Euskal gizarteak bere etorkizuna erabakitzeko eskubidearen alde eta ETAren jardueraren aurka. Horiek dira Baleren Bakaikoaren premisa politiko garrantzizkoenak: “Jakina ez nator bat Ibarretxek AHTren alde dituen argudioekin, adibidez. Baina subiranotasunean aurrera egiteko bere bitartez irekitako bidea besterik ez dago. Indarrak bildu eta gure buruaren jabe izanda hobe biziko garenaz konbentzitu behar dugu jendea. Gizarte hedonista da gurea. Ekonomia modernoa, garatua eta orekatua eraiki behar dugu, baina adreiluz eta burdinez bete gabe. Txikia da gure lurraldea” esan digu.
EHU eta pentsamendua oro har izan ditugu solasaldiaren abiapuntu.

Belaunaldi berriak oso ondo prestatuta omen datoz EHUtik.

Bai, baina beren balioa ondo aprobetxatu gabe ari dira. Ez daukate lanpostu finkorik, ez unibertsitatean ez kanpo. Unibertsitatean norbait zara botere pixka bat duzun bitartean. Unibertsitatean nahiz gizartean lekua izan nahi baduzu, fideltasunak bilatu behar dituzu, eta fideltasuna askatasunaren kontrakoa da. Pentsamendu arloan ere halako zerbait gertatzen da. Pentsamendua beste inoren menpe jartzen baduzu fideltasun horrek zu promozionatzea ahalbidetzen du, baina askatasunez mugatuta. Unibertsitateko akats handiena hori da, aurrera egiteko beste batzuen itzalpean egin behar duzu lan. Modu traketsa da gizartera zerbait duin ekartzeko. Ez da gure unibertsitatean bakarrik gertatzen, noski.

Unibertsitatea izan da pentsamenduaren habia. Orain hedabideek kontrolatzen dute “pentsamendua” nagusiki.

Eta belaunaldi berriek zerbait izan nahi badute, hedabideen menpe aritu behar dute hainbat urtetan. Hedabideetan ez bazaude ondo kokatuta ez zara inor, ez zara existitzen. Izugarrizko indarra daukate. Aurrera taldea osatzen dugunok unibertsitatean geunden, baina ez bageunde bezala ari ginen. Antolatu ginen eta bidea landu dugu. Zirrikitu txiki bat ireki dugu iritzia sortzen duten hedabide handietan.

Defendiendo país liburuaren egileetako bat zara. Azaldu iezaguzu berau.

Hainbat irakasle EHUko irudia erabat itxuraldatuta zegoela konturatu ginen. Erdal prentsa nagusia irakurtzen duen jendearengana iristeko konpromisoa hartu genuen, gehiengoak irakurtzen duen prentsara: Diario Vasco eta El Correora, besteak beste. El Paísek nolabaiteko betoa jarri digu, ordea. Ohargarria! Liburua azken bost urteotan idatzitako artikuluez osatuta dago. Bere bidez euskal herritarrak ohartarazi nahi ditugu –Ermuko Foroa edo Profesores por la Libertad ekimenaz gain– unibertsitatean badagoela gehiengo bat, euskaltzalea, Euskal Herriko auziari irtenbidea eman nahi diona Euskal Herritik.

Euskal nazionalismoan “argi gorriak” antzeman dituzue egileek nonbait. Zein da zure iritzia?

EAJk hogeita bost urte darama EAEko agintean eta denetarik dago, noski. Oportunistak boterean sartzeko prest daude betiere. Irungo Ogasun afera adibide bat besterik ez da. Jon Jauregiren inguruan gertatu zena ere ezin dugu onartu herritarrok. Nik ez dut Jon Jauregi akusatu nahi, baina agintariek iruzurren susmorik txikiena argitu behar dute eta areago diru kontuetan. Guztiok aitorpena egiten dugu Ogasunean eta politikari batek are argiago. Ogasunaren buruaren aitorpenak garden-gardena izan behar du. Horretan tolerantzia zero behar da. Abertzaleon jarduna sendotu nahi bada, iruzurren susmo txikiena uxatu beharra dago.

Aurrera taldea nazionalista edo baskistatzat joa da. Termino horiek ez dute abegi guztiz ona, antza.

Nazionalismoari atxikia ez izan arren bada jende bat –Eusko Ikaskuntzaren inguruan, esaterako– bere inguruan biltzeko modukoa. Herri hau eraikitzeko sektore hauek kontuan hartu behar dira. Nazionalismo hitzak estigma moduko bat du, gainditu behar duguna. Nazionalistak hemen espainolak dira, gu bertakoak gara. Baskista hitza berriz, politikoki definitzea zaila da. Euskaraz euskaltzaleak gara, politikoki eusko zaleak akaso.

Itunaren kultura landu beharra ageri da liburuan. Nola ikusten dituzu politika eta gizartea?

Desmotibazioa arazo larria da. Jendea ez da masiboki mugitzen, muturreko egoeran ez bada: Egunkariaren itxieran, kasu. Azken hogeita hamar urteotan hainbeste mobilizazio izanda, baliabide hori agortu da. Gizartearen ekimena ahul ikusten dut. Politikan berriz EAJk gehiengo osoa balu bezala funtzionatzen du EAEn. Gehiengoa badu baina ez osoa. Hitzartzen ikasi behar du. Ahulezia hori orain gutxi ikusi dugu Sozietatearen Gaineko Zergan. Bizkaia eta Araban gauza bat atera da eta Gipuzkoan beste bat. Erridikulua da. Zergen gainean hori gertatzeak hitzarmenerako gaitasun eskasa ageri du, gerrikorik eza agertu du EAJk.

Arabako Foru AldundianPP gobernuburu zela gertatu ez zena. Bitxia, ezta?

Bai. Baina zergatik? Gehiengorik ez dagoelako. Eta EAJk gehiengoa balu bezala jokatzen du.

Nola ikusten duzu EAEko zerga sistema oro har?

Gure zerga sistema nahiko osatua da eta aukera ematen digu sistema aurrerakoiagoa gauzatzeko. ELAk sistema atzerakoia dela dio, hori kritikatzen du, eta hala da. Baina hori gertatzen da indar politikoen korrelazioa desegokia delako. Kontzertu Ekonomikoaren ituna ona da, baina ez da nahiko garatu aurrerakoiagoa bihurtzeko, indar korrelazioak ez du aukera hori ahalbidetu. Indar politikoen korrelazioak baldintzatzen du gure zerga sistema.

UEUren eskutik argitaratu duzun EAEko Ekonomia Ituna eta Nafarroako Ekonomia Hitzarmena liburuan Nafarroako Hitzarmenak lege-babes handiagoa duela diozu. Argitu hori.

Nafarroako Itun ekonomikoaren oinarrian legeak daude. Nafarroan Legebiltzarrak garatzen du Ituna. Hitzarmenak lege kategoria dauka. EAEn berriz Gasteizko Legebiltzarrak dauka lege kategoria, bertatik ateratzen da lehen testua eta ez lurraldez lurraldeko Batzar Nagusietatik. EAEkoak arau foralak dira, ez legeak.

EAEkoa arau izanda, edozein enpresarik errekurtsoa aurkezten duela diozu.

Eta trabatu ere nolabait. Adibidez, Errioxako Enpresarien Elkargoak helegitea jarri dio EAEko Sozietatearen Gaineko Zergari. Lege balitz ez litzateke hori gertatuko. Hori konpontzeko eta arauak lege izaera izan dezan Gasteizko Legebiltzarra formularen bat aztertzen ari da. Liburuan Armonizazio eta Koordinazio fiskalaren legea aztertu dugu. Agian egin dugun legearen azterketari buruzko ekarpena aplikatu daiteke. Hala ere, Eusko Legebiltzarraren osaketa dena da, koska indar politikoen korrelazioa aldatzea da.

Testuinguru honetan nola ikusten duzu Ipar Euskal Herriko ekonomia?

Munduko nahiz Europako ekonomia eskualdeka [erregioetan] ari da antolatzen. Frantziakoa Parisko eskualdean edota Lyongoan. Ipar Euskal Herriak logikoki Hego Euskal Herrikoarekin batera garatu beharko luke. Baina paradoxikoa ere bada, duela hamabi bat urte Ucin siderurgia enpresa Baionara eraman zutenean, hainbaten kexua entzun zen. Euskal Herria proiektu soziopolitiko ekonomiko bezala hartzen dugu bai ala ez? Nik konfiantza daukat, hala ere. EHUn ikasle gazteak tesiak garatzen ari dira tokian tokiko garapena bultzatzeko. Esperientzia eta formula kooperatiboak badaude halaber.

“Euskal Banku Publikoaren proiektua itxura egiteko besterik ez da” esan zenuen aspaldi Argian.

18 urte joan dira harrezkero... Euskal Herriko Nazio Estatutuaren agirian Euskal Banku Publiko Zentrala landu zuen Herri Batasunak (HB). Ekonomia atalaren ponentzian aritu nintzen lanean ni neroni. Benetako bankua garatzeko bitartekoak landu genituen, hemengo inbertsio estrategikoak bideratuko zituztenak. Egitasmo hori gauzatzen ez den bitartean ez dago ezer egiterik. EAEko hiru Kutxen batzea ere aipatzen zen ponentzian.

Hiru kutxen batzeaz artikulu bat dago Defendiendo país liburuan.

Aurrera taldekideek goitik behera defendatu dugu ekimen hori. PSOEren beldur politikoarengatik ez da gauzatu, ordea. PSOEri ez zaiola Euskadi interesatzen ageri da, bost axola zaio Euskal Herria.

Ibarretxe Planaren bidean sortu daiteke Euskal Banku Publikoa?

Pauso batzuk eman litezke. Baina, erabakitzeko eskubidearen aldeko ekimena garatzeko eta indar politikoa metatzeko gizartea konbentzitu behar dugu, hobekiago biziko garela erakutsi behar zaio. Hori egiten ez dugun bitartean, Euskal Banku Publikoarena kea saltzea da.