Mundu berri bat

  • Endika Fernandezek, oraindik 30 urte bete ez dituen ermuarrak, Amerika osoa iparretik hegora egin zuen bizikleta gainean orain dela urte bi. Harekin batera bidaia bera egitera gonbidatzen zaituztegu hurrengo orrialdeetan. Fernandezek bizikleta aukeratu zuen, guk oraingoz irudimena baizik ez dugu erabiliko Amerikara alde egiteko. Oraingoz.
Ozeano Bareko itsasertza
Ozeano Bareko itsasertzaEndika Fernandez
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Gogoz zebilen Endika Fernandez txirrindula gainean abentura handiren bat bizitzeko, 20 urte zituela Kuba alderik alde zeharkatuz geroztik. Ia dena asmatuta dagoenez, eta abenturazaleentzako ibilbideak ere bai, Fernandezek aurrez prestatutako bideetako bat aukeratu besterik ez zuen egin behar. Amerikakoa iruditu zitzaion erakargarriena. Iparretik hegora, Alaskatik Patagoniara, kontinentearen mendebaldetik joatea zen erronka, Panamerikar deritzon bideari jarraiki. 2005eko udaberria zen.

Alaskako (AEB) Anchorage hirian hasi zen 22.000 kilometroko bidaia. Alaska naturaren paradisua da. Gutxi gorabehera Gipuzkoak adina biztanle dauka, hedaduraz Frantziako edo Espainiako estatuen hiru halako den lurraldean. “Bertakoek diote han bandera dela gauza estatubatuar bakarra”, diosku Fernandezek. Etorkin mordoa dago AEBetako estaturik zabalenean, king crab izeneko karramarro erraldoiak harrapatzen diren sasoian batez ere. Oso ondo ordaintzen den lana da, baina asko hil egiten dira ahaleginean. Juneau, hiriburua, herri handia da, eta ez dago errepiderik bertaraino. Izan ere, asfaltatutako errepide bakarra dago Alaskan.

Kanadan sartzeak ez zion aldaketa handirik ekarri gure bidaiariari. Paisaia ikusgarriak nonahi, basoak, mendiak... Vancouverrera iritsi arte. Bere odisean, Endika Fernandez hiri handiak saihesten saiatu zen, baina askotan ez zuen igarotzea beste irtenbiderik eduki. Kanada eta AEBetako hiriak, hala ere, pagotxa dira txirrindulaz dabiltzanentzat, bidegorriz beteta daudelako. Eta Vancouverren bertan, campingak daude hiri erdi-erdian.

AEBetan sartuta, bandera festa, bertakoen abertzaletasun sutsuaren erakusle. Bide osoa kostaldetik egin zuen ermuarrak, 101 izeneko errepide zaharretik hain zuzen. Hainbat hiri zeharkatu behar izan zituen, baina San Diegon eta Tijuanan (Mexiko) ikusitakoak utzi zion oroitzapenik biziena. Munduko mugarik handiena da bi hirien artekoa. Hondartza bera ere alanbrezko hesi batek erdibitzen du, eta asteburuetan han elkartzen dira zatitutako familiak, hesiaren alde banatan, otordua egitera.

Mexiko basamortuz hasten da, baina gero eta landaredi oparoagoa dago hegoaldera joan ahala, Txiapaseko oihanera heldu arte. Han, borrokan segitzen du gehienok erdi ahaztuta daukagun zapatismoak. Pobreak dira eta gaizki daude, baina badago halako ordena bat. Guatemalan sartu bezain laster, aldiz, bidaia askoz arriskutsuago bihurtzen da. Tikaleko piramide maia ospetsuetatik hurbilen dagoen hiriak lakua du erdian, eta lekuaren erdian uhartea. Han gordetzen dituzte turistak, poliziak babestuta. Guatemalan, El Salvadorren eta Hondurasen, marak izeneko gazte-taldeak benetako arazo bilakatu dira. Urtean milaka hildako eragiten ditu haren indarkeriak.

Costa Ricak eta Panamak naturaren eztanda dakarte. Oihan tropikalak estaltzen ditu, eta biodibertsitateari dagokionez ez omen dago munduan parekorik. Panaman, zer esanik ez, kanala da beste ikuskizun ederra. Handik 500 kilometrora, errepidea eten egiten da. Dariengo oihan erraldoiak Erdialdeko amerika eta Hego Amerika bereizten ditu; ez dago inolako biderik, eta egiteko asmorik ere ez. Droga trafikatzaileei eta etorkinei gauzak erraztea ez da komeni. Hala, Endika Fernandezek hegazkinez egin behar izan zuen Cartagenarainoko (Kolonbia) bide zatia, Panama hiriburutik.

Kolonbian, zenbat eta hegoalderago okerrago. Giroa gero eta arriskutsuagoa delako, eta Andeak gero eta handiagoak direlako. Beldurrik pasa zuen Fernandezek, baina onik iritsi zen Ekuadorrera. Quito inguruan, itsasertzera jaistea erabaki zuen, oxigeno apur baten bila. Hala, kostaldetik egin zuen gainerako bide guztia, amaierako zatia izan ezik. Peru hegoaldean ikusi zuen bidaia osoko lekurik harrigarrienetakoa: Nazcako lerroak, munduko zientzialariak zoratuta dauzkaten irudiak.

Txilera sartzea Europara itzultze bezalakoa da, ordura arteko txirotasuna bat-batean desagertzen baita. Iparraldean basamortua, erdian mahastiak, hegoaldean baso eta mendi ikusgarriak, denetik du Txilek. Bide australa deritzonera helduta, zikloa ixten da: berriz Alaska ematen du honek.

Bide australa Pinocheten aginduz eraikitako 1.100 kilometroko mendiko pista da, fiordo artean dabilena. Hark garamatza Patagoniako oihanera, eta Suaren Lurraldetik itzulitxoa egin ostean, munduaren amaiera omen den Ushuaiara. Edo gure bidaiarenera behintzat. Endika Ferandezek urtebete eman zuen.
Zer abentura eta zer abenturaondo?
Bidaia osoan zehar, Endika Fernandezek eguneroko gertakizunak, sentipenak, emozioak... idatzi zituen. Azken egunekoa irakurtzen utzi digu, helmugara iritsita sekulako negar jarioa isuri zuela esaten duenekoa hain justu. Beste pasarte batzuk berak esan dizkigu aurrez aurre.
  • "Askok ez zuten ulertzen zertan nenbilen. Beraiek beste behar batzuk dituzte. `Zer abentura eta abenturaondo´?, zioten. Harrigarri zitzaien musutruk egitea halakorik".
  • "Alaskan esan zidaten pistola eramateko aldean, hartzak zirela eta. Oso merkeak dira gainera, pistolak. Baina ez da hainbesterako. Biologo batek esan zidan jende gehiago hiltzen dela Coca Cola lata makinan erostean elektrokutatuta, hartz batek eraso eginda baino".
  • "Basamortuan ez nuen kanpin-dena ipintzen. Lo-zakuan sartu eta gora begira egoten nintzen, zeruari begira. Milaka izar, konstelazioak... hemen ikusten ez den guztia. Diotenez, Behe Kalifornia (Mexiko) da munduko lekurik onena izarrak ikusteko".

Azkenak
2025-07-24 | Gedar
Aurka kolektiboa
“Auzi politikoa da: zertarako egiten dugu musika?”

Musika-eszena antikomertzialean alea jartzeko asmoz sortu dute Aurka kolektiboa. Martin eta Katalin kideekin hitz egin dugu arlo horretako kolektiboen loraldiaz, musika politizatuaz eta musikaren potentzialitateez, industria musikalaz, makrojaialdiez eta beste.


Euskarafobia ari du beste behin Lizarrako Udalean

Lizarrako Udalak udarako antolatu dituen bost musika ikuskizunetan eta beste horrenbeste film emanaldietan bat bera ere ez da euskaraz izanen; datorren astean hasiko diren festen egitarauan haurrentzako ekitaldi bat dago euskaraz programatua, justu, erraldoi eta buruhandien... [+]


2025-07-24 | El Salto
Israelek Marwan Al-Hams doktorea bahitu du, Gazako kanpaina-ospitaleetako arduraduna

Abu Youssef Al-Najjar Ospitaleko zuzendari Marwan Al-Hams kanpainako ospitaleen arduraduna da eta Gazako Osasun Ministerioko bozeramailea. Uztailaren 21eko arratsaldean atxilotu dute Israelgo Indar Armatuek.


Guggenheim Urdaibai egitearen kontrako iritziak gailendu dira entzuketa prozesuan

Eusko Jaurlaritzak eta Bizkaiko Foru Aldundiak bultzatuta eta Agirre Lehendakaria Center erakundearen eta New Yorkeko Columbiako Unibertsitatearen gidaritzapean egindako entzuketa prozesuaren emaitzak aurkeztu dituzte uztailaren 23 honetan. Museoa eraikitzearekin sustatuko... [+]


Prep botika farmazietan eskuragarri jartzeko asmoa iragarri du Espainiako Osasun Ministerioak

GIBarekiko esposizio aurreko profilaxia da Prep botika. Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariaren arabera, farmazietan eskuratzeak itxaron-zerrendak gutxitu ditzake. Alabaina, arriskuez ere ohartarazi du.


2025-07-23 | Onintza Enbeita
Aloña Erauskin. Biziraulea
“Sortzetiko gaixotasunak ditugunok ez daukagu erabakitzeko aukerarik gauza askotan”

Bihotzak eztanda egin arte biziko da Aloña Erauskin (Berrobi, 1999), beste guztiok bezala. Besteon aldean, ordea, presente dauka aukera hori.


2025-07-23 | Iñaki Lasa Nuin
Gizakia kosmosa da

Gizakia kosmosa da. Kosmosa, mundua ez da gizakiarena, askotan hala dela ematen badu ere.

Udako solstizioan, egunez eguzkiak itsutu egiten gaitu duen argiaren indarrarekin, baina gauak ederrak dira, zeruan izar dirdiratsuak kabitu ezinka ikusten ditugunean. San Juan suaren... [+]


Desobedientzia praktikatzen

Hankak lurrean dituzte gure solaskideek. Euskalgintzaren eta herri mugimenduen joko-zelaian dabiltza etengabe eta eskarmentu horretatik hitz egiten dute euskarari eusteaz, hizkuntza zapalkuntza ez normalizatzeaz eta erdaldunengandik espero beharko genukeenaz. Gorka Torrek ez du... [+]


2025-07-23 | Josu Jimenez Maia
Marokoren estrategia zahar-berritua

"Saharar erradikalizatuek Estatu Islamikoaren burutza hartu dute Sahel-en". Izenburu asaldagarria, berriki argitaratua, baina hasierako asalduratik harago, testuaren irakurketa eta analisi sakonago bat eginda, honako ondorio hauek atera daitezke.

Kezka, ezinegona eta... [+]


Txorimaloei mokoka

Aurrean duzunak min ematen badizu, ez begiratu aurrera. Muturren aurrean duguna saihesteko logikoa dirudi, ezta? Zer ikusiko ote du gutako bakoitzak albo aldera so egiten duenean? Beharbada, miope batek betaurreko bila ikusten duen antzeko zerbait.

Miope bezain itsu,... [+]


2025-07-23 | Patxi Saez Beloki
Euskara gara

Gu gara euskara. Euskara gure baitan bizi da. Guk biziarazten dugu. Euskara bizi dugu eta euskarak bizi gaitu. Guk elikatzen dugu eta gu elikatzen gaitu. Euskara gara. Euskara egiten dugunean euskarak egiten gaitu. Guk dugu, euskarak gaitu.

Euskararik gabe ez gara, eta hori... [+]


Jaurlaritzako Osasun Sailak lantaldea berregituratu du, “arreta modernizatzeko eta kalitatezko zerbitzu publikoa ziurtatzeko”

Kargua hartu eta urtebetera, Alberto Martínez Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburuak lantaldean aldaketa batzuk egin dituela iragarri du, "etorkizuneko osasun sistema publikoaren eraldaketari" ekiteko: besteak beste, Gontzal Tamayo Medel sailburuorde berria... [+]


Euskal gastronomia tradizionalaren Ja(ki)tea sariak banatu dituzte, “balioez beteta” eta erakundeak interpelatuta

Zazpigarren urtez, Adunako (Gipuzkoa) Zabala sagardotegian egin dute Ja(ki)tea sarien banaketa, euskal gastronomia tradizionala oinarri duten jatetxeen artekoa. Besteren artean, Getariako Kosta Aroak irabazi du bertako ekoizle onenaren saria, Tafallako Tubalek plater... [+]


Europako Batasuneko herrialde gehienek bat egiten dute migratzaileak deportatzeko neurriak gogortzearekin

Migratzaileak deportatzeko neurriez mintzatzeko, EB Europako Batasuna osatzen duten 27 estatuetako Barne eta Migrazio ministroak bildu dira asteartean, Kopenhagen. Ondorioztatu dute EBko herrialde gehienek babesten dutela etorkinak deportatzeko neurriak gogortzea... [+]


Iruñeko polizia-etxean hil zen Ndiayeren omenezko plaka kendu dutela salatu dute

“Badirudi memoria kolektibotik ezabatu nahi dutela hiriak bizi izan duen polizia-indarkeria arrazistaren ekintzarik latzena”, salatu dute. Bestalde, azken boladako diskurtso eta eraso arrazisten gorakadaren aurrean, elkarretaratzea deitu dute Irun eta Donostiako... [+]


Eguneraketa berriak daude