikastolan zenbiltzan garaitik datorkizu?
Bai. Jasoko jolastokian beti futbolean aritzen ginen deskantsurako tarte bat aurkitzen genuen bakoitzean. Gainera, ikasle eta irakasleen arteko partidak ere jokatzen genituen. Pike polita egoten zen gure artean.
Osasuna, Athletic eta Eibar ezagutzen dituzu. Desberdintasunik ba al dago aldageletan?
Nahiz eta hiru taldeetan Euskal Herriko jokalariak dauden, egia da Osasunan ez dagoela euskaldun giro handirik Eibarrekin eta Athleticekin alderatuz gero, baina nafar giroa dago.
Futbolari ezaguna eta euskaltzalea zara. Eredutzat hartuko zaitu hainbatek…
Nafarroan oso jende desberdina biltzen gara. Hori horrela izanik, euskararen aldekoek begi onez ikusiko naute, baina ez aurkakoek. Azken horientzat ni euskalduna naiz eta ez nafarra. Baina ni nafarra eta euskalduna naiz aldi berean, ez baitaude bi gauzak inondik inora kontrajarriak.
Ahal den neurrian euskarari laguntzen ahalegintzen naiz. Asko maite ditut bai euskara eta baita euskal kultura ere. Nire ametsa, beraz, euskara normalizatua egongo den Euskal Herri euskaldun bat da. Beharbada oso utopikoa izango da, baina polita da.
Euskararen normalizazioa posible ikusten duzu Nafarroan?
Hemen zailtasun handiak daude euskaraz ikasteko. Euskal munduaren aurka dagoen jendea ohartu beharko litzateke, baina, euskarak ez duela ezeren errurik. Arazoa politikoki ematen zaion erabileran dago. Nafarroan euskararen normalizazioa lortzeko ezinbestekoa da euskararen aldeko apustu sendoa egingo duen gobernua izatea. Nolanahi ere, egun oso zaila ikusten dut hori. Bestalde, guk ere normalizazio horretara iristen lagun dezakegu, gure artean euskaraz gehiago hitz eginez.
Komunikazioaren aldetik, nola baloratzen duzu Nafarroa Oinezek gizartean duen eragina? Kasuan kasuko ikastolaren proiektua, errealitatea eta beharrak gizarteratzen al dira behar bezainbeste?
Uste dut ez direla helburu horiek guztiz betetzen. Egia esan, kasuan kasuko ikastolaren euskararen egoera orokorra ezaguna da, ez baita gauza bera Nafarroa Oinez bat Beran, Erriberan edo Iruñean antolatzea. Baina festa hauetara joaten gara eta sarri ez dakigu benetan zein den ikastetxearen xedea, zein behar dituen, zein den bere egungo errealitatea, eta abar. Horretan hankamotz gabiltza. Alabaina, aurtengo Nafarroa Oinez dela-eta urte osoan zehar egin den kanpaina oso bestelakoa izan dela iruditzen zait. Egin diren ekitaldiak (brake dance eta hip-hop jaialdia, bideoklipa bera...) oso urbanoak izan dira eta horrek oso ongi islatzen du bai Iruñeko errealitatea, bai Jasorena ere.
Euskararen aldeko jaialdiek hedabideetan behar adina oihartzun dutela pentsatzen duzu?
Ospatzen diren egun horietan bertan hedabideen arreta bereganatzen dute, baina ez, ordea, gero. Oso jarraipen txikia egiten zaio eta gizarteak, oro har, ez du jakiten zein izan den eman duen laguntza ekonomiko horren fruitua. Beharbada, xedeak bai egiten direla publiko, baina ez emaitzak.
Jai hauetako egitarauetan ohikoak diren ekitaldiez gain zein beste gehituko zenuke? Eta zein kenduko edo murriztuko?
Aurtengo Nafarroa Oinezen ildoa ikusita, tradizioa eta modernotasuna uztartuko nituzke beste kulturetako ezaugarriak txertatuz; esaterako, taloen postu baten ondoan, kebaben beste bat jarriaz. Azken finean, egungo Euskal Herria oso anitza da eta honelako festek errealitate horren erakusleiho izan behar dute. Gainera, honek jende berria erakar lezake.
Zerbait kentzekotan, folklorismo kutsu handia kenduko nioke festari, ustez euskaldunak identifikatzen gaituen hori. Izan ere, gaur egungo euskaldunak hori eta askoz gehiago gara. Ezin da duela hamar urteko Nafarroa Oinez bat aurten egin, garaiak aldatzen direlako.
Nola ikusten duzu euskararen egoera Nafarroan?
Kalean gero eta gehiago entzuten da euskara eta gero eta guraso gehiagok egiten dute euren seme-alabak ikastoletara eramateko hautua. Gobernuari begiratzeari utzi eta Nafarroako euskaldunok gure bidea egin behar dugu. Honen ildotik, aipatu nahiko nuke euskara naturaltasunez erabili behar dela, Euskaltzainditik igortzen diren arau guztiak bete ez arren. Azken finean, euskara jakitea zer da, euskarazko gramatika arauak ezagutzea eta aplikatzea bakarrik? Euskara zuzen eta egoki erabili behar dela oso barneratua dugu, baina nire ustez bakoitzak bere modura erabili behar du, horrela bakarrik sentituko duelako bere eta suertatuko zaiolako erabilgarri, eta ez zerbait arrotza, edo eskolan hitz egin beharreko hizkuntza. Egun, kazetaritzan euskara jaso eta zuzena erabiltzen da, baina entzuleak, ikusleak, edo irakurleak gertu sentitu behar du euskaraz kontatzen zaion albiste hori eta horretarako, euren ohiko hizkuntzara gerturatu behar da kazetaria, baina kontuz, arrunkerian erori gabe! Beste hizkuntzek duten freskotasuna lortzeko euskarak tuneatzeko beharra du.
Nafarroa Oinezerako ekarpenik egin al duzu?
Jazzari eskainitako gune bat jartzea proposatu nuen eta ideia onartu zidaten. Beraz, egun osoan jazza entzuteko aukera izango da, baita flamenkoa ere, musika estilo hori jotzen duen talde batek parte hartuko baitu. Alde batetik, hainbat jazz musika talderekin parte hartuko dut, eta bestetik, antolaketa lanetan ariko naiz.
Jazza eta ikastolen aldeko jaiak uztartzea ez al da nahiko bitxia? Harridura sortuko duen ekimena izango da, dudarik gabe!
Bai, jende asko harrituko du, baina Nafarroa Oinezek eta, oro har, euskararen alde egiten diren beste jaiek ere horrelako ekarpenen beharra daukate. Azken finean, jai hauek gaurkotu egin behar dira eta Euskal Herrian egun jazzak bere tokia duenez, zergatik ez du eduki behar Nafarroa Oinezen ere? Hautsi egin nahi nituen euskaldunon betiko topikoak. Euskaldun guztiok ez dugu trikitixa, txalaparta, alboka edo dultzaina jotzen, esaterako. Ni horren isla naiz: euskalduna naiz eta jazza maite dut.
Nafarroa Oinezen bideoklipak zuk diozun ildo bera islatzen du: tradizioaren eta modernitatearen nahasketa. Aurtengo jaia orain artekoekin haustera al dator?
Nik ez nuke haustura hitza erabiliko, zabaltze baizik. Euskal munduak jende gehiago erakartzeko beharra du. Hori are eta garrantzitsuagoa da Iruñean; jende askok ez duelako euskara begi onekin ikusten eta hortaz, erakutsi behar diegu euskal mundua ez dela zurruna eta itxia, irekia baizik, eta edonor bere baitan hartzeko prest dagoela. Azken finean, iruindarrek mihia ateratzeko beharra daukagu, baina jendeari besoak zabalduz. Nafarroa Oinezek denen festa izan behar du, ez euskaldun batzuena, edo ideologia jakin bat dutenena soilik eta horretarako, hainbat aldaketa egitea ezinbestekoa iruditzen zait.
Yolanda Barcina, Uxue Barkos eta Miguel Sanz pertsonaia garrantzitsuak dira Nafarroako politikan eta euskarak foru erkidegoan bizi duen egoeran. Musika estilo batekin definitu itzazu.
Yolanda Barcinari Supermanen abestia doakio ondo; Uxue Barkosi jazz balada bat eta Miguel Sanzi Nafarroako jota.
Nola gogoratzen duzu Jason bizitako garai hura?
Asko oroitzen naiz, esaterako, jolastokian lagunekin ematen nuen denboraz eta irakasleekin genuen harreman estuaz. Oso ikastola txikia zenez, denek ezagutzen genuen elkar. Azken finean, familia txiki bat osatzen genuen.
Zein balore edo ezaugarri nabarmenduko zenuke bertatik?
Jason nenbilenean irakasleak oso gazteak ziren, 25-30 urte ingurukoak, eta hori antzeman egiten da lan egiteko moduan. Gogo handia jartzen zuten ikastolak aurrera egin zezan eta proiektua sendo zedin. Denen artetik bereziki Andoni Sagastibeltza leitzarra nabarmenduko nuke gauzak egiteko duen gogo handiagatik. Bera da Nafarroa Oinezeko prestaketen koordinatzailea.
Uste duzu garrantzitsua dela ikastolen aldeko jaiak egitea?
Bai, noski. Urtero-urtero horrelako ekimen bat eginez euskararen eta ikastolen munduan murgilduta dagoen jendea motibatzen da eta euren lanarekin jarraitzen laguntzen die. Halaber, honelako jaiei esker mundu honetan sartuta ez dagoen jendea ohartzen da gu hor gaudela, jende asko garela eta oso gauza politak antola ditzakegula. Gainera, festa irekia da eta hau oso garrantzitsua iruditzen zait. Izan ere, jende asko dago inolako harremanik ez duena euskal munduarekin eta, jai hauen bidez, euskal mundura gerturatzeko aukera dute. Edonola ere, oso desberdina da EAEko euskararen aldeko jaien errealitatea eta Nafarroa Oinezena. EAEren kasuan, oro har, inorentzat ez da euskal mundua arrotza, baina hemen bai. Beraz, aukera ona da Iruñeko jende erdalduna euskal mundura gerturatzeko eta berau ezagutzeko.
Irabazi ekonomikoez gain zein beste onura ekarriko dizkio Nafarroa Oinezek Jaso ikastolari?
Lehenik eta behin, azpimarratu nahiko nuke hemengo egoera zein den aintzat hartuz laguntza ekonomikoa oso garrantzitsua dela. Nafarroako ikastolek ez dute jasotzen EAEkoek jasotzen duten adina diru eta ezin dugu ahaztu ikastola bat aurrera ateratzeko dirua behar dela. Bestalde, Nafarroa Oinezek Jaso ikastola Iruñean ezagutarazten lagun dezake.
Duela astebete, bien arteko mugan Thailandiako eta Kanbodiako tropak elkarri eraso egiten hasi ziren, Frantziaren kolonizazio aldian jatorria duen gatazka berpiztuta. Bi herrialdeek "berehalako eta baldintzarik gabeko" su-etena ezartzea adostu dute astelehenean, 35... [+]
The Lancet aldizkari ezagunak iazko uztailean eginiko "aurreikuspen zuhurraren" ondoren, zuzenean eta zeharka Gazan hilda egon daitezkeen palestinarren kopurua eguneratu du Steven Donziger abokatu entzutetsu estatubatuarrak, The Lancet-en formula... [+]
Horrez gain, Europa behartu egin du gasa AEBei erostera, 750.000 milioi euro xahutu beharko ditu horretan datozen hiru urteotan; beste 600.000 milioi euro gehiago inbertitu beharko ditu han, "inbertsio estrategikoetan"; eta, "ehunka milioi euro", zehaztapen... [+]
Lau egunez Lakuntza milaka lagunez bete du Hatortxu Rockek. Aurtengo edizioak presoen aldeko jaialdiaren bideari amaiera eman dio. Hala ere, abenduak 27rako jaialdi berria iragarri dute: Aske.
Nire gorputza erortzen ari da. Ama kolapsatzen ari da nekeak jota. Nire lehengusuak egunero jokatzen du bizitza laguntza pixka baten truke. Gazako haurrak gure begien aurrean hiltzen ari dira eta ezin diegu lagundu.
GKSk eta Etxebizitza Sindikatuak salatu dute Ertzaintzak eta Gasteizko Udaltzaingoak gogor kargatu zutela "giro lasaian" egiten ari ziren ekimenaren aurka. Lau atxilotu, 11 identifikatu eta hamarnaka zauritu utzi zituzten Poliziaren esku hartzeari buruzko bestelako... [+]
"Pausa taktiko" gisa definitu ditu Israelek. Igandean hasi da eta 35 kamioi sartu dira Gazako zerrendara.
40 urte pasatxoko espetxealdiaren ostean, joan den ostiralean atera zuten espetxetik, eta segituan Libanora eraman, bere jaioterrira. Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz ez... [+]
%37 genero- eta sexu-diskriminazio kasuekin loturik egon ziren, eta aporofobia %33 hazi zen. Gorroto-delituen intzidentzia tasarik altuena Nafarroan identifikatu zuten iaz.
Nafarroako Kutxa Fundazioari esker 41.000 euro bideratuko ditu Palestinara Salam Gaza Gobernuz Kanpoko Erakundeak, umezurtz geratu diren haurrei eskolak bermatzeko gutxienez beste urtebetez. Alor akademikoa eskaintzeaz gainera, babes psikologikoa eta laguntza emozionala... [+]
Irrintzi eta performance taldeak aste honetan egin ditu grabaketak Paul Urkijoren eta Mursegoren eta Aran Callejaren gidaritzapean, eta beste artista batzuekin elkarlanean, Ibon RG-rekin besteak beste. Sitgeseko zinema jaialdian estreinatuko dute pelikula, urrian.
1962ko udan, CNT Francisco Franco diktadorea hiltzen saiatu zen Donostian, ETAren laguntzarekin. Octavio Alberola anarkistak koordinatu zuen ekintza, baina huts egin zuten.
Sendabelarra oliotan beratzeaz ariko gara baina ukendurik egin gabe. Bai, arraroa dirudi baina sendabelar freskoak oliotan beratu, iragazi eta erle argizaria ipinita ukendua egiten ikasi duenari olioarekin beste era batera lan egitea badagoela esan nahi nioke. Oleato edo olio... [+]
Udan, Sargazoen itsasoan (Ipar Amerikako ekialdean) eme bakoitzak 2-3 milioi arrautza askatuko ditu. Baten batek bizirauterik badu, bi hilabeteren baitan ekialderantz igerian hasi eta urte erdi izaterako Azore uharteetara helduko da. Bertan elikatu eta haziko da, urtebeterekin,... [+]