Noiz-nola
Hainbesteko eskarmentua norberetzat gordetzea oso zikoitza litzateke. Edan egin behar izaten dugu askotan bertso-otorduetan. Denok dakigu baraurik umore eragile izatea ez dela samurra; aldi berean, gehitxo edatea aski izaten da dena lanbrotuta ikusten hasteko edo mihia ahoan kabitzen ez dela sentitzeko. Uste dut asmatuko dudala formulatzen niretzat zein den edateko metodorik egokiena. Bertsoa egiten dugun bezalatsu edan behar da: atzekoz aurrera. Hots, afariaren hasieran ondroso edan, bertakotzen lagunduko dizu horrek eta. Gero, postrea iristearekin egin azken alkohol tragoak eta urarekin hasi eta segi ordutik aurrerakoa. Entzuleek, bertsotan bezala, gutxitik askora egingo dute eta guk askotik gutxira. Hartara, gure lana hobea izango da eta entzuleei hobea irudituko zaie dena baino ere. Teorian, beti ere teorian eta beti ere nirean, hala da.
Ertzak dira gune
Urte hasierako agendari errepaso bat eman diot eta geografikoki ezustekoa hartu dudala aitortu behar dut. Izan naiz, besteak beste, Aramaio, Oñati, Ondarroa, Amurrio, Oiartzun, Getaria, Zeanuri, Donostia, Abadiño, Hendaian... Oskorri-ren kantaren baten letra dirudi, haurrak gure lurraldetasunaz jabetu daitezen propio egina. Arabako bi mutur. Bizkaiko kostaldea eta Anbotopea. Gipuzkoako itsasertza eta Nafarroa. Lapurdiko hondartzak... Urteen buruan, GPS ona bilakatu gara geure inguruan ibiltzeko. Badakigu nondik nora dagoen laburbideren bat. Badakigu nontsu aparkatu herririk zailenetan ere. Badakigu... Halere, autoa eta joan-etorriak dira gure ofizioaren alderik gogorrena eta makurrena. Txoferra jarriko baligute, Antoñete toreroa baino urte gehiagoz ibiliko ginateke plazan.
Tonua
Aramaioko saioaren kariaz Jokin Labaienen hitz batzuk bideratu zidaten gogoeta. “Saio ona izan duk. Harritu egin naik nola asmatu duzuen gai gehienei tonua hartzen”. Hor dago koxka. Tonua hartzean. Ez naiz musika-tonuaz ari noski. Gaiari atmosfera egokia aurkitzean datza bertsoaldiaren arrakasta, bertso solte bat bikaina botatzeaz haratago. Gurea inprobisazioa denez, batzuetan asmatuko dugu eta askotan ez. Gainera, biren arteko lana da gurea gehienetan eta biek arnastu behar dute atmosfera bera. Halere, gogoetarako baliagarri zaizkigu Andu Lertxundiren adierazpen haiek, non esaten zuen eleberri bat hastean, kolore jakin bati lotzen zitzaiola idazkera jakin bat lortzeko.
Galdezka
Ez al zara aspertzen behin eta berriz goizeko ordu hauetan etxetik irten eta lantegira joaten? Hainbeste urteren buruan, dena beti berdina den usteak ez al zaitu gogaitzen? Nondik ateratzen duzu indarra segi eta segi egiteko? Sekula burutik ez al zaizu pasatu dena uztea? Ez al zaude nekatuta? Errutinaren morroi ez al zara sentitzen? Buzodun langileak bere buruari behin eta berriz egingo dizkion galderak dira. Beste inork ez dizkio egingo ordea, berea, ezinbestean, bide hura dela sinetsita. Nik, oraingoz, nire buruari egiten ez dizkiodan galderak dira. Orduan zergatik besteek hainbestetan egiten dizkidate? Ez dakit...
Hamaika bertute
Urtearen hasierarekin eman dute ezagutzera beren burua Hamaika bertute taldeko bertsolariek. Euskal Herria txikia da, lehengoa. Eta gero eta bertsolari gehiago da zorionez, maila onean bertsotan egin dezakeena. Ohiko plazen eta ohiko eskaera-eskaintza dinamikaren aldaketa sortzea dute helburu. Hitz lauagoetan esanda, bertsotan egin nahi dute eta prest daude orain artekoak ez bezalako baldintzatan bertsotan egiteko, baldintza horiek euren lana kaltetzen ez badute behintzat. “Zer iruditze zaik hiri?” galdetu zidan taldekide batek. Ondo. Auto-antolakuntza hartu genuen bertsolaritzaren geroa ziurtatu eta indartzeko bide, duela hogei urte. Orain gaizki nola irudituko zait ba!
Bertso Eguna
Izango da oraindik “lehengoa-beti-hobeka” aritzen denik. Izan ere, ederra zen lehengoa. Igandean goiz irten etxetik, hamaiketakoa egin galanta, Victoria Eugeniara joan, omenduari lo egindako bertso bana eskaini, irten, bazkaltzera joan eta eserita bezain luze bazkaldu ilun-txintan erretiratzeko orduan heldu arte. Garai baten eta izateko modu baten isla. Duela dozena bat urte, data salbu, gainerako guztia aldatu genuen. Larunbat arratsaldez burutuko genuen ikuskizuna. Ez zen omendurik izango. Bertso-mugimenduak bere buruari eskaintzen zion eguna izango zen. Saioa esperimentaziorako baliatuko genuen. Afaria izango zen zutitu eta batekin eta bestearekin egoteko aukera emango ligukeen lekuan ahal zelarik. Eta larunbata, jai izateaz gain, igande bihurtuko zen gehienontzat egunsentiak harrapatuta. Ez zaigu gaizki irten. Geu hamabost urte zahartu gara baina ekitaldira joaten direnen bataz bestekoen adina hamabost urte gaztetu da. Magia!