Berri on-txarrak

  • Bi albiste, ona bat eta bestea txarra, hemengo bi ermitari buruz. Zein kontatu lehena? Amaierako utziko hoberena, goibelak ezabatzeko.
Anuntxi Arana
Anuntxi AranaGaizka Iroz
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Pantxika Beguerie-ren liburua, Le Pays Basque, de la superstition à la religion (Euskal Herria, superstiziotik erlijiora), 1982an argitaratu zen. Izenburuak iragartzen ez duen bezala –egiazko sinestea eta sineskeriak bereizteko temari men egiten dio–, Iparraldeko kaperen katalogo zabala eskaintzen du lanak: haien egoera, historia eta inguruko gertakariak.

Isturitzen bazen bat, Santa Eulalia izenekoa. Hara jotzen zuten isturiztarrek idorteak jotzen zuelarik. Barnean bazen patin txiki bat eta haren zolan errekatxo bat iragaten zen: hartan sartzen zuten santuaren irudia, euria eginarazteko. Eta haurrak ere sartzen zituzten, aski arin mintzatzen edo zutik ibiltzen ez zirenak, hain segur. Diotenez, hara eraman zuen bere amak Roger Etxegarai kardinala izango zena, haur zelarik, zerbait arrangura bazuela, naski.

Santua uretan sartzeko ohitura aski zabaldua da, Gaskoian hasteko, eta hots handia du Nafarroan edo Errioxan: santuari mendekatzeko egiten zutela esaten dute mihi gaiztoek, ez ziotenean barkatzen euria nahita bidali ez izana. Beti ere, euria ekartzeko jestu magikoa da. Leku batzuetan harri bat sartzen zuten ibaian, berezi bat bistan da; edo berdin ura isurtzen iturriko harriaren gainean.

Urari lotuak diren elizak eta ermitak zenbatu ezinak dira, baina askoz gutxiago barnean putzua dutenak; are gutxiago errekadunak...

Horiek gehienak galduak dira aspaldi honetan, eta haien lekuko izan den Santa Eulaliko kapera debaldetara joan da, peko errekara, esan genezake, zentzu propioan. Jadanik erortzear zegoela ikusi zuen Begueriek bere inkesta egin zuenean, eta orain badira hamar bat urte haren arrastoak ezabatuak direla: jabeak traktorea pasatu omen zuen gainean eta denak berdindu, hain ongi non gure informatzaileak ere ez baitzezakeen esan eraikina non izan zen zehazki.

Etorkizun hobea izango du beste kapera batek, hura ere hondamenetan egona. Uztaritzen da Otsanzko Madalena, Senpere eta Zuraideko mugan, eta hiru herrietako prozesioak errezibitzen zituela uste du Begueriek. Biziki zaharra dela diote, Sueboen, Alanoen eta Godoengandik ihesi joan ziren eliztarrek eraikia; eta San Leon apezpikuak, bikingoek hil zuten Baionaren ebangelizatzaile eta zaindariak, Otsanzen eman omen zuen meza Nafarroarantza zihoalarik. Jondone Jakueko bidean dago, bestalde, Aturri bazterreko Lahuntza eta Urdazubi arteko zatian.

Ospeak ez zuen kapera babestu, azken urte hauetan laharrek estali horma batzuk besterik ez zen. Baina iazko udaberrian garabi handi bat ageri zen haren gainean, eta senpertar batek jakinarazi zigun René Clément zinegileak erosia zituela hango etxe bat eta inguruko funtsak, kapera barnean dela, eta alargunak hasiak zituela berritzeko lanak. Senpertar hori oroit zen bere haurrean errogatibaz joanik leku hartara, jadanik sasiek erdi janda zegoelarik.

Lanak aitzina joan dira eta urri honetan Herria astekariak kapera berrituaren argazkiak erakutsi ditu, legenda hau daramatela: “Kapera xaharra aurtikia ikusi dugunentzat zer miresmena berritu honetara hurbiltzean!”.

Datorren udan benedikatu eta estreinatu gogo dutela gaineratzen du, eta, behin xendrak ongi garbiturik, bere ateak zabalik izango dituela handik gaindi ibiliko diren jende eta beilarientzat. Errogatibak eta superstizioak praktikatzen dituztenentzat ere, agian.

Azkenak
Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Sektore publikoan gurasotasun baimena luzatu eta seme-alaba bakoitzeko diru laguntza handituko duela iragarri du Jaurlaritzak

Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.


CAFek giza eskubideak errespetatzen dituela “baieztatu” beharko du, Belgikako kontratu milioiduna eskuratzeko

Beasaingo enpresak 1.695 milioi euroko kontratua lortu du Belgikako SNCB-NMBS tren konpainia publikoarentzat 54.000 plaza dituzten bagoiak egiteko. Baina aurretik, belgikar konpainiak eskatu dio bere jarduerek nazioarteko zuzenbidea eta giza eskubideak errespetatzen dituztela... [+]


Eguneraketa berriak daude