Whiskya eta filosofia

  • Aberfeldy, Eskozia, 1733. Tay ibaia, Eskoziako ibairik luzeena, zeharkatzen zuen lehen zubia eraiki zuten. Ordura arte whiskya monasterioetan edo mendian galduta bizi ziren familiatan egiten zuten edabe sekretua zen; komunikabideak hobetuta, ordea, Highlands-eko inguruotan whisky ekoizpena garatzen hasi zen. Gainera, zerealak ziren Aberfeldyko ekonomiaren oinarri eta bertako ura egokia zen destilaziorako.
Aberfeldyn bertan, 1805ean jaio zen John Dewar, lau hamarkada geroago whisky negozio oparoa sortuko zuen gizona. Dewarrek osagai naturalagoak erabiltzen zituen: Pitilie Burn errekako ura eta kalitate handiko zereala. Berehala egin zuen gora negozioak.
Arrakasta horretan zeresan handia izan zuen filoxera izeneko intsektu txikiak. 1860 eta 1880 urteen artean zomorroak kalte handiak eragin zituen Frantziako mahastietan. Izurriak cognac ekoizpenean izan zuen eraginik handiena. Urte gutxian whiskyak cognaca ordezkatu zuen burges ingelesen zintzurrean.

John hil ondoren, haren seme Alexander eta Tommyk zuzendu zuten enpresa. Sei urtean %25 egin zuen gora ekoizpenak. 1891n lehen botilek Atlantikoa zeharkatu zuten, Etxe Zurira, Benjamin Harrison presidentearen eskuetara iristeko. Esportazioa hasi zen. 1898. urtera arte, ez zuen inork inoiz edari baten iragarkirik filmatu. Dewar’s. It’s Scotch leloa zuen 35 segundoko lehen iragarki hark.
Baina Tommy Dewar ez zen negoziora mugatu. Londresko gobernadore zibila izan zen eta, arte bildumatzaile, filantropo eta idazle izateaz gain, bizi filosofia berri bat sortu zuen: dewarismoa. Filosofia horren arabera bizitzaz goza daiteke, arrakastari muzin egin gabe. Pentsamendu korronte moduko horrek plazer txikien garrantzia nabarmendu zuen; plazer txiki horien artean, noski, tarteka baso bete whisky hartzea.

20ko hamarkadan dewarismoak jarraitzaile ugari lortu zituen. Baina enpresaren edari ekoizpena behea jota zebilen: Lehen Mundu Gerran Aberfeldyko destilategia itxi behar izan zuten. 1919an berriro zabaldu eta handik urtebetera AEBetako alkoholaren debekua iritsi zen. Kolpe handia izan zen Dewar’s-entzat; 1962. urtea arte enpresaren ekoizpena oso txikia izan zen.

2002. urtean bost milioi botila ekoitzi zituzten. Egun, zinema izar John Malkovich edo Quentin Tarantino ageri dira whisky honen iragarkietan. “Dewarista naiz” dioen elastikoa dute soinean eta Tommy Dewarren esaldirik ezagunena azpian: “Suffering is not the Key to Success” (Sufrimendua ez da arrakastaren giltza).

Azkenak
2025-06-04 | Uriola.eus
Manteroekin eta Ainararekin elkartasuna adierazi dute Bilboko Epaitegiaren aurrean

Ainararen aurkako epaiketa dela eta, Bilboko Epaitegiarekin aurrean elkartu dira Manteroekin bat! plataforma eta bertaratutakoak poliziaren gehiegikerien eta egiturazko arrazakeriaren aurrean, elkartasunez antolatuko direla aldarrikatzeko.


Iruñeko Alde Zaharreko etxegabetzea geldiaraztea lortu dute

San Lorenzo kalean 57 urteko emakume bat –Ana Belen– etxegabetzeko agindua zegoen asteazken goizerako. Hori eragozteko, etxearen atarian 07:30etik aurrera bilkura deituta zuen Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak. Azkenean ez da etxegabetzea gauzatu.


Hana Zjakic. Inguruari adi
“Ez nintzateke ase sentituko, lau urteren ostean, hemengo kulturaz eta hizkuntzaz ezertxo ere ez baneki”

Iaz ezagutu nuen Hana Zjakic, Bollotomaseko bertso-saioaren aurretik mahai-buelta berean suertatuta. Ingelesez egin behar niola aipatu zidaten. Eta ni, orduan, kezkatu egin nintzen, ea saioan bertan inor arituko ote zitzaion xuxurlari. Lasai egoteko esan zidan berak, lehenago... [+]


Albert Le Layek ez zuen trukean ezer eskatu

Canfranc (Huesca, Espainia), 1940ko ekaina. Charles De Gaulle jenerala buru zuen Londresko Frantzia Askearen gobernuak erabaki baten berri eman zion Albert Le Lay Canfranceko nazioarteko tren geltokiko Frantziako aduanako arduradunari: bere postuan geratu behar zuen. Ez zirudien... [+]


Talentu bila

Talentua garai honetan zaindu, babestu eta erakarri beharreko altxorra ei da. Horregatik, Kutxabankeko lehendakari Anton Arriolak hezkuntzan ingelesari garrantzi handiagoa eman behar zaiola adierazi du, eta euskara horretarako oztopo izan daitekeela Poloniatik etor litezkeen... [+]


2025-06-04 | ARGIA
Osasun arreta euskaraz bermatzeko zortzi eskaera egin dituzte EHEk eta Aintzatek

Osasungintzako 501 langilek bat egin dute zortzi eskaera zehatz dituen manifestuarekin. Helburua, osasun arreta euskaraz eskaini, eman eta bermatzea, “edonon eta edonoiz, maila guztietan eta ahoz zein idatzizko harremanetan”.


2025-06-04 | Itxaro Borda
Begi zabal itxiak

“Hauxe titulu bitxia” erranen du aspaldian leitzen nauen ARGIAko irakurleak. Jakingo du halaber Stanley Kubrick zinegilearen azken filmaren zale amorratua naizela. Horrek hura esplika dezake. Funtsean, begiak zabal itxita begiratzen diogu munduari, bereziki Gazako... [+]


2025-06-04 | Gorka Menendez
Armatzea eta autodefentsa

Badirudi Europar Batasuna eskalada beliko betean sartu dela. Munduaren ordena geopolitikoa kolokan dabil eta Europak bertan zuen pribilegiozko lekua galtzeko arriskua ikusi du. Autonomia estrategikoaren lemapean, beste neurri askoren artean, industria armamentistikoa... [+]


2025-06-04 | Cira Crespo
Greba orokorra

Euskal Herriko mugimendu abertzaleen hasieran, langile borrokak kanpotik inposaturiko zerbait balira bezala ikusi ohi ziren. Euzkadi egunkariko orrialdeetan maiz irakur zitezkeen sozialisten kontrako diatribak. Harritzekoak ere ez ziren erasook, egia esan, egunkari sozialistetan... [+]


2025-06-04 | Axier Lopez
Elon Musken adimen artifiziala Telegramen sartuko dute

Elon Musken xAI enpresak garatutako Grok adimen artifizialeko txatbota Telegramen txertatuko dute. 1.000 milioi erabiltzailetan sartuko da eta horren truke 264 milioi dolar jasoko du Pável Dúrovek zuzendutako enpresak. Orain arte, Grok X sarean edo Musken bestelako... [+]


2025-06-04 | Lander Arretxea
“Galdera da lan batek noiz balio digun, ez geuk distira egiteko, baizik eta kolektibo gisa”

Diziplina askotan ibilia da Amaiur Epher (Izpura, 1994). Aktore lanak egiten ezagutu nuen orain urte batzuk. Diabolo Kiwi edo Frigo taldeekin erritmo dantzagarriak joz ikusi eta entzun du, ziur, batek baino gehiagok. Eta idazlea ere bada. Bigarren liburua argitaratu berri du:... [+]


Teknologia
KoipetsuAA

Aspaldi egin nuen lantegi batean, kapitalismoaren izaera alderatu zuten itsasoan koipe jario batekin, zabaltzen doan orbana, bidean hondakina eta miseria sortzen duena eta garbitzeko zaila dena.

Egun, AAren koipea nonahi dugu,beharbada ezagunenak honakoak direlarik:... [+]


Eguneraketa berriak daude