Nire sabela ez da kreaturen hilobi

  • Erroma, K.o. 161. Marco Aurelio enperadore izendatu zuten. Gauza asko aldatu ziren gortean enperadore filosofoak; baita sukaldea ere. Aurretik aginte gorena eskuan izan zutenek ez bezala, Marco Aureliok asko zaintzen zuen elikadura; hain ohikoak ziren gehiegikeriei muzin egin zien eta bereziki entsaladak eta fruta maite zituen. Begetarianoa zen. Baina ez zen lehena.

    Antzinako Egipton Amenhotep III.aren emazte Tiyek ez zuen animaliarik jan nahi eta gainera fruta jatea gaztetasuna eta libidoarentzat ezin hobea zela uste zuen.
Asisko San Frantziskok, Tiyek bezala, animaliak maite zituen, eta ez zituen jan nahi. Beste santu batzuek ere bide beretik jo zuten, Santa Klarak eta Santa Agedak okela jateari uko egin zioten, haragiaren “beste” plazerekin batera.

Erdi Aroan, dieta begetarianoa moda baino halabeharra zen nekazarientzat. Haragia jauntxo feudalentzat izaten zen eta horietako askok, gainera, ez zuten barazkirik jaten iraingarria zelako beraien ustez. Halere Sardiniako Leonor Arborearen dieta lekek osatzen zuten nagusiki, txerria hiltzen ikusi zuenetik okelik ez jatea erabaki baitzuen. Indiako Akbar erregeak ez zuen inolaz ere haragirik jan nahi. Nobleziako kide batek ohitura horren arrazoiaz galdetu zioenean, Akbarrek halaxe erantzun zion: “Ez nintzateke lasai hilko, nire sabela hainbeste maite ditudan Jainkoaren kreaturen hilobi balitz”.

Torquemada inkisidorea ere barazki-jale bihurtu zen, baina haren arrazoiak Akbarrenak baino praktikoagoak ziren. Torquemadak ederki zekien pozoia haragitan sartzea errazagoa zela, entsaladan ipintzea baino, eta etsairik ez zitzaionez falta, pozoitua hiltzea zen inkisidorearen beldur handiena. Edo agian, nahiago zuen giza-haragi errearen usaina, animalia erreena baino.

Percy B. eta Mary Shelley senar-emazte idazleek ez zuten ez okelik, ez arrautzarik, ez esnekirik hartzen eta behin baino gehiagotan Lord Byron lagunak bikotearen aholkuak kontuan hartuta haragirik gabeko dieta egin zuen. Idazleen artean jarraituz, Leon Tolstoi ere barazki-jalea zen. Florence Nightingalek okela jaten zuen Krimeako Gerrara erizain moduan joan baino lehen. han ikusitakoak ikusita, ez zuen bere bizitza luze eta oparoan berriro okelik dastatu. Bismarck, Disraeli eta Gladstone bere hiru katuak ere barazki-jale egin zitezen saiatu zen; alferrik. Henri Dunant Gurutze Gorriko sortzailearekin arrakasta handiagoa izan zuen; Nightingalen ereduari jarraituz, soilik barazkiak eta fruta jatea erabaki zuen suitzarrak.

Halaber, Elizabeth Austriako enperatriza, Sissi ezizenaz ezagunagoa, begetarianoa zen. Baina haren elikadura ohiturak ez ziren batere eredugarriak, anorexia izan baitzuen urte luzez.

Aldizkako barazki-jaleak ere baziren. Isadora Duncan dantzari estatubatuarrak eta Kamala Napurdalah idazle indiarrak tarteka dieta begetariano zorrotzak egiten zituzten. Ho Chi Mihni ere kosta egiten zitzaion barazkiekin bakarrik konformatzea. Behin izkira platerkada ipini zioten mahaian, eta Vietnamgo presidenteak den-dena jan zuela, urdailaren kalterako. Zahartzaroan begetarianismoa utzi zuen, pixkanaka itsaskiak eta oilaskoa sartuz dietan.

Azkenak
Lan banaketak

Gizakiok ez bezala, erlauntzako hiru partaideek jaiotzetik dituzte eginkizunak argi.


2024-05-06 | Nagore Zaldua
Arrosarioa, sexu-estrategia aurrerakoiaren adierazle

Itsaso zabalean bada izaki lirdingatsu bat, gorputz gardenekoa, bitxi bezain ezezaguna. Aitzitik, ezin esan genezake ezohikoa denik, haren banaketan munduko itsaso gehienetara zabaltzen baita, Kantauri itsasoa barne. Batzuetan bakarka topatu daitezke, besteetan aldiz lepoko edo... [+]


2024-05-06 | Jakoba Errekondo
Intsusa lore edariak

Edanari emateko prest? Uda atari hau aproposa da gero berokoak etortzean ez lehortzeko edariak destilatzeko. Hezetasunari eustea garrantzitsua da gorputzari bere onenean atxikitzeko, eta etxean sortutako mamarekin bada zer esanik ez.


2024-05-06 | Garazi Zabaleta
Erlauntzako airea arnastearen onurak

Eladi Balerdi erlezainaren eta Jose Manuel Atxaga erleen zale sutsuaren arteko elkarlanetik egitasmo berritzailea sortu da duela gutxi. "Arnastu erlauntzaren airea" eta "Erleen sauna" jarduerak proposatu dituzte, konbentzituta baitaude onuragarri direla... [+]


Adimen artifizialaren esku utzi du palestinarren hilketa Israelek

Titularra irakurri eta baten batek pentsatuko du esajerazio bat dela, neurriz kanpoko orokortze bat egin duela kazetariak. Israelgo informazio zerbitzuetako sei langile ohien lekukotasunetan oinarrituriko 'Lavender': The AI machine directing Israel's bombing spree in... [+]


Eguneraketa berriak daude