Joan da uda. Zarautzen lehergailuz jardun dute beste edozertan hobe leudekeenak. Sebastian artzapezpikuak Perez batekin du segida Iruñean eta Euskalerria Irratiak lizentzia barik jarraitzen du. Bizkartzainak itzal dituztela bizi da makina bat gurean, senide presoak bisitatzeko milaka kilometro egiten beste hainbat eta etorkinak, pobreziatik marjinalitatera bidaian, etorrian. Kristau bizitza galzorian den espeziea da eta Arnaldo Otegi hitz egiteagatik dago giltzapetuta. Osakidetzan euskaraz artatua izatea miraria da oraindik, Bardulia bertsoari so dugu, Bizkaia Athletici, Iparraldean errugbya nagusi eta Hegoaldeaz, nork jakin? Espainiako Audientzia Nazionala (AN) euskal Amesgaizto Nazionala da, makrosumarioen, hildako komunikabideen eta enparauen artean.

Zaharrak berri esan zuenak bazekien zerbait, horratio. Euskal abertzaletasunak XXI. mendera egokitu behar du bere diskurtsoa –Imaz dimisionarioak arrazoi du horretan–, Zabaltza historialariak esan duena onartuz, hasteko: euskara galbidean bada ez dela horrenbeste kanpoko indarren eraginez, baizik bertakoon utzikeriaz. Eta ekonomian, mundu globalizatuan bere burua (bir)kokatu beharko du Euskal Herri zaharrak, nortasunez iraungo badu.

Berrikuntzan, sorkuntzan, elkarrizketarako gaitasunean edota garapen jasangarrian zer egin eta ikasi franko dugu. Bakoitzari berea aitortzen ere bada zer hobeturik, kulturan, politikan edota ekonomian. Sariak sari Koldo Izagirreri literatur lana aitortu behar zaio eta Bilboko Kafe Antzokiari euskalduna mundu erakargarri bihurtzeko lana, euskara zinegotziak zinegotzi. Ekonomian, aldiz, bi ildo nagusi bederen badira, nik uste.

Euskaldun batzuek Joxe Mari Korta hil zutenean harakiri ekonomikoaren adibide tamalgarri bat sortu zuten, besteak beste. Euskal bertsioko berrikuntza, inbertsioa, sormena, ikuspegia, elkarrizketa beharko ditugu etorkizunean ere, gure bizi maila hobetu edo mantentzeko; lanpostuak sortu eta mantentzeko, duintasunez. Neuk “Kortaren bidetik” deituko nukeenetik joan gaitezke, beraz. Eta lan eskerga dago hor. Edo kortakotik ere joan gaitezke: gure zilborrari begira egotetik etorriko zaigun basamortu ekonomikoarenetik, bertangoxo, funtzionari, lerdemerke jarreran sartu eta biziraun; euskal PRI sindrome mexikarra inportatu eta laneskua edo talentua esaten dioten hori baino ezin esportatuan utziko gaituena.

Ez dago mila urte irauten duen loriarik eta esaerak garbi dio “egon hadi lo eta jango dek me”. Azken aldian Italian egon denak jakingo du gainbeheraren nolako isla duten han. Eta ez naiz ari Erromatar Inperioaren garaian hasitako gainbeheraz. XX. mendeko gerra handietako errautsetan indartu zen Italiaz, baizik. Kortako bidean Olivetti idazmakina zahar bat jarri genezake, Euskalduna ontziola zegoen tokiko garabiaren pare, Alfa josteko makinen ondoan. Eta museoa egin, txinatarrek Europa parke tematikoan koka gaitzaten.