Antzutasunaren aurka, obulu bitrifikatuak

  • Francisco eta lucía Valentzian duela hilabete batzuk jaiotako bikiak dira. Zer dute berezi bi ume horiek? Europan bitrifikatutako obuluetatik jaio diren aurrenekoak direla. Beraien atzetik beste hamalau haur jaio dira, eta dagoeneko berrehun emakumek izoztu dituzte beren obuluak Antzutasunaren Kontrako Valentziar Institutuan. Horretarako, arrakasta itzela lortu duen ugalketa-teknika erabili dute.
Obulu bitrifikatuetatik
Valentzian hamasei ume jaio dira obulu bitrifikatuetatik. 130
Teknika hori Kuwayama izeneko japoniarrak asmatu zuen. Bitrifikatutako obulutik lortutako aurreneko umea 2002. urtean jaio zen Japonian. Ondoren, 2003an Ameriketako Estatu Batuetan jaio zen beste bat, eta Francisco eta Lucía dira Europako aurrenekoak. Jaiotzerakoan 2,5 eta 2,3 kiloko pisua izan zuten hurrenez hurren, eta beste edozein haurrek bezalaxe eboluzionatzen dute.

“Cryotop” da teknika berriaren izena. Teknologia sinplea da, eta ez hain garestia. Prozesuak 1.200 euro inguru balio du. Arrakasta bitrifikaziorako bereziki diseinatutako gailuari esker lortu dute, obozitoak 0,1 mikrolitroko eremuan gordetzen baitira; orain arte hamar aldiz bolumen handiagoan edukitzen ziren. Bolumena hain txikia izanik, tenperatura jaisteko abiadura ikaragarri altua da, eta hala, ez da kristalik sortzen. Horri esker, sistema tradizionalarekin obulu batek bi ordu inguru behar bazituen izozteko, bitrifikazioa minutu gutxi batzuetan lortzen da, eta likidoa zena beiraren sendotasuna duen solido lingirdatsu bilakatzen da. Hala ere, egindako ikerketa guztiek berresten dutenez, obulu bitrifikatuetan material genetikoak ez du inolako kalterik jasaten.

Bitrifikazioa bereziki egokia da tratamendu erasotzaileak –esaterako kimioterapia– hartzera doazen emakumeentzat, antzu geratzeko arriskua dutelako. Orain arte emakume horiek zuten aukera bakarra emaile baten obuluak erabiltzea zen, baina aurrerantzean beren obuluak bitrifikatu ahal izango dituzte, eta behin gaixotasuna gainditu ondoren, berriro ere obulu horiek erabili. Valentzian jaiotako hamasei umeak 40 urtetik gorako emakumeen obuluetatik sortu dira, baina adituen iritziz aurrerantzean emakume gazteagoek ere erabiliko dute ugalketa-teknika berri eta arrakastatsu hori.

Azkenak
Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]


Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


2024-04-22 | Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.


2024-04-22 | Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]


'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]


Eguneraketa berriak daude