Porro unum est necesarium


2007ko otsailaren 11n
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Angel Erroren azken ttakuna irakurri dudanean, eta berak aipatzen duen Katuloren esaldiarekin «Atque ero gaude», latin ikasle (txarrak) gineneko garaiak etorri zaizkit gogora. Bazen esaldi famatu bat denok barre algaraka jartzen gintuena, eta hasi-masietan irakasle guztiek errepikatzen zigutena, gogoratuko zarete: «Mater tua mala burra est». Adibide polita zen konturatzeko sarri begi-bistan zegoena ez zela beti horren ageriko, zeren hiztegia atera, deklinabidea eta konjugazioak zorroztu eta, hara miraria, «zure amak sagarrak jaten ditu» esan nahi baitzuen.

Katulo zaharraren esaldi bitariko horrek ere badu funtsa, Iruña-Veleian aurkitua ez bada ere. Carmina baten azken ahapalditik aterata dago («kantua» esan nahi du carminak, Katulo ez zen galiziarra). Sirmio izeneko lur-muturrari eskainia dago kantu hori, hantxe baitzuen, esaten zaigunez, atseden hartzeko etxe bat, eta hara bildu zen batean idatzita dirudi, izan ere, halatsu dio: «zer une zoriontsuago dago kezkak kanpoan utzi, bihotza gaineko zamaz libratzen delarik, eta lur arrotzean sufritzez nekatuta, etxera iritsi eta gure ohantzean etzaten garen unea baino?».

Badu erotasunak bozkariozko egoerarekin parekotasunik. Maiz erotasun izpiak argitasun izpi dira. Erotasun damaren gorazarrez idatzitako liburu gogoangarri bat bada, zatika irakurtzen dudan aldi oro zoriontsu egiten nauena. Bazekien zerbait Rotterdameko naturak. Baina gu ez gara zoriontsu. «Kantu hau aditzen baduzue ere, ez esnatu ez urrikaldu, ez naiz, ez gara zoriontsu», kantatuko zukeen, Mikel Arregiri hitza hartuta, Imanol lagunak bere zurezko bozaz.

Atque ero gaude. Eta poztu zaitez, Sirmio ederra, zure nagusiarekin batera. Eta ero gaude. Bozkariozko erotasun puntu bat gorde nahi nuke, bai; gorde behar genuke, lur arrotzetan sufritzez nekatuta orain bezala etxeratu eta gure ohantzera erretiratzen garenerako. Nahiago denok ero bageunde, Angel. Erotasunez hordi. Kontua da erotasun gaizto batek erasanda bizi garela, pentsatuz eta Gure Kontu Santu hau dela munduak duen arazorik larriena, munduko gosearen gainetik, Ekialde Hurbileko, Irakeko edo Afganistango egoeren gainetik. «Nartzisismoa» da baitezpada gure gaitzaren izenetako bat, aspalditik gure artean inposatu dena -barka, niri ere ez zait hitza gustatzen. Gustura irakurriko nuke, bide batez esanda, gure historia triste honetan maiz erabili diren eta erabiltzen diren hitzen azterketa serio bat-.

Bitartean, Juan Bautista Agirre Asteasuko erretore zaharrarekin gogoratu naiz. Ez zen eroa, ez zuen erotasuna maite, ez hitzez behintzat, baina perla bitxi bat eman zigun opari, Lukasen Ebanjeliotik hartua hori bai, bere sermoi baten buruan: «Porro unum est necesarium». Demagun idazleak berak ematen duen itzulpena dela itzulpen leiala: «Egiteko bat bakarra da egiteko beharra». Norberak ikusiko du, gure kontura ekarrita, zein den hain zuzen egiteko hori. Horretan ere ez baikinateke ados jarriko. Baina demagun, hizkuntza ezkutu batez mintzatu zitzaigula Agirre. Edo latina horren ahaztua dugun honetan, mater tua mala burra est gure hasi-masietan bezala ulertuko bagenu Agirreren esaldia. Erotasun puntu baterako gonbita litzateke, erotasun pittin batek bozkarioa dakarrelako. Iheserako gonbita agian, betea ez bada ere, Sirmiorainokoa behintzat: nekatuta gaude eta ohantzea behar dugu. Bihar beste egun bat izango da, eta berrirotik hasteko aukera izango dugu. Emoistazu bada...


Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Eguneraketa berriak daude