La Argentinaren agur isila
- Donostia, 1936ko uztailak 18. Antonia Mercé La Argentina flamenko dantzari handiaren omenez euskal dantza jaialdia egin zuten.
La Argentina ezizena 1890ean Buenos Airesen jaio izanari zor zion. Gurasoak espainiarrak zituen baina Argentinara dantza emanaldiak eskaintzera egindako bidaian erditu zen ama. Manuel Mercé, aita, Teatro Realeko koreografoa eta lehen dantzaria zen. Ama, Pepita Luque, ere konpainia horretan hasi zen Mercé ezagutu eta berehala. Berandu hasi zen dantzan Pepita, baina berezko grazia eta interpretazio gaitasun handia omen zituen. Senarra hotzegia zen, baina langilea, akademikoa eta teknikoki perfektua. Elkarren osagarri ziren biak eta alabak bien bertuteak jaso zituen. Aitak ez zuen alaba dantzaria izaterik nahi, operako izarra izan zedin gurago zuen. Alferrik; Antonia Mercé dantza flamenkoa gailurrera eramateko jaio zen.
Hogeita bat urterekin atzerrian dantzatu zuen lehen aldiz. Portugalen izan zen lehenik eta Parisera joan zen gero. Baina Moulin Rougeko lehen emanaldi hark e zuen oihartzunik izan. AEBtan bai, arrakasta handia izan zuen. 1918an Espainiara itzuli zenean nazioarteko artista ezaguna zen. Baina orduko munduko hiriburu kulturala, Paris, konkistatzeko zeukan oraindik.
Eta apustu arriskutsua egin zuen. Pastora Imperiok Manuel de Fallaren El amor brujo estrinatua zuen Parisen; porrot handia izan zen. Bada, Mercék obra bera moldatu eta 1925eko maiatzaren 22an estreinatu zuen Frantziako hiriburuan. Arrakasta izugarria lortu zuen, Parisen lehenik eta Europa osoan eta Ameriketan gero.
Antonia Mercék bere begi berdeak erakusteko kapela atzera botatzea erabakitzen bazuen, kapela eramateko modu hori moda bilakatzen zen. Coco Chanel eta Jean Patouk jantziak propio egiten zizkioten. Elegantziaren paradigma zen La Argentina eta etxean, Espainian, 27ko belaunaldiaren artista kuttuna. “Ijitu kontuak” zirenak eszenatoki prestigiotsuenetara eraman zituen.
Bere artearen erroak ez zituen inoiz baztertu eta, flamenkoaz gain, beste folklore adierazpen batzuk ezagutarazi eta bultzatzeko ahaleginean jardun zuen beti. Euskal folklorearen kutsu liturgikoa, solemnitatea, sakontasuna maite zituen. Horregatik egin zioten omenaldia euskal dantzariek Donostian.
Jaialdia amaituta, iluntzean, ondoezik sentitu zen dantzari handia. Baionatik gertu zuen Miraflores etxera itzultzea erabaki zuen. Muga pasa eta etxera iritsi baino lehen hil zen Antonia Mercé. Hurrengo egunean egunkariek ez zuten halako galera garrantzitsua jasoko. Bera hil baino ordu batzuk lehenago gerra piztu zen Espainian.
Ainararen aurkako epaiketa dela eta, Bilboko Epaitegiarekin aurrean elkartu dira Manteroekin bat! plataforma eta bertaratutakoak poliziaren gehiegikerien eta egiturazko arrazakeriaren aurrean, elkartasunez antolatuko direla aldarrikatzeko.
San Lorenzo kalean 57 urteko emakume bat –Ana Belen– etxegabetzeko agindua zegoen asteazken goizerako. Hori eragozteko, etxearen atarian 07:30etik aurrera bilkura deituta zuen Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak. Azkenean ez da etxegabetzea gauzatu.
Iaz ezagutu nuen Hana Zjakic, Bollotomaseko bertso-saioaren aurretik mahai-buelta berean suertatuta. Ingelesez egin behar niola aipatu zidaten. Eta ni, orduan, kezkatu egin nintzen, ea saioan bertan inor arituko ote zitzaion xuxurlari. Lasai egoteko esan zidan berak, lehenago... [+]
Canfranc (Huesca, Espainia), 1940ko ekaina. Charles De Gaulle jenerala buru zuen Londresko Frantzia Askearen gobernuak erabaki baten berri eman zion Albert Le Lay Canfranceko nazioarteko tren geltokiko Frantziako aduanako arduradunari: bere postuan geratu behar zuen. Ez zirudien... [+]
Talentua garai honetan zaindu, babestu eta erakarri beharreko altxorra ei da. Horregatik, Kutxabankeko lehendakari Anton Arriolak hezkuntzan ingelesari garrantzi handiagoa eman behar zaiola adierazi du, eta euskara horretarako oztopo izan daitekeela Poloniatik etor litezkeen... [+]
Osasungintzako 501 langilek bat egin dute zortzi eskaera zehatz dituen manifestuarekin. Helburua, osasun arreta euskaraz eskaini, eman eta bermatzea, “edonon eta edonoiz, maila guztietan eta ahoz zein idatzizko harremanetan”.
“Hauxe titulu bitxia” erranen du aspaldian leitzen nauen ARGIAko irakurleak. Jakingo du halaber Stanley Kubrick zinegilearen azken filmaren zale amorratua naizela. Horrek hura esplika dezake. Funtsean, begiak zabal itxita begiratzen diogu munduari, bereziki Gazako... [+]
Badirudi Europar Batasuna eskalada beliko betean sartu dela. Munduaren ordena geopolitikoa kolokan dabil eta Europak bertan zuen pribilegiozko lekua galtzeko arriskua ikusi du. Autonomia estrategikoaren lemapean, beste neurri askoren artean, industria armamentistikoa... [+]
Euskal Herriko mugimendu abertzaleen hasieran, langile borrokak kanpotik inposaturiko zerbait balira bezala ikusi ohi ziren. Euzkadi egunkariko orrialdeetan maiz irakur zitezkeen sozialisten kontrako diatribak. Harritzekoak ere ez ziren erasook, egia esan, egunkari sozialistetan... [+]
Elon Musken xAI enpresak garatutako Grok adimen artifizialeko txatbota Telegramen txertatuko dute. 1.000 milioi erabiltzailetan sartuko da eta horren truke 264 milioi dolar jasoko du Pável Dúrovek zuzendutako enpresak. Orain arte, Grok X sarean edo Musken bestelako... [+]
Diziplina askotan ibilia da Amaiur Epher (Izpura, 1994). Aktore lanak egiten ezagutu nuen orain urte batzuk. Diabolo Kiwi edo Frigo taldeekin erritmo dantzagarriak joz ikusi eta entzun du, ziur, batek baino gehiagok. Eta idazlea ere bada. Bigarren liburua argitaratu berri du:... [+]
Aspaldi egin nuen lantegi batean, kapitalismoaren izaera alderatu zuten itsasoan koipe jario batekin, zabaltzen doan orbana, bidean hondakina eta miseria sortzen duena eta garbitzeko zaila dena.
Egun, AAren koipea nonahi dugu,beharbada ezagunenak honakoak direlarik:... [+]