Prunierrek antzeko lerroburuz bataiatu du martxoko Le Monde Diplomatique hilabetekarian argitaratu duen artikulu gordina: “Darfur, ‘genozidio anbiguo’ baten kronika”. Aditu honek kontatzen duen abiapuntua prentsan herritarrok irakurri ditugun kroniketan ere aurkitu dugu sarritan: etengabe iragartzen da hondamendia ari dela gertatzen Darfurren eta aldi berean Nazio Batuen Erakundea eta Afrikar Batasuna ez doazela Khartumgo gobernuari zigor sinboliko txiki batzuk ezartzetik harago.
 
Une honetan Al-Bachir-ren gobernuak bere eraso ugarien bidez nola edo hala zera eragotzi nahi du: Darfur eta inguruetan mugitzen diren talde matxinoek batasuna iristeko biltzarra egitea. Ahalegin horren xehetasun asko prentsak eta telebistak erakutsi dituzte: Khartumgo gobernuaren hegazkinen bonbaketak, bere kontrolpean ari diren “janjawid” milizien erasoak, herrien erreketa, masakreak...
 
Prunierrek 400.000 hildako aipatu ditu, beste askok erdia dioten lekuan. Baina edozein gisaz, Nazio Batuen Erakundearen batzorde berezi batek ere aitortua du Darfurren genozidioa ari dela gertatzen. Nola ulertu behar da NBEaren geldotasuna afera honetan?
 
Hasteko, gerra bera ulertu behar da. Eta estreina, sarraskiak burutzen dituen Khartumgo gobernuaren jokabidea. Prunierrek 2006a arte NBEan Sudanerako ordezkari izan zen Jan Pronk-en hitzak hartu ditu: “Sudango Gobernuko agintariek sarritan aitortu izan didate beraientzako arriskutsuagoa zela NBEaren erabakiak onartzea horiei uko egitea baino. (...) Obedituz gero, barne oposizioa indartu egingo zen eta agintea galtzeko arriskua handitu”. Eta antza denez, arrazoi izan dute orain artean, merkeago atera zaie Darfurreko txikizioarekin segitzea.
 
Gerard Prunierren hitzetan Sudango erregimenak eta NBEak “hipokrisia hitzartua” darabilte Darfurrekoaz. Batzuek eta besteek bai baitakite hartutako presio-neurri guztiak –Sudanen Afrikar Batasunaren izenean dauden 7.500 soldaduak barne– ezertarako balio ez dutela.
 
Itxurakeria horrekin segitzeko interesa dute Sudanen interesen bat daukaten guztiek, bertako gobernuaz gain. Amerikako Estatu Batuek luzaz etsai nagusitzat eduki du Khartumgo erregimen islamista, baina 2001eko irailaren 11az geroztik Al-Bachirren gobernuak Washingtonen aurrean halako errespetua lortu du. CIArekin ere harremanak aldatu omen dituzte zerbitzu sekretu sudandarrek, eta orain “terrorismoaren kontrako gerra” famatuan laguntzaile zintzoak direla diote.

Sudan zatituko denerako mugak

Txina arizale nagusietakoa da Sudango geopolitikan. Afrikan dituen merkataritza bazkideen artean bigarrena du Sudan, 2.900 milioi dolarreko salerosketak dauzkate elkarren artean eta bertako petrolioaren %65 Txinak erosten dio. Pekin ari da Meroe-ko urtegia eraikitzen, 1.800 milioi dolarretan. Ez da harritzekoa Al-Bachirren erregimenaren kontra NBEan aurkezten den edozein neurrik beti txinatarren ezezko botoa jasotzea.
 
Frantziak ere baditu interesak bertan, Sudanen AEBek edo Txinak baino eragin txikiagoa izan arren, mugakide diren Txad eta Afrika Erdiko Errepublika frantsesen aliatu historikoak direlako... eta bi horietan badirelako gerrilla taldeak Khartumek sustatzen dituenak.
 
Afrikako estatuak deskolonizazio garaian mapetan egindako marraz diseinatutako herrialdeak dira eta lurralde horietan dauden herri eta etniak marra horien gainetik zabalduta bizi dira. Etnia-aniztasun honek ere eragina badute Darfurrekoa bezalako gatazketan. Horrela, Txadeko lehendakari Idriss Deby Itno zagyawa etniakoa da eta Darfurreko biztanle batzuk ere hala direnez, gerrilla babesten du. Esan dugunez, Sudango Gobernuak beste gerrillari batzuk sustatzen ditu Txadeko eta Afrika Erdiko Errepublikako erregimenen aurka, eta hauen alde Frantziak bertan dituen tropak ahalegintzen dira, hegazkinak batik bat.
 
Darfurreko gerrillak eta Sudango Gobernuaren erasoak esplikatzeko, arazo etnikoekin klima aldaketaren ondorioak ere aipatu izan dira. Alegia, lehorteak nomada arabiarrak bultzatzen dituela nekazari beltzei erasotzera. Hipotesi hori gezurtatu du Gerard Prunierrek. Izan ere, nomadek ez dute hegazkinik eta Darfurren bonbaketak gertatzen dira. “Janjawid” miliziak gobernuak pagatutako militarrak dira. Bestalde, milizia horietan etnia bat baino gehiagoko militar ohi, libre utzitako gaiztagin eta diruz ordaindutako milaka gizonek hartzen dute parte, baita etnia beltz txiki batzuetako kideek ere.
 
Saltsa horren guztiaren erdian, zein da Darfurreko biztanleen kontrako sarraskiaren zergatia? Arrazoia ez da erlijiozkoa, Darfurren hiltzaileak bezala biktimak denak baitira musulman sunitak. Arrazoia arrazari eta kulturari lotuta dago. Arabiarrak gutxiengoan daude Sudanen. Eta erregimen islamiarrean mamitzen da gaur egun hauen nagusitasuna. Kontua da Sudan bitan eteteko zorian dagoela: gero eta garbiago dago porrot egin zuela duela bi urte Khartumgo erregimenak eta hegoaldeko gerrillari beltzek hitzartutako bakeak. Eta Prunierren ustez Al-Bachir Darfurren halako eraso prebentibo bat ari da burutzen, larrialdian sentitzen delako.
 
Sudan zatitzen bada petrolioa nagusiki hegoaldean geratuko litzatekeenez, bi aldeen arteko muga bortxatu nahi da Khartumdik petrolioaren zatirik handiena bere eskuetan atxikitzeko. “Fite manipulatu nahi dute Hego-Ipar mugaren lerroa, petroliorik gehiena hegoaldean uzten duena. Bestalde, gerra berriro hasteko prestaketak egiten dituzte, armak erosiz; aliantza nazioartekoak sendotzen dituzte –Txinarekin lortu dute eta orain Iran ari dira seduzitzen– eta lurraldea kontrolatzeko osasun-lerro bat sortu nahi dute”. Horregatik da hain estrategikoa Darfur erabat menderatzea.
 
Beste xehetasun bat: Sudaneko armadan beltz asko direnez, horregatik antolatu dituzte etnia minoritario txiroetako jendez eta gizaki desklasatuz osatutako “janjawid” miliziak.
 
Gure begien aurrean gertatzen ari den genozidio berriaren geopolitikaren hariak esplikatuta, honela bukatu du Gerard Prunierrek: “Azkenean, petrolioaren etekinak babesten dira sistema hiltzaile baten ordainez. (...) Darfurrekoak lau urte daramatza. Eta ‘berriz horrelakorik ez’ diotenek erakusten dute edo burugabeak direla edo hipokrisia ikaragarriaren jabe. Zeren eta berriro ere, hilotzen garrantzia beren larruazalaren kolorearen araberakoa baita”.

http://www.argia.eus/nethurbil.php helbidean, gai honi buruzko informazio gehiago eta Interneteko loturak.