Usakumea babiloniar erara
- Mesopotamia, duela 3.700 urte. “Amârsanu usakumea bere saltsan prestatu nahi baduzu, usakumea hil ondoren ura berotu eta lumatu egin behar duzu. (...) Egosita dagoenean, porruak, baratxuria, andashu eta kisimmu batera xehetu; kissimurik ez baduzu, bâru pixka bat xehetu, eta saldari erantsi”... Horrela dio historiako errezeta bildumarik zaharreneko zati batek, letra etzanaz idatzita dauden hitzen esanahia oraindik ez badakigu ere.
Taula horiek aztertu arte, Antzinaroko Ekialde Hurbilean zer jaten zuten beste testu batzuei esker genekien. Biblia, horien artean. Baina ez genekien nola prestatzen zuten.
Yaleko bildumako testuei esker, badakigu Akadian, Sumerian, Babilonian eta Asirian haragi-saldak, hegaztiak, zerealak, esnea, datilak, pistatxoak, mahaspasak eta baratxuria zituztela gustuko. Arrautzak ere jaten zituzten –ostrukarenak ere bai–, moluskuak eta krustazeoak bezalaxe. Dieta orojale anitza osatzeko intsektuek ere bazuten tokia mesopotamiarren mahaian, matxinsaltoek batez ere.
Gaur egun erabiltzen diren hainbat teknika eta trikimailu zekizkiten: hegaztiak lumatzeko ur berotan sartzen zituzten, eta okela gordina ur hotzetan uzten zuten, egosi baino lehen trinkotzeko. Gainera, janaria gatzatu edo eguzkitan lehortzen uzten zuten, luzaroan gordetzeko. Mahaian eseri baino lehen eskuak garbitzeko ohitura ere bazuten.
Edarien atalean kash izeneko garagardoa zen nagusi. Hasieran zeremonia erlijiosoetan besterik kontsumitzen ez zutela uste da, baina gerora, nekazarien soldataren zati bat garagardotan ordaintzera iritsi ziren. Ardoa, aldiz, berandu iritsi zen Mesopotamiara, eta kontsumoa ez zen zabaldu. Yaleko errezetetan behintzat, ez da aipatzen janaria prestatzeko erabiltzen zutenik.
Tigris eta Eufrates ibaien artean Homo sapiensek bere burua deskubritu zuen. Ondasunak zenbatzen eta ideiak adierazten zekien eta horiek guztiak idazten eta gordetzen ikasi zuen. Historiaurreari agur esan eta lehen zibilizazioa loratu zen. Eta horretarako, besteak beste, errezetak idaztea erabaki zuten.
Auzitegi Gorenak martxoan ebatzitakoari jarraiki, astelehenean irletatik penintsulako adin txikikoentzako zentroetara lekualdatuko dituzte zortzi asilo eskatzaile. Gobernuak adierazi du adin txikikoen babes sarean integratzeaz arduratuko den etorkinen %90 maliar jatorrikoak... [+]
Getariako txosnagunean eta Aian egin dute elkarretaratze isila. Jai batzordeak txosnak itxi zituen.
Gizona Bilorian (Araba) hil dute, ustezko hiltzailea atxilotu dute Añanan (Araba).
Hildako kazetarietako bat Anas al-Sharif da, palestinarren genozidioa zerrendatik kontatzen dutenen artean ezagunenetako bat. Al Jazeera hedabideak adierazi du Israel errudun dela Gazako sarraskia barnetik azaleratzen duten kazetariak nahita hiltzeagatik, eta horrela sarraskia... [+]
Larunbat gauean hasi zen sutea Zarrakaztelu eta Figerol lotzen dituen errepideko pinudi batean. Herritarrentzat arriskurik ez dago momentuz, gobernuak adierazi duenez. Gizakiek eragindako sutea dela jakinarazi du gobernuak.
Bizikleta hartu eta errepidera ateratzeko gogoa. Olatu gainean surf egiteak zein sentsazio eragiten duen probatzeko irrika. Mendirik mendi ibiltzearen plazera sentitzea. Mendian, hainbestean, baina emakumeak ez du erraza izan gizonenak izan diren kirol eremuetan sartzea... [+]
Okindegiko ilaran, bi emakume. Itxuraz erdi-ezagunak, hitz egiteko duten moduagatik. Pareko egunkaria hartzeko keinua egin du bietan zaharrena dirudienak, eta zera esan dio besteari: “Dauden albisteekin, agian gaur nahiago izango dut animalien dokumental bat ipini”... [+]
Ostiral goizeko albisteak erreakzio ugari piztu ditu Israelen zein nazioartean. Aurka agertu dira Israelgo bahituen familiak eta NBE. Alemaniak, Israelen aliatu tradizionalak, armak saltzeari utziko diola jakinarazi du.
25,6 eguneko batez besteko itxaron zerrendak daude Osakidetzako Osasun Mentaleko Zentruetan. Larrialdi kasuetan, aldiz, 24 eta 72 ordu arteko itxaronaldiak daude.
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Udalak Oñatiko Arantzazu egoitza eskaini dute maliar migratzaileentzat. Bertan geldituko dira Espainiako Gobernuak haien asilo eskariak ebazten dituen bitartean.
Mugimendu Feministak azaldu duenez, Fermin Muguruzaren kontzertuaren aurretik gertatu ziren erasoak. Horiez gain, beste hiru eraso zenbatu dituzte: hiru gizonak atxilotu ditu poliziak.
Ostiral goizaldean eman du erabakiaren berri Israelgo Gobernuak, hamar orduz luzatu den bilera baten ondoren. Dena den, okupazioa gauzatzeko, gobernu osoaren baiezkoa behar du Netanyahuk: igandean izan daiteke bilera. Segurtasun Kontseiluak, halaber, mugak jarri dizkio... [+]
Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Elkar, 2024
112 orrialde
Eleberri labur honetan egileak XIX. mendeko Euskal Herrira garamatza, sekulako sona hartu zuen Juan Diaz de Garaio hiltzailea duela protagonista. Arabako landa guneko jendarte tradizional eta giro hotzean barneratzen... [+]