Self made man diskurtsoaren iruzurra

  • Sarritan entzuten dugu Self made man bezala ezagutzen den diskurtso tipiko-topikoa. Pobre eta baliabiderik gabeko familia batean jaio eta hazi egin den pertsonaren kasua. Bere jatorrizko jakintza eta dohain naturalei esker bizitzan aurrera egin duena, klase sozialetan zein gizartearen estatusean gora egin duena.
Gorka Moreno Marquez
Gorka Moreno Marquez EHUko soziologia irakasleaIñigo Azkona
Hauxe izaten da AEBetako ametsa saltzen dutenen ipuinen ardatza, baina baita ere zenbait goi-mailako politikari edota enpresari arrakastatsuen biografia ofizialetan agertzen den gidoia. Hauek muturreko adibideak dira, baina maila orokorrago eta apalago batean klase ertainaren artean gero eta hedatuagoa dagoen sindromea ere bada, bidea bakarrik eta laguntzarik gabe ireki egin duelakoa. Baina horrela al da benetan historia/istorioa?

Lehenik eta behin diskurtso hau gehienetan nolabaiteko amnesia selektibo batean oinarritzen da. Iraganeko lorpen pertsonalak goraipatzen dira eta besteengandik jasotako laguntza anitz –eta ezinbestekoa– ahaztu egiten dute. Dirudienez, familiaren edo ingurukoen laguntzarik ez dute izan. Eta noski, beraientzat gizarte laguntzak ez dira existitu, ez dute inoiz hezkuntza publikorik erabili, ez dira inoiz erietxetara joan, euren ikasketetan ez da inoiz bekarik egon eta diru laguntza ezberdinak beste batzuentzat izan dira beti.

Azken finean ahazten dute dauden tokira ailegatzeko gizarte politikak eskaintzen dituen eskailera mekanikoak erabili dituztela eta hauek gabe ez zirela hor izango. Zubiaren metafora ezin hobeto egokitzen da diskurtso mota honetara: pertsona hauek ertz batetik bestera pasatzeko zubia erabiltzen dute, baina behin bestaldean izanik zubia dinamitatu eta desagerrarazten dute. Eta gero –zubi hori existitu ez balitz bezala– ibaia zeharkatu eta bizi nahi dutenei esan diete, eurek igeriketan edo salto handi baten bidez egin zutela igaroaldia. Izan ere, bestaldera jende gehiegi zeharkatuz gero bere egoera eta estatusa okertu daiteke.

Hau guztia esan ondoren, beraz, ezin dugu ahaztu lurralde garatuenetan klase ertaina existitzen bada, Ongizatearen Estatuari esker dela, eta ez norbanakoen lorpenen eta arrakasten ondorioz. Hortaz, klase ertainak ez luke gauza bat ahaztu behar: beste garaietan gizartean hobetzeko eta igotzeko eskailera mekanikoak egon diren bezala jaistekoak ere badaudela. Are gehiago, batzuetan jaisteko azkarragoa eta merkeagoa izaten da igogailuaren –beheragailua kasu honetan– erabilpena. Galdetu diezaiotela bestela klase ertainekoen seme-alabei.

Azkenak
Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]


Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


2024-04-22 | Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.


2024-04-22 | Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]


'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]


Eguneraketa berriak daude