Arkimedesen odisea
Arkimedes (K.a. 287-212) zientzialari handiak papiroan idatzitako zazpi tratatu –horietako bi orain arte erabat ezezagunak– egilea hil eta berehala galdu ziren, garaiko gerrek eta iskanbilek eraginda. 1.300 urtetan ez zen obraren arrastorik izan, baina X. mendean fraide eskribau batek topatu zuen eta, antzinako dokumentu haien garrantziaz jabetuta, pergaminoan hitzez hitz kopiatzea erabaki zuen, papiroaren egoera kaskarra zela eta. Dena den, obrak ez zuen hedapenik izan, eta beste bi mende eman zituen bazterren batean, hauts artean gordeta. XII. mendean fraideek pergaminoak birziklatzeko ohitura zuten, palinpsestoak –beste liburu batzuetatik birziklatutako materialez egindako liburuak– osatzeko, eta halaxe egin zuten Arkimedesen tratatuekin. Pergaminoa goitik behera garbitu eta inolako garrantzirik gabeko otoitz liburua egin zuten. Hurrengo mendeetan liburua eskuz esku ibili zen, 1906an Johan Ludvig Heiberg filologo daniarrak otoitzen azpian zegoena ikusi zuen arte. Hark egin zizkion lehen argazkiak eta, urte batzuk geroago, Sir Thomas Heath historialariak ingelesezko itzulpena argitaratu zuen. Baina ez zuten gaurko baliabide teknologikorik eta edukiaren zati handienak ezkutuan jarraitu zuen.
Hori gutxi balitz, Lehen Mundu Gerran liburua berriro galdu zen. Frantzian berragertu zen, 1930eko hamarkadan, dirudienez bertako bilduma-egile batek Istanbuleko merkatari bati erosi eta gero. Eta bilduma pribatu horren barruan egon da, duela hamar urte dirudun anonimoak zientziaren esku utzi zuen arte.
X izpiei eta argi ultramoreari esker ikusi ahal izan da tratatu horietan, besteak beste, Sirakusako jeinuaren hainbat emaitza matematikoren azalpenak daudela. Eta ikerlariak zur eta lur utzi dituena zera da: gaur egun hainbat problema ebazteko kalkulu integrala erabiltzea beharrezkoa da; bada, Arkimedesek horrelako problemak ebaztea lortu zuen, Newtonek eta Leibnizek kalkulu integralaren metodoa garatu baino 2.000 urte lehenago.
Hernaniko San Joan jaietan magrebtarren kontrako eraso gehiagoren berri eman dute Hernaniko Txosna Batzordeak eta Amher SOS Arrazakeriak. Salatu dute herrian asteak daramatzatela "jarrera, gezur eta ekintza antolatu arrazistak" bizitzen, eta ohartarazi dute: "Hau... [+]
Donostia, 1960. Fermin Leizaola 16 urteko gazteak San Telmo Museoan zegoen Aranzadi Zientzia Elkarteko idazkaritzara jo zuen, bertako Espeleologia Sailean aritzeko prest.
Ez zen San Telmora egiten zuen lehen bisita izan; 1975eko ekainean Zeruko Argia-rekin... [+]
Maribi Ugarteburuk, EHNE Bizkaiaren enkarguz, herrialdeko hamar emakume baserritarren bizi historiak batu ditu Erein, Borrokatu, Bizi liburuan. Azken mende erdian Hego Euskal Herrian nekazaritzan eta abeltzaintzan izandako gertaerak bizi izan dituzten emakumeak dira protagonista.
Zuzendaritzak aurkeztutako Enplegu-erregulazioko espedientea (EEE) atzera bota eta "irtenbide bat bilatzeko negoziaketak hasteko helburuz", Agurain eta Legasako ArcelorMittal enpresako langileek greba mugagabeari ekingo diote.
Argitaratutako oharrean, EHGAM Euskal Herriko Sexu Askapen Mugimenduak ohartarazi du "faxismoa eta ideia faxistak" zabaltzen ari direla mundu mailan, eta "erresistitzeko prest" daudela: "Beldurra baino askoz handiagoa da sentitzen dugun amorrua".
María del Cielo Galindo Puyalek EHUn Master Amaierako Lana aurkeztu du ostegunean, ekainaren 26an. Galindok kitxuaz hitz egin du epaimahaiaren aurrean, Boliviako emakume indigena meatzarien parte-hartze politikoaz. Lana kitxuaz eta gaztelaniaz idatzi du, eta bere anaiak... [+]
Beethovenen 'Missa Solemnis'
- Taldeak: Bilbao Orkestra Sinfonikoa (zuzendaria: Nuno Coelho), Bilbao Koral Elkartea (Enrique Azurza) eta Iruñeko Orfeoia (Igor Ijurra).
- Bakarlariak: Mira Alkhovik (sopranoa), Nerea Berraondo (mezzoa), Michael Porter (tenorea)... [+]
Aurrez, Plentziak, Alkizak eta Gernikak euskal errepublikaren parte izatea erabaki zuten. Baztanekin, dagoeneko Euskal Herriko lau herriek hartu dute erabakia.
Artxibo biluzia
Nor: Intza Alkain eta Javi Barandiaran (Metrokoadroka).
Non: Lemoako Kotxepin aretoan.
Noiz: ekainaren 2an.
-------------------------------------------------------
Lemoan independentzia eguna ospatzen ari dira. Kotxepin kultur etxearen alboan,... [+]
Duela urtebetetik duen aldi baterako harrera proiektua eten diote familia bati, eta bestea joan den astean etxegabetu zuten, inolako jakinarazpenik jaso gabe. Auzoan Bizi etxebizitza sareak agerraldia egin du ostegunean Txagoko Komunitate Sarearekin eta Federico Baraibar... [+]
Bretainiako adierazpide musikal zein literarioen sustatzaile eta banatzaile nagusia izan da Breizh kooperatiba. Ia zazpi hamarkadetako ibilbidean ehunka egile bretainiarren lanak editatu eta ekoitzi ditu, horietako hainbat bretoieraz.
Maider Behotegi Euskararen Erakunde Publikoaren (EEP) lehendakariak inbertsio handitze guztiak berri onak direla adierazi zuen iaz. Hala ere, erakunde bakoitzak gutxienez 300.000 euro gehiago ipintzea "beharrezkoa" dela nabarmendu zuen, helburua 2050ean hiztun kopurua... [+]
Tramite burokratikoetan murgilduta dago Ed Rojas. Kolonbian jaio eta bizi, 2022an Ikasketa Feministak eta Generokoak Masterra egin zuen EHUn. Baina titulua amaitu eta hiru urtera, ez du lortu bere izenean jasotzea. Arrazoia? 2022an ez-bitar markagailua jarri zuen bere... [+]
2009tik 2023ra izandako iktus intzidentziak jaso ditu Nafarroako Osasun Publikoko eta Lan Osasuneko Institutuak. Iktusa izan duten nafarren %84k arrisku faktoreren bat zuen.